Færeyingi uppsigað við dóm í héraði

„Hann kemur til Íslands í apríl 2021 með um fimmtán grömm af maríúana, eða lyfjagrasi, sem er viðurkennt lyf í Færeyjum og uppáskrifað af lækni þar,“ segir Gísli Tryggvason lögmaður sem varði færeyskan farþega með ferjunni Norrænu í máli sem Héraðsdómur Austurlands kvað upp dóm í á þriðjudaginn.

Er málið að hluta til prófmál fyrir íslenskum dómstólum um kannabis sem lyf, það er í læknisfræðilegum tilgangi, en ekki til vímu, og snýst um hvort manninum hafi verið leyfilegt að hafa með sér til Íslands efni sem telst löglegt í hans heimalandi og læknir hans hefur veitt honum uppáskrift fyrir, en telst hins vegar fíkniefni á Íslandi.

„Þetta er tilraunaverkefni í Danmörku en mér skilst að þetta sé varanlegt í Færeyjum,“ segir Gísli af kannabisefnum sem lögmætu lyfi fyrir þá sem teljast uppfylla skilyrði til slíkrar notkunar.

Telur héraðsdóm hafa átt að sýkna

Leikar fóru svo fyrir héraðsdómi að ákærði var sakfelldur en honum þó ekki gerð refsing vegna kringumstæðna málsins. Var hann hins vegar látinn bera sakarkostnað að hálfu og efnið gert upptækt.

Þessu vill Færeyingurinn ekki una, hann telur að héraðsdómari hafi átt að sýkna hann að öllu á þeim forsendum að hann hafi haft í fórum sínum notkunarskammt af lyfi sem hann þurfi á að halda vegna sjúkdómsástands og sé honum löglegt í hans heimalandi. Undirbúa þeir Gísli nú umsókn um áfrýjunarleyfi til Landsréttar til að fá skorið úr um réttarstöðu hans.

„Það er tilgreint í dóminum að þetta sé vegna ýmissa verkja sem hefðbundin lyf verki ekki nógu vel á og þar er vel rakið að hann hafi prófað önnur lyf sem ekki hafi verkað á kvilla hans og þess vegna uppfylli hann forsendur fyrir meðferð með hinni læknisfræðilegu kannabisafurð Bedrocan,“ segir lögmaðurinn.

Lögreglustjóri felldi málið niður, en...

Fyrir dómi kveður Gísli hafa verið tekist á um hvort Bedrocan uppfyllti kröfur reglugerðar sem leyfir innflutning ferðamanna á lyfjum til eigin nota. „Lögreglustjóri [á Austurlandi] var á sínum tíma í svo miklum vafa að hann felldi málið niður og skrifaði í bréfi að þetta hefði verið heimilt og málið því ekki líklegt til sakfellingar,“ segir hann frá.

Færeyingurinn kom til landsins með ferjunni Norrænu og hafði með sér kannabislyfið Bedrocan er hann fær uppáskrifað í sínu heimalandi við kvillum sem önnur lyf vinna illa á. mbl.is/Árni Sæberg

Þessar málalyktir hafi ríkissaksóknari hins vegar ekki sætt sig við og því fellt ákvörðun lögreglustjóra úr gildi og í framhaldinu lagt fyrir hann að ákæra í málinu. Þarna var komið fram á vordaga í fyrra og málið orðið ársgamalt auk þess sem Gísli segir dómsmeðferð þess hafa dregist nokkuð þar sem ákærði hafi krafist þess að vera viðstaddur réttarhöldin en hann var þá fyrir löngu snúinn aftur til Færeyja eftir stutta heimsókn til Íslands.

„Í málinu er aðallega um að ræða mörkin milli fíkniefnalöggjafar og lyfjalöggjafar og reglugerða settra samkvæmt þeim,“ útskýrir Gísli, „okkur fannst vitnið frá Lyfjastofnun reyndar staðfesta það, þetta væri lögmætt lyf í hans [ákærða] heimalandi, aflað í lögmætum tilgangi og á lögmætan hátt, þannig að við vorum svolítið hissa á þessari niðurstöðu, [...] ákærði telur þetta vera rétt sinn sem ferðamanns, að koma með sín lyf til landsins,“ segir hann.

