Reykjavíkurborg segir rangfærslur í umfjöllun Kastljóss

Fjöldi íbúða sem olíufélögin fengu heimild til að byggja með samkomulagi við Reykjavíkurborg er nær 450 í stað 700 eins og haldið var fram í Kastljósi Ríkissjónvarpsins í gær. Þá var verðmæti byggingarréttar á lóðunum ofmetið og ekki rétt farið með að Hagar hafi þegar fært 3,9 milljarða sem virði byggingarréttar í formi nýs hlutafjár inn í fasteignafélag sitt Klasa.

Þetta kemur fram í tilkynningu frá Reykjavíkurborg í kjölfar umfjöllunar Kastljóssins.

Í tilkynningunni er einnig vísað til þess að ekki sé rétt að borgarráð hafi verið í sumarleyfi þegar gögn voru sett fram um málið eins og gefið hafi verið til kynna í þættinum. 

Í Kastljósi í gærkvöldi var fjallað um samninga sem Reykjavíkurborg hefur gert við olíufélög um að loka bensínstöðvum í grónum hverfum og nýta þess í stað lóðir fyrir nýjar íbúðabyggingar og aðra starfsemi. Telur Reykjavíkurborg að þar hafi komið fram nokkrar rangfærslur sem mikilvægt sé að leiðrétta.

Frétt af mbl.is

Innri endurskoðun gerir úttekt á máli olíufélaganna

Íbúðir nær því að vera 450 í stað 700 

Ítarlega er farið yfir þessi atriði í tilkynningunni og er þar til að mynda rakið hvers vegna fjöldi íbúða er nær því að vera 450 í stað 700 eins og haldið var fram í umfjölluninni. Segir í tilkynningunni að í aðalskipulagi Reykjavíkurborgar séu sett almenn viðmið um mögulegan þéttleika og í viljayfirlýsingunum sé fjallað um hugmyndir lóðarhafa um uppbyggingu. 

Endanlegt byggingarmat og fjöldi íbúða sé síðan ákveðinn í deiluskipulagi sem fer eftir hefðbundnu ferli. Tekið sé mið af staðháttum á hverjum stað og öðrum umhverfisþáttum og líklegt að byggingarmagn verði mun minna en almenn viðmið aðalskipulags segja um, til að mynda vegna nálægðar við Borgarlínu. Miðað við heildarstærð lóðanna og aðrar forsendur er því líklegt að íbúðafjöldinn verði nær 450, segir í tilkynningunni. 

Frétt af mbl.is

„Verulega brugðið að sjá þennan þátt“

Ekki tekið tillit til mótmæla Reykjavíkurborgar 

Því næst er meint ofmat á verðmæti byggingarréttar rakið og sagt frá því að í þættinum sé slegið fram upphæð þar sem verðmæti byggingarréttar er talið um 10 milljarðar króna, samkvæmt þeim fasteignasölum og verktökum sem Kastljós ræddi við. 

Segir í tilkynningunni að þar sé aftur verið að gefa sér mun meira byggingarmagn en líklegt er að verði samþykkt í deiliskipulagsferli sem er grundvöllur þess að endanlegir samningar verði gerðir. 

„Reykjavíkurborg mótmælti þessum útreikningi um að verðmæti byggingaréttar á þessum lóðum séu um 10 milljarðar en ekki var tekið tillit til þess í umfjöllun Kastljóss.“

Þá segir jafnframt að ekki hafi verið tekið tilliti til kostnaðar olíufélaganna við uppbyggingu svo sem hreinsun jarðvegs og að fjarlægja byggingar sem fyrir eru á lóðum. Auk þess hafi ekki verið tekið tillit til þess að á lóðunum sé fyrir ábótasamur rekstur fyrir olíufélögin sem verða af tekjum vegna breytinganna. 

Frétt af mbl.is

Verðmæti lóðanna allt að 8 milljarðar

Hagar meta verðmætið á um 1.2 milljarð en ekki 3,9 milljarða

Enn fremur er í þættinum tekið dæmi um hagnað eins af olíufélögunum og sagt frá því að metnaður olíufélaganna sé að hámarka hagnaðinn. 

