Tækni & vísindi | mbl | 15.7.2014 | 10:39 | Uppfært 12:04

Kári verðlaunaður fyrir alzheimerrannsóknir

Kári Stefánnsson heldur fyrirlestur hjá bandarísku Alzheimers samtökunum.

Bandarísku Alzheimersamtökin heiðruðu í dag Kára Stefánsson, forstjóra Íslenskrar erfðagreiningar, á alþjóðaþingi sínu í Kaupmannahöfn. Kári veitti þar viðtöku Inge Grundke-Iqbal-verðlaunum samtakanna fyrir alzheimerrannsóknir. Hann er fyrstur manna til að hljóta þessa viðurkenningu sem samtökin hyggjast veita í framtíðinni fyrir mikilvægustu rannsóknir um orsakir sjúkdómsins sem birtar eru síðustu tvö árin fyrir þing sambandsins.

Greinin sem verðlaunaveitingin byggist á birtist í vísindatímaritinu Nature í júlímánuði 2012. Þar var lýst rannsókn sem vísindamenn Íslenskrar erfðagreiningar unnu í samstarfi við lækna á Landspítalanum, þá Jón Snædal, Pálma V. Jónsson og Sigurbjörn Björnsson, og nokkra erlenda samstarfsmenn.

Í greininni var skýrt frá niðurstöðum athugana á erfðaefni nærri tvö þúsund Íslendinga þar sem fannst stökkbreyting, sem verndar gegn alzheimersjúkdómnum og öðrum elliglöpum. Breytingin var í geni sem tengist þekktum efnaferlum í heilavef alzheimersjúklinga og fundur hennar renndi stoðum undir tilraunir lyfjafyrirtækja og vísindastofnana til að finna leiðir til að hafa áhrif á þau efnaskipti.

Uppgötvunin vakti þegar mikla athygli og var álitin stórt skref í leitinni að lyfjum til að berjast gegn sjúkdómnum sem hrjáir milljónir manna og er sífellt þyngri byrði á einstaklingum, fjölskyldum og heilbrigðisþjónustu um víða veröld. Viðurkenning bandarísku Alzheimersamtakanna í dag staðfestir mikilvægi þessa framlags íslensku vísindamannanna.

Á þinginu í Kaupmannahöfn flutti Kári fyrirlestur sem hann nefndi „Fjórar sögur um erfðafræði alzheimersjúkdómsins“. Þar gerði hann grein fyrir rannsóknum Íslenskrar erfðagreiningar sem varpa ljósi á eðli og erfðir sjúkdómsins og opna nýjar leiðir til að kanna starfsemi mannsheilans.

Inge Grundke-Iqbal, sem verðlaunin eru kennd við, var heimsþekktur taugasérfræðingur og brautryðjandi í rannsóknum á alzheimersjúkdómnum. Hún fæddist í Þýskalandi, en fluttist ung til Bandaríkjanna þar sem hún var afkastamikill vísindamaður, gegndi ýmsum opinberum störfum og hlaut margskonar viðurkenningu. Hún lést árið 2012.

Bandarísku Alzheimersamtökin eru stærstu styrktarsamtök í heimi sem helga sig umönnun og stuðningi við alzheimersjúklinga og rannsóknum á sjúkdómnum.