Lögreglustjóranum á Suðurnesjum var ekki heimilt að setja á ótímabundið bann við því að börn færu að gosstöðvunum í Meradölum í ágúst í fyrra án þess að finna banninu annan lagagrundvöll í lengri tíma. Þetta kemur fram í áliti umboðsmanns Alþingis.
Þann 10. ágúst í fyrra tilkynnti lögreglustjórinn um bannið, en þar kom fram að foreldrum með börn yngri en 12 ára yrði snúið frá leið A að gosstöðvunum af öryggisástæðum að svo stöddu. „Börn hafa minna þol gagnvart loftmengun og eru skilgreind sem viðkvæmur hópur. Þá er ekki ráðlegt að börn dvelji lengur en 15 mínútur á stað þar sem loftmengun er yfir heilsuverndarmörkum,“ sagði í tilkynningunni á sínum tíma.
Nóttina áður hafði björgunarsveitarfólk staðið í ströngu við að bæta öryggi á gönguleiðinni með því að fjölga stikum, en á svæðinu hafði verið snarvitlaust veður og svartaþoka og nánast ekkert skyggni. Gos hafði hafist í Meradölum 3. ágúst og stóð það í 18 daga.
Strax daginn eftir að lögreglustjórinn kynnti bannið óskaði umboðsmaður eftir upplýsingum og skýringum frá lögreglustjóranum vegna ákvörðunarinnar um barnabannið. Var meðal annars óskað eftir því að skýrt væri nánar á hvaða lagagrundvelli ákvörðunin væri reist og hvaða gögn og upplýsingar, eða röksemdir, hefði legið til grundvallar þessu mati. Einnig vildi umboðsmaður vita hvort ákvörðuninni hefði verið markaður sérstakur gildistími og hvernig átti að kynna ákvörðunina.
Í áliti umboðsmanns, sem birt var í dag, kemur fram að í gildi séu almennar reglur um ferðafrelsi en einnig heimild í lögum um almannavarnir til að takmarka slíkt frelsi. Minnir umboðsmaður á að íþyngjandi ráðstafanir stjórnvalda verði almennt að eiga sér stoð í lögum og þegar þær skerði grundvallarréttindi sem varin séu af stjórnarskrá og mannréttindum beri að gera ríkari kröfu en ella til skýrleika lagaheimildar.
Kemur fram að barnabanninu hafi ekki verið markaður sérstakur gildistími og því hafi það, í ljósi þess tíma sem leið frá því að tilkynnt var um það opinberlega þar til það var látið niður falla, ekki samræmst sjónarmiðum sem áttu við um heimild lögreglustjórans til að takmarka ferðafrelsi að gosstöðvum.
Mælist umboðsmaður til þess að lögreglustjórinn hafi sjónarmiðin í álitinu framvegis í huga, en fram kemur að lögreglustjórinn hafi svarað og sagt að sjónarmiðin yrðu eftirleiðis höfð í huga.