Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra segir að skýrt hafi komið fram á leiðtogafundi Norðurlandanna og Volodimírs Selenskís Úkraínuforseta að Norðurlöndin séu afar samstillt og samtaka í stuðningi sínum við Úkraínu.
Slíkt hafi því miður ekki verið uppi á teningunum í Bandaríkjunum, sem Selenskí heimsótti nýlega, þar sem fjárstuðningur við Úkraínu sé orðinn hluti af innlandspólitíkinni og innflytjendamálum. Joe Biden Bandaríkjaforseti hafi þó m.a. stutt við bakið á honum.
Leiðtogafundur Evrópusambandsins hefst á morgun og bendir Katrín á flækjur þeim megin líka eftir að forsætisráðherra Ungverjalands krafðist þess að ESB-aðild Úkraínu yrði tekin af dagskrá. „Það verður spurning hvað gerist á þeim fundi,” segir Katrín sem ræddi við mbl.is að loknum blaðamannafundi í Ósló.
Á leiðtogafundinum í Ósló var rætt um stöðu og horfur í hernaðarátökunum og um friðaráætlun Úkraínu. Í sameiginlegri yfirlýsingu fundarins heita norrænu leiðtogarnir áframhaldandi órofa stuðningi við Úkraínu. Þar er einnig lögð áhersla á að Rússar verði dregnir til ábyrgðar fyrir stríðsglæpi sína í Úkraínu.
„Norðurlöndin lýsa yfir fullum stuðningi við friðaráætlun Úkraínu sem byggir á réttlátum og varanlegum friði og munu áfram vinna á alþjóðavettvangi að framgangi áætlunarinnar," segir í yfirlýsingunni, að því er kemur fram í tilkynningu.
Katrín segir að stuðningur Íslands sé annars eðlis en hinna Norðurlandanna því Íslendingar sendi ekki vígbúnað til Úkraínu heldur beiti sér frekar á pólitíska sviðinu. Nefnir hún tjónaskrá Evrópuráðsins sem var stofnuð í Reykjavík í vor. Þrátt fyrir að formennsku Íslands í Evrópuráðinu sé lokið muni það fylgja málinu eftir með Róbert Spanó sem nýkjörinn formann stjórnar verkefnisins.
Að sögn Katrínar er jafnframt í fjárlögum Alþingis fyrir árið 2024 lagður til 1,7 milljarða króna stuðningur til Úkraínu. Innifalið í þeirri tölu er 500 milljóna viðbótarfé sem lagt er til í þriðju umræðu fjárlaga. Einnig mun utanríkisráðherra útbúa langtímaáætlun um stuðning Íslands við Úkraínu.
Spurð segist hún eiga von á stuðningi á þinginu vegna þessa. „Mér hefur fundist mikil samstaða á Alþingi um þessi mál. Við tókum höndum saman þegar við sameinuðumst um þennan færanlega spítala [í Úkraínu] sem núna er kominn í gagnið,” svarar Katrín, sem segir þörf á langtímaáætlun í tengslum við málefni Úkraínu líkt og Norðmenn hafa t.d. búið til.
Hvernig var hljóðið í Selenskí í Ósló?
„Mér finnst hann bara merkilega brattur miðað við að þetta er búið að standa lengi og það gengur ýmislegt á,” svarar Katrín, og á þar m.a. við innanlandspólitíkina í Bandaríkjunum og afstöðu Ungverjalands til Úkraínu.
„Þetta einfaldar ekki stöðuna. Þó að samstaðan sé mikil þá finnur maður að þetta reynir mjög á,” bætir hún við.