Fræðirit varð að uppvaxtarsögu

Bókin Frjáls eftir Leu Ypi hefur vakið mikla athygli og verið þýdd á fjölda tungumála, þar á meðal íslensku. Þar segir hún uppvaxtarsögu sína á tímum kommúnisma, hruns hans og ólgutímunum, sem tóku við.

Upphaflega ætlaði Ypi, sem er prófessor við London School of Economics, að skrifa bók um sögu stjórnmálaheimspeki. Kórónuveirufaraldurinn setti hins vegar strik í reikninginn og þar sem hún sat við skriftir lokuð inni í skáp í Berlín í íbúð ásamt tveimur börnum sínum svipt frelsi á tímum útgöngubanns og takmarkanna fór hún að hugsa um uppvaxtarár sín.

Enver Hoxha með stúlku á ódagsettri mynd. Hann stýrði Albaníu í rúm 40 ár. AFP

„Í þessum skáp gerðist eitthvað, sem varð til þess að ég fór að hugsa á annan hátt um frelsi og hvernig ætti að tala um það. Stundum finnst okkur að frelsi sé mjög flókið fyrirbæri og óhlutbundið, heimspekilega erfið spurning, en þegar maður situr inni í skáp að skrifa og frelsið, sem maður hefur alltaf tekið sem gefnu, hefur verið tekið úr sambandi, verður það skyndilega aðkallandi hlutur og áþreifanlegur. Þess vegna fór ég að hugsa um atvik úr lífi mínu á meðan ég var að skrifa. Ólíkt flestu fólki í vestrinu hafði ég upplifað umskipti þar sem umræðan um frelsi í kringum mig breyttist og fólk nálgaðist frelsi með ólíkum hætti.“

Ypi sagðist hafa farið að hugsa um öll þau skipti, sem hún hefði haldið að frelsi væri til staðar, en svo hefði það horfið og síðan hefði frelsið átt að vera á leiðinni, en reynst endasleppt. „Það varð til þess að ég fór að skrifa bókina með mun persónulegri hætti og reyna að nota minningar úr bernsku minni um það hvernig ég sá frelsið og hugsaði um frelsi.“

Ypi var gestur á Bókmenntahátíð í Reykjavík. Viðtalið við hana birtist í heild sinni í Sunnudagsblaði Morgunblaðsins.