Megi hafa 30 daga skammt meðferðis

Telur Gísli enn fremur áhugavert að jafnvel þótt dómari telji sakborning sekan um háttsemina telji hann einnig svokallaða lögvillu vera fyrir hendi, það er vanþekkingu sakbornings á réttarreglum eða misskilning um þær sem leiði til algjörrar niðurfellingar refsingar.

Í dómi héraðsdóms er vísað til reglugerðar um innflutning einstaklinga á lyfjum til eigin nota, settrar með heimild í lyfjalögum. Sé þar kveðið á um undanþágu frá þeirri meginreglu lyfjalaga að innflutningur á lyfjum sé háður leyfi, með þeim takmörkunum sem reglugerðin setji og að því tilskildu, meðal annars, að um sé að ræða lyf sem aflað hafi verið með lögmætum hætti.

Segi í þeirri reglugerð að einstaklingar á ferðalagi, búsettir í landi sem aðili sé að Schengen-samningnum, megi hafa með sér lyf til eigin nota til allt að 30 daga notkunar. Einnig sé til þess að líta að samkvæmt framkvæmdarskjali samningsaðila um nefndan samning frá árinu 1985 sé til viðbótar kveðið á um að telji samningsaðilar þörf á því, að teknu tilliti til læknisfræðilegra, siðferðilegra og hagnýtra starfsvenja, skuli þeir gera viðeigandi ráðstafanir vegna eftirlits með fíkniefnum og geðvirkum efnum sem háð séu strangara eftirliti á yfirráðasvæði eins eða fleiri samningsaðila, en á yfirráðasvæði þeirra sjálfra, til þess að strangara eftirliti verði ekki teflt í tvísýnu.

Talsverð refsipólitísk umræða

Rekur héraðsdómari því næst refsiheimildir íslensks réttar í fíkniefnamálum og kveður þær fullnægjandi að mati dómsins hvað skýrleika varðar. Mótbára ákærða um óskýrar refsiheimildir sé því haldlaus.

Þrátt fyrir að ákærði hafi framvísað lögreglu og tollgæslu á Seyðisfirði gögnum um að lyfja hans væri aflað með lögmætum hætti verði ekki séð að umrædd fíkniefni uppfylli skilyrði þess að flokkast sem lyf samkvæmt lyfjalögum. Reglugerðin samkvæmt þeim hafi þegar af þeirri ástæðu ekki átt við um háttsemi ákærða. Segir svo í dómi héraðsdóms:

„[...] enda hefur vilji löggjafans verið skýr til þessa og þar á meðal um að ekki eigi almennt að flokka og meðhöndla fíknisjúkdóma sem slíka innan heilbrigðiskerfisins. Talsverð refsipólitísk umræða og endurmat hefur hins vegar farið fram í þjóðfélaginu undanfarin ár, þ. á m. um svokallaða neysluskammta og neyslurými, líkt og sakflytjendur í þessu máli vísuðu til í málflutningsræðum sínum fyrir dómi.“

Telur dómurinn nægilega sannað að ákærði hafi gerst sekur um þá háttsemi sem greinir í ákæru og sé háttsemin réttilega heimfærð til refsiákvæða.

Fært að ákveða að refsing falli niður

Í málinu verði þó að taka tillit til réttaróvissu sem meðal annars hafi komið fram við meðferð handhafa ákæruvalds í málinu. „Má þannig telja að ákærði hafi vegna afsakanlegrar vanþekkingar á réttarreglum framið þá háttsemi sem hann hefur í máli þessu verið sakfelldur fyrir.

Að þessu virtu og þar sem magn þeirra fíkniefna sem ákærði hafði í vörslum sínum var harla lítið, og ætlað til eigin neyslu samkvæmt tilvísun sérfræðilæknis, þykir [...] fært að ákveða að refsing hans falli niður samkvæmt heimildarákvæði 3. töluliðar 1. mgr., sbr. 2. mgr. 74. gr., hegningarlaganna,“ segir að lokum í dóminum og Færeyingnum þar með ekki gerð refsing þrátt fyrir sakfellingu, upptöku efnisins og greiðslu helmings sakarkostnaðar.

Maðurinn var dæmdur sekur fyrir Héraðsdómi Austurlands en ekki gerð refsing. Var honum hins vegar gert að sæta upptöku kannabisefnisins og bera helming málskostnaðar. Þeim málalokum vill hann ekki una. mbl.is/Gúna

• Blogga um frétt