Hljóðsjár hafa mikil áhrif á andarnefjur

Hljóðbylgjur frá hljóðsjám, sem meðal annars eru notaðar í sjóhernaði, hafa mikil áhrif á hegðun andarnefja á afskekktum svæðum á norðurslóðum, jafnvel þótt bylgjurnar séu sendar út í tuga kílómetra fjarlægð frá dýrunum.

Þetta sýna niðurstöður nýrrar rannsóknar Pauls Wensveen, nýdoktors við líf- og umhverfisvísindasvið Háskóla Íslands, og samstarfsfélaga hans, en greint er frá þeim í nýjustu útgáfu vísindatímaritsins „Proceedings of the Royal Society B“ sem kom út í dag.

Í fréttatilkynningu frá Háskóla Íslands vegna útgáfu þessarar rannsóknar segir að andarnefjur, eins og aðrar tannhvalategundir, reiði sig á bæði hljóð- og bergmálsmiðun til að eiga samskipti sín á milli, við fæðuöflun og til að skynja hættu.

„Rannsóknir á svínhvalategundum hafa verið af skornum skammti, m.a. vegna þess hversu lengi og djúpt þær kafa. Sjónir vísindamanna hafa hins vegar í auknum mæli beinst að þessum tegundum á síðustu árum, ekki síst vegna þess hversu oft slíkir hvalahópar hafa strandað í samanburði við margar aðrar hvalategundir,“ segir í tilkynningunni, en strand andarnefja við Íslandsstrendur vakti töluverða athygli síðasta sumar. Sams konar atvik komu einnig upp í Skotlandi, Írlandi og Noregi síðasta sumar.

Sumir vísindamenn vilja tengja þessa hegðun hvalategundanna við heræfingar á sjó þar sem hljóðsjá er beitt þótt hlutfall slíkra atvika sé líklega lágt. Edda Elísabet Magnúsdóttir hvalasérfræðingur og aðjúnkt við Háskóla Íslands minntist meðal annars á þetta í samtali við mbl.is síðasta sumar, þar sem hún velti vöngum yfir óvenjulegri hegðun hvalategunda við Ísland.

Frétt af mbl.is

Það er eitthvað í gangi með hvalina

Svínhvalir halda til á svæðum sem eru oft notuð til hljóðsjáræfinga á vegum herja. Fyrri rannsóknir hafa sýnt að hvalategundir bregðist síður við hljóðbylgjum frá herskipum í mikilli fjarlægð en við nálægum hljóðbylgjum sem sendar eru út í tilraunaskyni, þrátt fyrir að styrkur bylgjanna frá herskipunum hafi verið það mikill að hann hafi borist í töluverðum styrk til dýranna.

Til þess að kanna hvort andarnefjur á afskekktum svæðum bregðast við á svipaðan hátt ákvað hópur alþjóðlegra vísindamanna undir forystu Pauls Wensveen og Patricks Miller, prófessors við St. Andrews-háskóla í Skotlandi, að ýta úr vör rannsókn á norðurslóðum sem nefnist „3S-ORBS project“.

Andarnefjurnar sýndu mikil viðbrögð

Hópurinn hélt til Jan Mayen til tilrauna en þar er hljóðmengun í hafi mun minni en sunnar á plánetunni. Festir voru sérstakir skynjarar, sem nýlega hafa verið þróaðir, við tólf andarnefjur og fylgdist hópurinn með viðbrögðum þeirra við hljóðbylgjum frá hljóðsjám á leiðangursskipinu Donnu Wood. Jafnframt könnuðu vísindamennirnir viðbrögð annarra andarnefjuhópa á svæðinu með sérstökum djúpsjávarupptökutækjum sem nema samskipti hvala.

Andarnefjurnar með skynjarana sýndu mikil viðbrögð við hljóðunum. Þegar hljóðið náði ákveðinni hæð hættu þær allri fæðuöflun og syntu í burtu en athygli vakti að andarnefjur í allt að 28 km fjarlægð frá upptökum hljóðsins brugðust við með þessum hætti.

Þá sýndu mælingar vísindamannanna að einn hvalanna kafaði á 1,6 kílómetra dýpi og var í kafi í rúmar tvær klukkustundir. Vísindamennirnir þekkja ekki dæmi þess að dýr af þessari tegund hafi mælst svo lengi í kafi áður. Þá sýndu gögn úr djúpsjávarupptökutækjum að öll dýr, sem fylgst var með, brugðust með einhverjum hætti við hljóðbylgjunum sem sendar voru út í tilraununum. 

Öflugri hljóðsjár gætu haft meiri áhrif

Paul bendir á að niðurstöðurnar í rannsókninni séu í samræmi við niðurstöður annarrar tilraunar sem gerð var á sama svæði árið 2013. Hann undirstrikar jafnframt að hljóðsjáin sem notuð var í tilraununum hafi verið mun minni en þær sem notaðar eru í hernaði. Hljóðbylgjur frá stærri hljóðsjám geti því hugsanlega haft áhrif á hegðun dýra í mun meiri fjarlægð en þeirri sem mæld var í tilraunum vísindahópsins. 

„Í ljósi þeirrar þekkingar sem við höfum um svínhvali benda niðurstöður okkar til þess að það hafi áhrif á viðbrögð dýranna hversu afskekkt svæðið er. Þar sem ekki er um algeng eða fyrirsjáanleg hljóð að ræða hafa dýrin færri tækifæri til að meta hvort hljóðin sem berast fela í sér hættu eða ekki,“ er haft eftir Paul Wensveen í fréttatilkynningu.

• Blogga um frétt