Innlent | Morgunblaðið | 24.2.2023 | 13:25

Samstöðu er þörf í breyttum heimi

Lilja Dögg Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra, gerir varnarmál og mikilvægi samstöðu að yrkisefni sínu í aðsendri grein í Morgunblaðinu í dag. mbl.is/Eggert Jóhannesson

„Ár er liðið í dag síðan veruleikinn breyttist hjá systkinunum Anastasiu, átta ára, og Borysko, tíu ára. Fyrir rétt rúmu ári sóttu þau grunnskólann sinn í Kænugarði, áhyggjulaus um framtíðina, eins og börn á þessum aldri eiga skilið. Það mesta sem var að plaga þau var að Anastasia var nánast búin að ná fullum tökum á Für Elise og píanótíminn var næsta dag og Borysko var ekki sáttur við sitt lið í ensku deildinni. Hann batt vonir við leik helgarinnar sem fram undan var. Hinn 24. febrúar breyttist líf fjölskyldu þeirra að eilífu.“

Með þessum orðum hefst aðsend grein Lilju Daggar Alfreðsdóttur, menningar- og viðskiptaráðherra, í Morgunblaðinu í dag þar sem ráðherra minnist þess, eins og íbúar gervallrar Evrópu, að í dag hefur innrásarstríð Rússa í nágrannalandinu Úkraínu geisað í eitt ár.

Segir Lilja svo frá því hvernig líf systkinanna breyttist með ófriðnum sem enn stendur og ætlað var að sýna umheiminum, svo ekki yrði um villst, hve styrkum fótum Rússland stæði, hagkerfið öflugt og herinn ekki síður. Nú skyldi Vladimír Pútín styrkja veldi sitt enn fremur og ná Úkraínu til baka.

Kröftug mótspyrna Úkraínumanna

„Allir helstu sérfræðingar töldu að Rússar yrðu komnir inn í Kænugarð á þremur dögum. Það varð hins vegar ekki raunin og segja má að Rússar hafi misreiknað sig hrapallega miðað við fyrstu áform þeirra. Kröftug mótspyrna Úkraínumanna neyddi Rússa á endanum til að hörfa frá stórum landsvæðum en stríðið geisar nú í suður- og suðausturhluta landsins. Volodimír Selenskí forseti Úkraínu ítrekaði, á öryggisráðstefnunni í München í síðustu viku, að það væri enginn annar valkostur í boði en fullnaðarsigur,“ skrifar Lilja.

Volódímír Selenskí Úkraínuforseti hefur ávarpað þjóðhöfðingja og þing víða um heim til að vekja athygli á stöðu lands síns og þörfinni fyrir tafarlausa aðstoð. AFP/Sergei Supinskí

Segir hún nýjan veruleika nú blasa við Evrópuþjóðum á vettvangi öryggis- og varnarmála. Samdráttur hafi orðið í framlögum margra Evrópuríkja til varnarmála og vægi málaflokksins minnkað. Lykilríki hafi þá verið háð Rússum um orku sína.

„Eftir að Rússar yfirtóku Krímskaga var gripið til aðgerða. Því miður töldu Vesturlönd að efnahagsrefsiaðgerðirnar myndu duga til að koma í veg fyrir frekari átök, en þær voru veikar og dugðu skammt. Bók blaðakonunnar Önnu Politkovskayu um Rússland Pútíns, sem var gefin út árið 2004, fjallar mjög ítarlega um einræðisstjórnhætti Pútíns. Bók Önnu fékk verðskuldaða athygli en í kjölfarið var Anna myrt 7. október 2006, á afmælisdegi Pútíns,“ segir svo.

Innrásin grimmileg áminning

Bendir Lilja á að Vesturlöndum hafi borist fjöldi aðvarana vegna stefnu Pútíns síðustu ár. Ísland hafi ekki látið sitt eftir liggja í stuðningi við stríðshrjáða þjóð, meðal annars með því að taka á móti flóttafólki sem hingað hafi leitað í öruggt skjól.

„Í amstri hversdagsins vill það kannski gleymast að sú samfélagsgerð sem við búum við, byggð á frelsi, lýðræði og mannréttindum, er ekki sjálfsögð. Innrás Rússa er grimmileg áminning um það. Framsýnar ákvarðanir íslenskra stjórnmálamanna, um að taka sér stöðu með lýðræðisríkjum með því að gera Ísland að stofnríki Atlantshafsbandalagsins árið 1949 og undirrita tvíhliða varnarsamning við Bandaríkin 1951, voru heilladrjúg skref fyrir íslenska hagsmuni. Þau mynda enn hryggjarstykkið í utanríkisstefnu okkar,“ skrifar Lilja.

Útför í Kramatorsk í dag. Ráðherra leggur áherslu á varnar- og öryggismál og samstarf þjóða á þeim vettvangi. AFP/Yasuyoshi Chiba

Hvetur hún til þess að Íslendingar taki áfram virkan þátt í varnar- og öryggissamstarfi með bandalagsþjóðum sínum og standi vörð um þau gildi sem samfélagið sé reist á. Megináherslan sé sem fyrr á aðildina að Atlantshafsbandalaginu, tvíhliða varnarsamning við Bandaríkin ásamt aðild Íslands að Sameinuðu þjóðunum og nánu samstarfi Norðurlandanna.

Þá skipti landfræðileg staða Íslands í Norður-Atlantshafinu höfuðmáli og fátt sé mikilvægara en að halda áfram að styrkja þjóðaröryggisstefnuna.

„Við eigum að vera stolt af því að hafa veitt yfir 2.500 konum og börnum skjól frá þessu grimmilega árásarstríði Pútíns. Við eigum að halda áfram að leggja okkar af mörkum til að lina þjáningar þeirra sem eru á flótta. Gera má ráð fyrir að stríðið verði langvinnt og það reyni á þrautseigju Vesturlanda. Höfum ætíð í heiðri frelsi og lýðræði en stríðið snýst um þau gildi,“ skrifar Lilja Dögg Alfreðsdóttir að lokum í grein sinni.