Góð samvera lykill að vellíðan

Áskoranir Í samfélaginu er brýn þörf á meira samtali milli fólks. Að fólk gefi sér tíma fyrir hvað annað, að það sýni nánd og nærveru. Eilíft stress, áreiti og kröfur sem eru gerðar til fólks og sem fólk gerir til sín sjálft eru hluti af þessum þáttum sem hafa neikvæð áhrif á líðan fólks. Það að fólk þurfi að vinna mikið til að hafa ofan í sig og á kemur niður á samtalinu og mikilvægum tíma sem væri hægt að nota með fjölskyldunni og vinum. Því miður verður tími fyrir börnin og unglingana oft af skornum skammti í allri þessari hringiðu hvers dags. Börnin og unglingarnir og við öll þurfum að rækta góða samtalið og nærveruna – þar sem jákvæðni er í hávegum höfð.

 Vísindi Paul Gilbert gaf út bók árið 2009 sem heitir The Compassionate Mind. Þar leggur hann áherslu á mikilvægi góðrar samveru, vingjarnleika og samtals fyrir heilastarfsemi okkar. Hann kynnir rannsóknir sem ótvírætt hafa leitt í ljós að hlý samvera hefur áhrif á hormónastarfsemi. Hormónið oxytósín hefur áhrif á vellíðanartilfinningu okkar. Hann bendir á að þróun samúðar og umhyggju er lykilatriði til að hjálpa okkur í að verða hamingjusöm og öðlast tilgang með lífinu. Það að upplifa góðvild, hógværð, hlýju og samúð hefur jákvæð áhrif á alla líkamsstarfsemi okkar, styrkir ónæmiskerfið, minnkar streituhórmóna og er einskonar vítamín fyrir heilastarfsemi okkar.

Hermundur Sigmundsson. mbl.is/Kristinn Magnússon

Gráa og hvíta efni heilans tengjast grundvallarheilastarfsemi. Gráa efnið samanstendur af fjölda taugafrumna og tenginga þeirra. Hvíta efnið samanstendur af knippi af taugaþráðum sem eru einangraðir með fitulagi og flytja upplýsingar milli gráu svæða heilans. Nýjar rannsóknir sýna fram á að einn mikilvægasti þátturinn til að viðhalda góðri starfsemi bæði gráa og hvíta efnisins er að viðhalda sterkum tengslum við fjölskyldu og vini.

Mihaly Csikszentmihalyi, einn af fremstu fræðimönnum í heiminum á sviði jákvæðrar sálfræði, segir mikilvægt að nota jákvæða styrkingu, „gulrót,“ til að fá einstaklinga til að takast á við áskoranir. Hann nefnir líka að lykilatriði er að áskoranir passi hverjum einstaklingi, til að efla innri áhugahvötina og til að einstaklingar öðlist leikni. Þannig er mikilvægt hlutverk foreldra, kennara og þjálfara að finna passlegar áskoranir fyrir einstaklinga svo að þeir komist inn í það sem við köllum flæði.

Einnig sýna rannsóknir mikilvægi þess að sýna jákvæð viðbrögð þegar einstaklingar eru að gera sitt besta eða ná að framkvæma það sem þeir ætluðu sér. Þar eru foreldrar, kennarar og þjálfarar líka í lykilhlutverki.

Möguleikar Gefum okkur tíma fyrir góða samtalið með okkar nánustu og okkar vinum. Flestir hafa ábyggilega upplifað að samvera með vissu fólki gerir það að verkum að manni líður mjög vel. Fólki sem er til staðar og gefur af sér. Ég á slíkar góðar minningar eftir samveru með ömmum mínum, Ásu og Gyðu. Þær gáfu sér tíma til að vera til staðar og ræða við mig á mínum forsendum. Manni leið alltaf betur þegar maður fór frá þeim en áður en maður kom til þeirra. Þetta get ég núna skýrt með auknu flæði oxýtósíns.

Förum saman í göngutúr, æfum saman, förum í sund saman eða spilum á spil. Leggjum áherslu á samveruna og verum til staðar í okkar lífi.

Gleðilega hátíð!

Her­mund­ur Sig­munds­son er pró­fess­or í lífeðlis­legri sál­fræði við Há­skól­ann í Þránd­heimi og Há­skól­ann í Reykja­vík og skrif­ar pistla um vís­indi og sam­fé­lag. Pist­ill­inn birt­ist fyrst í Sunnu­dags­blaði Morg­un­blaðsins 23. des­em­ber 2018.