„Sem dæmi hafa Hagar sem eiga og reka Olís, eitt af þessum þremur olíufélögum, þegar fært 3,9 milljarða sem virði byggingarréttar í formi nýs hlutafjár inn í fasteignafélag sitt Klasa. Hagar eiga 1/3 í Klasa eftir þessi viðskipti,“ er haft upp úr þættinum í tilkynningunni. 

Í tilkynningunni segir hins vegar að samkvæmt upplýsingum frá Klasa sé verðmat á virði byggingarréttar á lóðum sem áður voru bensínstöðvar undir þriðjungi af þeirri upphæð sem nefnd er sem dæmi í Kastljósi. 

„Þannig er byggingarréttur fyrir stóra lóð í Norður-Mjódd, sjávarlóð við Klettagarða, lóð við Nýbýlaveg í Kópavogi og önnur við Tjarnarvelli í Hafnarfirði stærsti hluti þeirra 3,9 milljarða sem nefndir eru í þættinum sem dæmi um gróða olíufélaga af þessum viðskiptum. Þetta eru ekki bensínstöðvalóðir,“ segir í tilkynningunni. 

Þá segir jafnframt í tilkynningunni að Hagar meti verðmæti byggingarréttar vegna þriggja bensínstöðvalóða ásamt inneign gatnagerðargjalda og önnur réttindi á um 1,2 milljarð króna en ekki 3,9 milljarða eins og haldið var fram í Kastljósi. Það er þó tekið fram að byggingarmagn liggi ekki fyrir á lóðunum og því ekki hægt að segja til um endanlegt verðmæti réttarins. 

Samkeppniseftirlitið sendi tilmæli um að gæta jafnræðis 

Í júlí 2019 fékk Reykjavíkurborg send tilmæli frá Samkeppniseftirlitinu um að aðgerðir borgarinnar við fækkun eldsneytisstöðva yrðu útfærðar á þann hátt að þær hefðu ekki skaðleg áhrif á samkeppni á eldsneytismarkaði.

Við ákvörðun um fjölda stöðva þar sem boðið var til samningaviðræðna var sérstaklega gætt að jafnræði milli olíufélaganna og að slík fækkun myndi ekki raska samkeppni, segir í tilkynningunni og útskýrt að Reykjavíkurborg hafi lagt fram tillögur um lokun 50% bensínstöðva í borginni en olíufélögin einungis gengið til samninga um lokun um þriðjungs bensínstöðva í borginni eða 33%.

„Við lok lóðarleigusamninga stofnast ótímabundnir lóðaleigusamningar sem eru uppsegjanlegir með að minnsta kosti tveggja ára fyrirvara. Rétt er að olíufélögin eru með lóðarleigusamninga sem hafa runnið út eða eru við að renna út og einnig samninga sem eru í gildi til allt að 2065. Óljóst er hvað taka myndi við ef Reykjavíkurborg ætlaði að taka lóðir til sín án þess að leita samninga við lóðarréttarhafa,“ segir í tilkynningunni og áréttað að rétt sé að hafa í huga heildarhagsmuni borgarinnar, almenn sjónarmið um jafnræði auk sérstakra tilmæla um að gæta jafnræðis á samkeppnismarkaði.

Ekki rétt að borgarráð hafi verð í sumarleyfi

Í Kastljósþættinum var ítrekað gefið til kynna að leynd hvíldi yfir gögnum í málinu eða að þau hafi verið sett fram á sumarleyfistíma, segir í tilkynningunni. Þar segir jafnframt að umræddir samningar hafi verið samþykktir af hálfu Reykjavíkurborgar á fundi borgarráðs 24. júní 2021 og 10. febrúar 2022. 

