Innlent | mbl | 17.5.2023 | 21:10 | Uppfært 18.5.2023 0:32

Bregðast þurfi við mannréttindabrotum í Tyrklandi

Fundinum var ætlað að varpa ljósi á niðurstöður úr ferð sem farin var til Tyrklands til þess að kortleggja stöðu mannréttindamála þar í landi mbl.is/Árni Sæberg

Kallað var eftir því, á opnum fundi sem haldinn var í Safnahúsinu í dag, að Evrópuráðið komi á fót sérstakri nefnd sem einbeiti sér að þeim alvarlegu mannréttindabrotum sem viðgangast í Tyrklandi. Fundurinn var haldinn í tengslum við leiðtogafund Evrópuráðsins.

Staðan í Tyrklandi, þegar kemur að mannréttindum, hefur ekki verið verri síðan Recep Tayyip Erdogan, tók við embætti forseta þar í landi, árið 2014.

Á fundinum var fjallað um stöðu mannréttinda í Tyrklandi, hvaða úrbóta væri þörf og á hvaða hátt alþjóðastofnanir gætu beitt sér til þess að þær úrbætur næðu fram að ganga. Höfuðáhersla var lögð á fangelsismál.

Fundurinn var haldinn í Safnahúsinu á Hverfisgötu mbl.is/Árni Sæberg

Ljósi varpað á niðurstöðu sendinefndar

Ljósi var varpað á niðurstöður vettvangsferðar sendinefndar sem fékk það hlutverk að ferðast til Tyrklands og kortleggja stöðu mannréttinda og málefni fanga þar í landi.

Sendinefndina skipuðu þau Ögmundur Jónasson, fyrrverandi þingmaður, ráðherra og þingmaður á þingi Evrópuráðsins en nú heiðursfélagi og Laura Castel, þingmaður spænska þingsins og fulltrúi á þingi Evrópuráðsins, ásamt bandaríska prófessornum Denis O’Hearn, en hann hefur sérhæft sig í fangelsismálum og þekkir vel til fangelsismála í Tyrklandi þar sem fjöldi pólitískra fanga sætir einangrunarvist og illri meðferð.

Á fundinn mætti einnig Havin Gusener, blaðamaður og kvenréttindabaráttukona, en hún hefur þýtt fjölda ritverka Abdullah Öcalans, leiðtoga Kúrda.

Frétt af mbl.is

Kynnir sér stöðuna í Tyrklandi

Kalla eftir aðgerðum Evrópuráðsins

Sendinefndin segir nauðsynlegt að stemma stigu við mannréttindabrotum Tyrkja. Kallað er eftir því að Evrópuráðið komi á sérstakri nefnd um málefnið. Nefndin skuli leggja mat á þau mannréttindabrot sem framin eru og leggja í kjölfarið fram tilmæli um aðgerðir til ríkisstjórnar Tyrkland sem laganefnd Evrópuráðsins fylgi svo eftir.

Til viðbótar við það er lagt til að eftirlitsnefnd Evrópuráðsins með pyndingum, CPT, beiti sér fyrir nauðsynlegum aðgerðum.

Þá kalla þau eftir því að CPT veiti Tyrkjum aðvörun fyrir að hafa ekki ennþá brugðist við þeim endurteknu tilmælum sem nefndin gefið út til þeirra í 24 ár, en frá árinu 1999 hefur CPT farið í níu heimsóknir í fangelsið á eyjunni Imrali og undantekningalaust fylgt þeim heimsóknum eftir með athugasemdum, sem Tyrkir hafa ekki enn brugðist við að nokkru leyti.

Abdullah Ocalan, leiðtogi Kúrda, hefur setið í fangelsi á eyjunni síðan árið 1999 og þurft að þola margvísleg mannréttindabrot, en hann hefur til að mynda sætt einangrun í átta ár. Oclan er talinn gegna mikilvægu hlutverki í friðarviðræðum, þar sem hann „endurspegli stjórnmálahugmyndir Kúrda“.

Staða fangelsismála

Denis O’Hearn fjallaði sérstaklega um fangelsismál og stöðu fanga í erindi sínu. Fram kom að staðan í Tyrklandi hafi ekki verið verri síðan Recep Tayyip Erdogan, núverandi forseti, komst til valda, eða í um 20 ár. Fjöldi fanga í Tyrklandi er sá næst samkvæmt upplýsingum frá efnahags- og framfararstofnuninni, OECD.

Frá árinu 2003 hefur fjöldi fanga, á hverja hundrað þúsund íbúa, fimmfaldast, en fjöldinn fór úr 75 þúsund í 374 þúsund á þessu 20 ára tímabili. Stór hluti eru pólitískir fangar en yfirvöld í Tyrklandi hafa ekki veitt upplýsingar um nákvæman fjölda þeirra. Einangrunar- og dánartíðni er sérstaklega há í tyrkneskum fangelsum.

Borgarar eru meðal annars fangelsaðir fyrir að tjá skoðanir sínar með mótmælum, beita sér fyrir auknum réttindum Kúrda og fyrir að sýna fram á vilja hefja að nýju friðarviðræður milli Kúrda og stjórnvalda Tyrkja.