Innlent | mbl | 9.5.2024 | 13:30 | Uppfært 10.5.2024 12:50

Næsta eldgos fær mikið forskot

„Við erum í rauninni að búast við því að þetta fari í gang hvenær sem er núna,“ segir jarðeðlisfræðingur við mbl.is. mbl.is/Eggert Jóhannesson

Þótt fjórða eldgosinu við Sundhnúkagígaröðina sé loksins lokið eru enn miklar líkur á öðru gosi á næstu dögum. Nú hafa 13 milljónir rúmmetra af kviku þegar safnast undir Svarstengi sem þýðir að næsta kvikuhlaup er komið með gott forskot.

„Við erum í rauninni í nákvæmlega sömu stöðu og við vorum í dagana og síðustu tvær vikurnar fyrir síðasta gos og þarsíðasta gos,“ segir Benedikt Gunnar Ófeigsson, fagstjóri aflögunarmælinga á Veðurstofu Íslands, í samtali við mbl.is.

Benedikt finnst líklegast að næsti atburður verði á sama svæði, hvort sem það verði kvikuinnskot eða eldgos. Jarðskorpan sé orðin deigari eftir fjögur gos og tvö kvikuinnskot, allt á sama hálfa árinu. „Þetta er orðið veikasti punkturinn.“

Frétt af mbl.is

Eldgosinu lokið en getum búist við öðru

Líkanreikningur á kvikusöfnun í Svartsengi. Kort/Veðurstofa Íslands

Hvað gerðist 2. mars?

Eldgosið er frábrugðið fyrirrennurum sínum að mörgu leyti, t.d. lifði það talsvert lengur en fyrri gos á Sundhnúkagígaröðinni.

„Lærdómurinn af þessu gosi á eftir að koma fram seinna. Það er ansi margt nýtt og menn eiga í rauninni eftir að rannsaka og skoða hvernig þetta passar inn í stóru myndina,“ segir Benedikt.

Hegðun gossins, og hversu langlíft það var, er þróun sem Benedikt sá ekki fyrir sér að myndi gerast á Sundhnúkagígaröðinni.

„Þetta kerfi er að breyta sér,“ segir hann og bendir á að upphaf þessara breytinga miðist í raun við kvikuinnskotið þann 2. mars sem myndaðist með afar skömmum fyrirvara.

„Við verðum að passa að gefa okkur ekki að þetta hagi sér bara eins í hvert skipti. Við verðum að vera á tánum og sjá hvernig þetta breytist og þróast.“

Benedikt Gunnar Ófeigsson, fagstjóri aflögunarmælinga á Veðurstofu Íslands. mbl.is

Eiga von á atburði „hvenær sem er“

Annað sem var óvenjulegt við þetta gos er að kvikusöfnun hélt áfram undir Svartsengi á meðan gosið stóð yfir, sem telst afar óvenjulegt. Nú er kvikusöfnunin þegar komin að þolmörkum. Er næsta eldgos þá ekki komið með smá forskot?

„Jú, við erum í rauninni að búast við því að þetta fari í gang hvenær sem er núna,“ svarar Benedikt.

Hann gerir samt ekki upp á milli þess hvort gos eða kvikuinnskot sé líklegra.

„Það eru alveg tvær vikur síðan við byrjuðum að benda á að þetta [kvikusöfnunin] væri komið að neðri mörkum,“ segir hann. Neðri mörk eru sem sagt lægstu mörk sem eldgos hefur hafist við. „Núna erum við komin upp fyrir þessi efri mörk og í rauninni bíðum átekta og sjáum hvað gerist næst, og eigum alveg von á að þetta gerist hvenær sem er.“

Kvikusöfnunin í Svartsengi, ekki í ganginum

Það er enn óvíst hvernig strúktúrinn á kerfinu undir Svarstengi lítur út, segir Benedikt.

„Það sem við sjáum á yfirborði er að kvikusöfnunin er í Svartsengi, ekki ganginum. En svo á hálftíma til klukkutíma bili er eins og kvika brjóti sér leið frá Svarstengi og inn í kvikuganginn [undir Sundhnúkagígum] og nái þannig að búa til opnun sem annaðhvort endar í kvikuinnskoti eða jafnvel eldgosi,“ útskýrir hann.

Það útilokar aftur á móti ekki að það sé kvika í ganginum sem geti farið af stað, þó fátt bendi til þess.