Innlent | mbl | 9.1.2025 | 12:06

Engar vísbendingar um að kvika sé á leiðinni upp

Flogið yfir Ljósufjöll á Snæfellsnesi í vetrarbúningi. mbl.is/Árni Sæberg

Engin merki eru um aflögun í Ljósufjallakerfinu að sögn Veðurstofu Íslands. Þá eru engar vísbendingar um að kvika sé á leið upp til yfirborðs.

Þetta kemur fram í tilkynningu frá Veðurstofunni þar sem segir að líklega hafi kvikuinnskot átt sér stað á miklu dýpi undir Grjótárvatni, eins og mbl.is hefur fjallað um.

Í ljósi aukinnar virkni og vísbendinga um kvikuinnskot á dýpi hefur Veðurstofan hækkað vöktunarstig á Ljósufjöllum. Unnið er að nýju vöktunarskipulagi fyrir svæðið.

Frétt af mbl.is

Líklega kvikusöfnun á miklu dýpi

Samfelld óróahviða

Veðurstofan segir frá því að fimmtudaginn 2. janúar hafi mælst samfelld óróahviða milli kl. 17 og 18 með upptök við Grjótárvatn. Óróahviðan sem varði í um 40 mínútur sé mynduð af samfelldum smáskjálftum, sem flestir séu of smáir til að hægt sé að staðsetja þá, en einungis tveir skjálftar innan hviðunnar séu staðsettir. Þeir hafi verið á rúmlega 15 km dýpi og af stærð M1,5 og 1,8. Alls voru um 20 jarðskjálftar þennan dag, allir á 15-20 km dýpi og af stærð M0,1-2,0.

Eldstöðvakerfi Ljósufjalla, hraun frá nútíma og gjallmyndanir. Kort/Veðurstofa Íslands

Skjálftar mælast vanalega ekki á svona miklu dýpi

„Venjulega mælast ekki skjálftar hér á landi á svo miklu dýpi, en þó eru nokkur dæmi um slíkt í eldstöðvum eins og Eyjafjallajökli árið 1996 og við Upptyppinga árið 2007 í tengslum við kvikuinnskot og einnig nokkuð reglulega austan við Bárðarbungu.

Í þessum eldstöðvarkerfum er talið að ferlin sem valdi djúpum jarðskjálftum og smáskjálftavirkni sé aukinn þrýstingur í jarðskorpunni vegna kvikuinnskots sem veldur því að hún brotnar,“ segir í yfirliti Veðurstofunnar.

Þá kemur fram, að greiningar á gervitunglagögnum frá tímabilinu 2019 til sumarsins 2024 sýni ekki mælanlega aflögun á yfirborði. Tekið er fram, að InSAR-mælingar nýtist illa á þessum árstíma vegna þess að svæðið er snjóþungt sem hamli því að InSAR geti nýst.

Engin aflögun mælst

„Í byrjun nóvember í fyrra var einnig bætt við GPS-stöð í Hítardal, rúmlega 4 km NV við Grjótárvatn. Síðan þá hefur engin aflögun á yfirborði mælst en það útilokar þó ekki að kviku sé að finna á miklu dýpi. Ef kvika er að safnast fyrir djúpt í jarðskorpunni (> 16 km) benda líkön til þess að ekki sé líklegt að aflögun mælist á yfirborði fyrr en rúmmál kvikunnar er orðið töluvert.

Til viðbótar við óvenjulega dýpt jarðskjálftanna og b-gildi þeirra gefa tímalengd virkninnar, nýlegar óróahviður og samanburður við sögulega virkni í öðrum eldstöðvarkerfum til kynna að líklegasta skýringin á þessari skjálftavirkni sé kvikuinnskot á dýpi frekar en jarðskorpuhreyfingar. Núverandi vöktunargögn sýna þó engar vísbendingar um að kvika sé á leið upp til yfirborðs,“ segir Veðurstofan.

Búast má við fleiri skjálftum

Tekið er fram, að á meðan jarðskjálftavirknin haldi áfram á svipuðu dýpi megi búast við fleiri skjálftum sem séu um þrír að stærð en ólíklegt sé að skjálftar stærri en fjórir geti myndast á þessu dýpi.