Innlent | mbl | 7.12.2023 | 0:03 | Uppfært 9:02

Hvaða hverfi liggja á flekaskilum?

Höfuðborgarsvæðið liggur ekki á flekaskilum. mbl.is/Kristinn Magnússon

Í ljósi þeirra jarðhræringa sem orðið hafa á Reykjanesskaga undanfarin ár velta margir fyrir sér hvort einhver íbúðahverfi á höfuðborgarsvæðinu séu í hættu.

Spurning þess efnis barst Vísindavefnum á dögunum og Jón Gunnar Þorsteinsson, ritstjóri Vísindavefsins, svaraði henni skýrt og skilmerkilega, og las Páll Einarsson, prófessor emeritus í jarðeðlisfræði við HÍ, hana yfir.

„Stutta svarið við spurningunni er að engin íbúðahverfi á höfuðborgarsvæðinu liggja á flekaskilum. Þéttbýl svæði á Suðurlandi, eins og Hveragerði og Selfoss, liggja hins vegar á þverbrotabelti Suðurlands, en beltið er birtingarmynd flekaskilanna þar,“ skrifar Jón Gunnar en spurningin var svona: Hvaða íbúðahverfi á höfuðborgarsvæðinu liggja á flekaskilum?

Suðurlandsþverbrotabeltið er um 70 km langt og um 10-15 km breitt. Það nær frá Hellisheiði í vestri og austur að Heklu. Vesturendi beltisins tengist síðan flekaskilum Reykjanesskaga. Jarðskjálftar á þverbrotabeltum á Íslandi geta orðið stærri en annars staðar á flekaskilum hér á landi.

Yfirlitskort sem sýnir staðsetningu jarðskjálfta á Íslandi 1995-2014. Flekaskilin eru dregin með bláum lit og þykkt línunnar sýnir mismunandi hraða gliðnunarinnar. Örvarnar sýna rekstefnu flekanna. Kort/Vísindavefurinn

Þverbrotabelti Suðurlands. Mældir skjálftar stærri en 0 frá árinu 1991-2006 eru sýndir með svörtum punktum. Einnig sjást kortlagðar sprungur, sprungusveimar og megineldstöðvar. Kort/Vísindavefurinn

Sprungusveimar ná inn á höfuðborgarsvæðið

Jón Gunnar veltir því upp hvort spyrjandi hafi kannski frekar verið að velta fyrir sér hvort svonefndir sprungusveimar ná inn á höfuðborgarsvæðið og er svarið við þeirri spurningu já.

„Sprungusveimur Krýsuvíkur nær inn í austustu úthverfi Reykjavíkur, Kópavogs og Garðabæjar. Sprungusveimar eru eins konar merki á yfirborði jarðar um hvar stórir kvikugangar hafa nálgast yfirborðið,“ skrifar Jón Gunnar.

Vísar Jón Gunnar þar inn á svar Páls Einarssonar frá 17. nóvember inni á Vísindavefnum þar sem hann útskýrir kvikuganga í þaula og fer yfir það hversu langt kvikugangar geta brotið sér leið.