Búist er við því að dómur falli innan þriggja vikna í máli er varðar hópmálsókn Neytendasamtakanna gegn viðskiptabönkunum. Niðurstöður málsins verða „stórtíðindi“ á Íslandi og í Noregi sama hvernig málið fer, að sögn formanns Neytendasamtakanna.
Neytendasamtökin skipulögðu hópmálsókn árið 2021 gegn Landsbankanum, Íslandsbanka og Arion banka. Málið er tekið fyrir í Héraðsdómi Reykjavíkur og Héraðsdómi Reykjaness. Nú taka um 2.500 manns í málsókninni.
Máli gegn Landsbankanum var vísað til EFTA-dómstólsins árið 2022, en EFTA eru Fríverslunarsamtök Evrópu.
Komst dómstóllinn að þeirri niðurstöðu að skilmálar lána með breytilegum vöxtum á Íslandi væru óskýrir – hinn almenni lántakandi skildi ekki þá útreikninga sem vextirnir byggðu á.
„Aðalmeðferð fór fram í Héraðsdómi Reykjaness á þriðjudaginn [í síðustu viku] og að venju eru dómarnir gefnir út innan fjögurra vikna. Þannig að við bíðum spennt,“ segir Breki Karlsson, formaður Neytendasamtakanna, sem hafa skipulagt rúmlega 2.500 manna hópmálsókn gegn Íslandsbanka og Arion banka sem tekin er fyrir í Héraðsdómi Reykjavíkur og Héraðsdómi Reykjaness.
„Þannig að innan þriggja vikna er búist við stórtíðindum.“
Niðurstaðan í málinu mun aðallega hafa þýðingu fyrir þá sem tekið hafa fasteignalán eftir að lög um fasteignalán til neytenda gengu í gildi þann 1. apríl 2017, að sögn Neytendasamtakanna en úrskurðurinn hefur einnig fordæmisgildi yfir lánum lífeyrissjóða.
„Hvernig sem hann fer þá verða það stórtíðindi,“ segir hann en hann býst við því að tilvonandi dómi verði áfrýjað. Breki bindur vonir við að hægt verði að áfrýja málinu beint til Hæstaréttar.
Það eru ekki aðeins Íslendingar sem bíða ýmist með hnút eða fiðrildi í maganum eftir því að dómur falli í málinu, heldur getur dómurinn einnig haft áhrif í öðrum EFTA-löndum, þar á meðal Noregi.
„Ég veit að Norðmenn bíða mjög spenntir,“ segir Breki, sem átti fund með norsku neytendasamtökunum í september.
Samtök norskra fjármálafyrirtækja, Finans Norge, bentu á að í kjölfar dóms EFTA-dómstólsins væri nauðsynlegt að skoða og breyta vaxtaskilmálum húsnæðislána í Noregi án tafar.
„Þar er verið að undirbúa svipaðar málsóknir fari dómar hér á Íslandi eins og EFTA-dómstóllinn hefur kveðið. Og ég veit að Svíar og Danir eru líka að fara í svipað mál.“
Formaður efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis sagði við mbl.is í maí að íslenska ríkið gæti mögulega orðið skaðabótaskylt ef munur reynist vera milli núgildandi laga og þeirra Evróputilskipana sem EFTA bendir á í tengslum við vaxtamálið svokallaða.
Eftir álitið birtist brást Landsbankinn við með yfirlýsingu þar sem sagði að vaxtabreytingaákvæði sín stæðu enn íslensk lög þrátt fyrir að dómstóll EFTA kvæði þau ógagnsæ. Það væri íslenskra dómstóla að dæma um gildi vaxtabreytingaákvæða í fasteignalánum hér á landi, ekki EFTA-dómstólsins.
Samtök íslenskra fjármálafyrirtækja bentu einnig á að það væri hlutverk íslenskra dómstóla að dæma um gildi ákvæða í skilmálunum.