Tilnefningar til Fjöruverðlauna

Tilkynnt var nú á sjötta tímanum hvaða níu bækur eru tilnefndar til Fjöruverðlaunanna – bókmenntaverðlauna kvenna og kvára í ár.

Dómnefndir tilnefndu bækur í þremur flokkum, þeir eru barna- og unglingabókmenntir, fræðibækur og rit almenns eðlis og fagurbókmenntir.

Barna- og unglingabókmenntir

Í flokki barna- og unglingabókmennta eru tilnefndar bækurnar: Fíasól í logandi vandræðum eftir Kristínu Helgu Gunnarsdóttur sem Bjartur gefur út; Tjörnin eftir Rán Flygenring sem Angústúra gefur út og Sigrún í safninu eftir Sigrúnu Eldjárn sem Mál og menning gefur út.

Í umsögn dómnefndar um bók Kristínar Helgu er bent á að um sé að ræða áttundu bók höfundar „um stelpuskottið hana Fíusól. Hún er ákaflega upptekinn sveitarforingi í hjálparsveitinni sinni, hana langar að stofna dýrabjörgunardeild og Skólóvision er í fullum gangi. Í Vindavík leikur allt á reiðiskjálfi og Alla Malla kemur í skjálftafrí í bílskúrinn hjá Ingólfi Gauki. Bókin er skemmtilega myndskreytt og aðgengileg fyrir bókaorma á öllum aldri.“

Um bók Ránar segir að bókin fjalli m.a. um „leikgleði, vináttu og málamiðlanir. Garður einn er ­uppáhaldsleiksvæði tveggja vina og dag einn taka þau eftir dæld í grasinu og þá hefst ævintýrið. Mynd­irnar kallast vel á við textann en líka íslenskan nútíma og á afslappaðan hátt er ýmsum áhugaverðum orðum bætt við orðaforða ungra lesenda, til dæmis krapagildra og krokketbogi. Tjörnin er fallegt og fyndið listaverk en líka skemmtileg og fræðandi saga.“

Um bók Sigrúnar segir að hún veiti „innsýn í heim lítillar stúlku sem elst upp á Þjóðminjasafninu fyrir rúmlega hálfri öld. Sigrún Eldjárn segir hér frá fjölskyldu sinni, safnhúsinu, ýmsum safngripum og skemmtilegum atvikum sem allt birtist ljóslifandi í léttleikandi texta, myndum úr fjölskyldualbúminu og frábærum teikningum. Hlýleiki og húmor eru í fyrirrúmi en alls konar fróðleikur fær að fljóta með. Sannkallaður konfektmoli fyrir unga sem aldna fyrir heimsókn á Þjóðminjasafnið.“

Dómnefnd skipuðu Guðlaug Richter íslenskufræðingur, Helga Birgisdóttir lektor í íslensku, og ­Júlía Margrét Sveinsdóttir bókmenntafræðingur.

Fræðibækur og rit almenns eðlis

Í flokki fræðibóka og rita almenns eðlis eru tilnefndar bækurnar: Strá fyrir straumi. Ævi Sigríðar Pálsdóttur 1809-1871 eftir Erlu Huldu Halldórsdóttur sem Bjartur gefur út; Jötnar hundvísir. Norrænar goðsagnir í nýju ljósi eftir Ingunni Ásdísardóttur sem Hið íslenska bókmenntafélag gefur út og Duna. Saga kvikmyndagerðarkonu eftir Kristínu Svövu Tómasdóttur og Guðrúnu Elsu Bragadóttur sem Mál og menning gefur út.