„Borgarráð fór á fyrst nefnda fundinum með fullnaðarafgreiðsluheimildir borgarstjórnar í sumarleyfi þess og var borgarráð því eðli málsins samkvæmt ekki á sama tíma í sumarleyfi.“

Þá er það ítrekað að í fundargerðum borgarráðs séu að finna ítarleg gögn, skýrslur og stefnur þar sem fjallað er um aðdraganda málsins auk þess sem birtar séu áfangaskýrslur og allir samningar.

Tímabundnir samningar og háðir fyrirvörum

Loks er í tilkynningunni farið yfir það hvað felst í samningum Reykjavíkurborgar við rekstraraðila/lóðarhafa bensínstöðvalóða. Þar segir að í samningunum felist að bensínstöðvum fækki um 12 og í stað þeirra sé gert ráð fyrir blandaðri íbúðabyggð, með verslun og þjónustu á jarðhæð þar sem það á við.

„Til að tryggja blöndun eiga Félagsbústaðir kauprétt á 5% íbúða á öllum lóðum á einkar hagstæðu verði, auk þess sem gert er ráð fyrir að allt að 20% íbúða verði leiguíbúðir, búseturéttaríbúðir og/eða íbúðir fyrir aldraða.“

Þá segir að samningarnir séu bæði tímabundnir og háðir fyrirvörum og að í þeim felist að hlutaðeigandi lóðarhafi gefi eftir gildandi lóðarleiguréttindi og mögulegan arð sinn af þeim með því að láta af rekstri bensínstöðvar gegn því að fá í staðinn heimild til að láta vinna tillögu að nýju deiliskipulagi í samráði við Reykjavíkurborg um breytta notkun og ný uppbyggingaráform á lóðinni.

„Nái skipulagsáform fram að ganga innan þriggja ára í formi samkomulags þar að lútandi verður gerður nýr lóðarleigusamningur af hálfu Reykjavíkurborgar við hlutaðeigandi lóðarhafa eftir gildistöku hins nýja deiliskipulags. Liggi á hinn bóginn ekki fyrir samkomulag um slík áform innan sama frests þá mun uppgjör og viðskilnaður Reykjavíkurborgar við lóðarhafa vera í samræmi við ákvæði gildandi lóðarleigusamnings,“ segir í tilkynningunni. 

Heimilt að framselja réttindi að fengnu samþykki borgarráðs

Þar sem samningssamband Reykjavíkurborgar var við tilvitnaða aðila hefði Reykjavíkurborg ekki getað hafið samningaviðræður eða eftir atvikum auglýst eftir nýjum áhugasömum aðilum til að taka umræddar lóðir á leigu, eða í það minnsta þá ekki fyrr en eftir að fyrir lægi hvernig bundinn yrði endir á gildandi lóðarleigusamninga um þær, að því er fram kemur í tilkynningunni. 

„Eðli málsins samkvæmt geta aðilar utan samningssambands um lóðarleigu ekki átt aðild að viðræðum eða samningi um breytingu og/eða niðurfellingu sem varðar réttindi á grundvelli þess samnings.“

Þá segir að ekkert girði fyrir það að umræddir lóðarhafar framselji leiguréttindi sín á lóðunum til annars aðila að því gefnu að þeir hafi þá greitt Reykjavíkurborg gatnagerðargjald og önnur lögbundin gjöld.

Þannig sé kveðið á um það í öllum samningum sem gerðir voru við lóðarhafa og rekstraraðila bensínstöðvarlóða 24. júní 2021 og 10. febrúar 2022 að slíkt framsal sé heimilt að frágenginni greiðslu framangreindra skatta og gjalda og að fengnu samþykki Reykjavíkurborgar.

„Það er því undir handhöfum þessara lóðaréttinda komið hvort þeir kjósi að framselja réttindi sín til þriðja aðila og hvaða fyrirkomulag þeir viðhafi þá á slíku framsali að því gefnu að samþykki Reykjavíkurborgar um aðilaskipti liggi fyrir. Þannig hefur Reykjavíkurborg í nokkrum tilvikum samþykkt beiðni um aðilaskipti að slíkum samningi á grundvelli samþykktar borgarráðs.“

• Blogga um frétt