Uppgreiðslugjaldið aftur á borð Hæstaréttar

Hæstiréttur hefur samþykkt að taka til meðferðar mál er varðar uppgreiðslugjald Íbúðalánasjóðs, þar sem málið er talið hafa fordæmisgildi fyrir fjölda neytenda sem tók lán með sambærilegum skilmálum.

Hjónin María Björg Þórhallsdóttir og Ólafur Hvanndal Ólafsson óskuðu þann 5. maí eftir leyfi Hæstaréttar til að áfrýja dómi Landsréttar frá 8. apríl, þar sem sjóðurinn var sýknaður af kröfum Maríu og Ólafs. 

Frétt af mbl.is

Ekki stætt á að innheimta gjöld í andstöðu við lög

Málið snýst um heimild sjóðsins til að krefja Maríu og Ólaf, í nóvember 2019, um þóknun vegna uppgreiðslu á húsnæðisláni. Lánið tóku þau í júlí 2008 til 40 ára með útgáfu svokallaðs ÍLS-veðbréfs. María og Ólafur höfðuðu svo mál á hendur gagnaðila til endurgreiðslu uppgreiðslugjaldsins.

Fram kemur á vef Hæstaréttar, að dómstóllinn hafi áður veitt áfrýjunarleyfi 19. janúar 2021 vegna sama máls en héraðsdómur hafði fallist á kröfur hjónanna  um endurgreiðslu uppgreiðslugjaldsins. Með dómi Hæstaréttar 27. maí 2021 var héraðsdómur ómerktur og málinu vísað heim í hérað.

Frétt af mbl.is

Uppgreiðslugjald til Hæstaréttar

Landsréttur féllst ekki á að upplýsingaskylda næði til uppgreiðslugjaldsins

Þá segir að héraðsdómur hafi sýknað Íbúðalánasjóð af kröfum hjónanna eftir nýja meðferð málsins í héraði. Með dómi Landsréttar, sem nú er leitað áfrýjunar á, var sú niðurstaða staðfest. Landsréttur féllst ekki á það með Maríu og Ólafi að upplýsingaskylda lánveitanda, sem leiða mætti af 6., 7. og 9. gr. þágildandi laga um neytendalán, næði til uppgreiðslugjaldsins. Af þeirri ástæðu hefði 14. gr. sömu laga, um afleiðingar þess að lántökukostnaður væri ekki tilgreindur á fullnægjandi hátt í lánssamningi, enga þýðingu í málinu.

Frétt af mbl.is

ÍLS hafði betur gegn hjónum

Þá tók Landsréttur fram að í lögum nr. 121/1994 væri ekki kveðið á um það hvaða afleiðingar það gæti haft ef lánveitandi bryti gegn fyrirmælum 3. mgr. 16. gr. a, um að í lánssamningi væri kveðið á um hvernig uppgreiðslugjald skyldi reiknað.

Rakið var að hið umdeilda ákvæði veðbréfsins, um uppgreiðslugjald, væri reist á fyrirmælum 3. mgr. 23. gr. laga nr. 44/1998, eins og nánar væri útfært í ákvæðum reglugerða nr. 522/2004 og 1016/2005.

Með dómi Hæstaréttar 27. maí 2021 hefði verið komist að þeirri niðurstöðu að umrædd reglugerðarákvæði ættu sér fullnægjandi lagastoð. Gæti því ekki komið til að álita að skilmálinn yrði metinn ógildur eða honum vikið til hliðar á grundvelli 36. gr. a-c laga nr. 7/1936 um samningsgerð, umboð og ógilda löggerninga.

Þá var ekki fallist á að forsendur væru til að víkja skilmála veðbréfsins um uppgreiðslugjald til hliðar á grundvelli 36. gr. sömu laga. Sömuleiðis var því hafnað að gagnaðili hefði brotið gegn ákvæðum laga nr. 57/2005 um eftirlit með viðskiptaháttum og markaðssetningu eða að efni væru til að verða við kröfu hjónanna um að sjóðnum yrði gert að greiða þeim hluta uppgreiðsluþóknunarinnar. Loks var ekki fallist á að reglur kröfuréttar um endurgreiðslu ofgreidds fjár gætu átt við í málinu.

Telja að úrslit málsins hafi fordæmisgildi og að dómur Landsréttar hafi verið rangur

María og Ólafur byggja á því að úrslit málsins hafi verulegt almennt gildi og hafi fordæmisgildi fyrir fjölda neytenda sem tóku lán með sambærilegum skilmálum. Þau vísa til þess að í málinu reyni meðal annars á túlkun grundvallaratriða varðandi upplýsingaskyldu fjármálafyrirtækja og hvað felist í heildarlántökukostnaði. Jafnframt sé mikilvægt að fá niðurstöðu Hæstaréttar um hvort að beita skuli meginreglu 14. gr. laga nr. 121/1994 þar sem skilyrðum 3. mgr. 16. gr. a hafi ekki verið fullnægt.

Þá sé mikilvægt að fá túlkun Hæstaréttar á því hvort lög nr. 57/2005 eigi við um lántöku neytenda, einkum ákvæði 2. mgr. 9. gr. Að auki hafi málið fordæmisgildi um túlkun 36. gr. og 36. gr. a-c laga nr. 7/1936. Mikilvægt sé að fá úrlausn Hæstaréttar um sjónarmið varðandi nýjar málsástæður fyrir héraðsdómi og Landsrétti.

Hjónin byggja einnig á því að dómur Landsréttar sé bersýnilega rangur að efni til. Meðal annars vegna þess að litið hafi verið framhjá því að stefndi uppfyllti ekki ríkar kröfur um forsvaranlega upplýsingagjöf og vönduð vinnubrögð, auk þess sem óumdeilt sé að brotið hafi verið gegn lagaskyldu 3. mgr. 16. gr. a laga nr. 121/1994.

„Að virtum gögnum málsins og öllu framansögðu verður að líta svo á að dómur í því geti haft fordæmisgildi um atriði sem leyfisbeiðnin er reist á. Umsókn leyfisbeiðanda um áfrýjunarleyfi er því tekin til greina,“ segir í niðurstöðu Hæstaréttar.

• Blogga um frétt