Í umsögn dómnefndar um bók Erlu Huldu segir að þar sé ­dregin upp „lifandi mynd af íslensku sam­félagi með greiningu og túlkun á sendibréfum nítjándu aldar. Í þessu vandaða verki fá lesendur að kynnast orðfæri kvenna, samfélagsgreiningum þeirra og aðferðum til að hafa áhrif á líf sitt og umhverfi. Jafnframt miðlar Erla Hulda aðferðum sínum á upplýsandi hátt, setur rannsóknarspurningar í alþjóðlegt fræðasamhengi og hvetur þannig lesendur til að rannsaka bréfasöfn fyrri kynslóða og kynnast þeim „venjulegu“ röddum sem þar má finna.“

Um bók Ingunnar segir að höfundur dragi upp „áhugaverða mynd af jötnum og mögulega ólíku hlutverki þeirra en mótast hefur hingað til í vitund fólks. Með því að rannsaka sjálfstætt hlutverk jötna í öðrum heimildum en Eddu Snorra Sturlusonar virðist sem jötnar hafi gegnt mikilvægara hlutverki; verið aldnir og fróðir (hundvísir) en ekki ófreskjur. Bókin dregur fram hve lifandi vísindi þjóðararfurinn er og færir bæði fróðleiksfúsum aðgengilegt efni og leggur til málanna í rannsóknarheimi norrænnar goðafræði.“

Um bók Kristínar Svövu og Guðrúnar Elsu segir: „Efni bókarinnar er unnið af alúð og vandvirkni og víða glittir í óborganlegan húmor Guðnýjar [Halldórsdóttur] þegar hún lýsir baráttu sinni við kerfið og aðstöðuleysi þeirra sem vildu veg íslenskrar kvikmyndagerðar sem mestan.“

Dómnefnd skipuðu Brynja Helgu Baldursdóttir íslenskufræðingur, Hulda Steingrímsdóttir umhverfisfræðingur og Sólveig Ásta Sigurðardóttir nýdoktor í bókmenntafræði.

Fagurbókmenntir

Í flokki fagurbókmennta eru tilnefndar Rifsberjadalurinn eftir Ásdísi Óladóttur sem Veröld gefur út; Moldin heit eftir Birgittu Björgu Guðmarsdóttur sem Drápa gefur út og Eldri konur eftir Evu Rún Snorradóttur sem Benedikt gefur út.

Í umsögn dómnefndar um ljóðabók ­Ásdísar segir að ljóð hennar láti „lítið yfir sér en geyma ólgandi tilfinningar, nautnir og nístandi sársauka. Veitt er opinská og einlæg innsýn í heim geðveikinnar sem ljóðmælandi leitast við að sefa með lyfinu Risperdal, sem titill bókar vísar til. Í seinni hluta bókar bíður nýr veruleiki þar sem hvunndagurinn er sveipaður ljóðrænu og ástin er hvikul. Ljóðin eru meitluð, nærgöngul og einstaklega áhrifarík.“

Um skáldsögu Birgittu Bjargar segir að þar takist listir, náttúra og ólgandi tilfinningar á. „Hrynjandi ljóðræns textans knýr framvindu áfram þar sem meginstef eru ást, missir og innri leit. Form texta og litanotkun ljær frásögninni dýpt og er lesanda gefið rými til að skynja og túlka atburðarás sem lýkst upp eftir því sem líður á og rís hæst í sólódansi aðalpersónunnar. Birgitta Björg slær hér nýjan og forvitnilegan bókmenntatón.“

Um skáldsögu Evu Rúnar segir að leit að ást og öryggi sé leiðarstefið. „Að baki býr þrá eftir umhyggju en undir yfirborðinu krauma ­erfiðar æskuminningar, tengslarof og rót­leysi. Bygging frásagnar og form endurspegla innra líf aðalpersónu og dýpka frásögnina en fíkn og þráhyggja keyra framvindu sögunnar áfram um leið og aðstæður skýrast. Eva Rún skapar hér nýstárlegan sagnaheim um mikilvægt umfjöll­unarefni af mikilli leikni.“

Dómnefnd skipuðu Jóna Guðbjörg Torfadóttir framhaldsskólakennari, Kristín Ástgeirsdóttir sagnfræð­ingur og Sigrún Birna Björnsdóttir framhaldsskólakennari.

• Blogga um frétt