Innlent | mbl | 5.10.2023 | 14:10 | Uppfært 17:46

Rúmlega helmingi fleiri látin fyrir 48 ára aldur

Ellý Alda Þorsteinsdóttir, Kjartan Bjarni Björgvinsson og Urður Njarðvík eru skýrsluhöfundar. Þau kynntu niðurstöður sínar á blaðamannafundi í Ráðhúsinu kl. 14. mbl.is/Eggert Jóhannesson

Sjálfstæð og óháð nefnd sem Reykjavíkurborg skipaði til að rannsaka starfsemi vöggustofa sem reknar voru í Reykjavík árin 1949 til 1973 hefur komist að þeirri niðurstöðu að börn hafi sætt illri meðferð á Vöggustofunni Hlíðarenda á tímabilum yfir árin 1949 til 1963.

Þá hafi börn í ýmsum tilvikum einnig sætt illri meðferð á Vöggustofu Thorvaldsensfélagsins á tímabilum frá 1963 til 1967.

Þetta kemur fram í tilkynningu frá Reykjavíkurborg.

Almennt meinað að umgangast börn sín

„Alls voru 1.083 börn vistuð á vöggustofunum frá 1949 til 1973. Vöggustofunefnd telur ljóst af skriflegum heimildum og frásögnum fyrrverandi starfsfólks að foreldrum barna á vöggustofunum hafi á tímabilum í reynd almennt verið meinað að umgangast börn sín á meðan þau voru á vöggustofunni, hvort sem var að halda á þeim eða snerta með öðrum hætti.

Foreldrar hafi almennt einungis mátt sjá börnin í gegnum gler og gilti sú regla óháð því af hvaða ástæðum barn var vistað á vöggustofu,“ sem segir í tilkynningunni.

Vöggustofa Thorvaldsenfélagsins við Dyngjuveg 18 í Reykjavík árið 1967. Ljósmynd/Reykjavíkurborg

Með þessum starfsháttum hafi tengsl barns við foreldra, og eftir atvikum systkini, verið rofin á mjög löngum tímabilum án þess að börnum væri veitt persónuleg umönnun sem væri til þess fallin að draga úr skaðlegum áhrifum tengslarofs við foreldra eða aðra umönnunaraðila.

„Að mati nefndarinnar teljast slíkir starfshættir, með hliðsjón af öðrum aðstæðum á vöggustofunni, til illrar meðferðar í skilningi laga.

Lítur nefndin þá sérstaklega til aldurs barnanna og þeirra afdrifaríku afleiðinga sem skortur á tengslamyndun við umönnunaraðila, sem og skortur á örvun og skynáreitum, getur haft á heilbrigði og þroska barna.

Nefndin leggur áherslu á að þessi atriði voru vel þekkt meðal fagfólks í málefnum barna á þeim tíma sem vöggustofurnar störfuðu,“ að því er fram kemur í tilkynningunni.

Hverfandi eftirlit

Nefndin telur einnig að eftirlit með vöggustofunum hafi verið hverfandi á því tímabili sem var til athugunar. Þá telur nefndin jafnframt liggja fyrir að málsmeðferð barnaverndarnefndar Reykjavíkur hafi oft og tíðum ekki verið í samræmi við lög þegar börn voru vistuð á vöggustofunum.

Nefndin kannaði einnig afdrif barnanna sem vistuð voru á vöggustofunum. Í skýrslunni má finna upplýsingar um hversu mörg börn voru vistuð á öðrum stofnunum og/eða fóru í fóstur. Þá er einnig að finna upplýsingar um dánartíðni og tíðni örorku í hópnum.

14,4% látin

Í skýrslunni er litið yfir gögn sem sýna fram á að 14,4% þeirra sem vistaðir voru lengur en mánuð á vöggustofu eru látin. Til samanburðar er 8,6% dánartíðni ef miðað er við jafnaldra þeirra úr hópi allra Íslendinga.

Úr sama hópi vöggustofubarna voru 7,1% látin fyrir 48 ára aldur, en 3,2% jafnaldra úr hópi allra Íslendinga. Voru því rúmlega helmingi fleiri látin fyrir þann aldur, miðað við samanburðarhópinn.

Nefndin telur það hafið yfir vafa að vöggustofuvistin hafi í mörgum tilvikum haft veruleg áhrif á líf og velferð viðkomandi barna til frambúðar.

Hér má lesa skýrsluna.