Himneskt regn, hveitibrauðsdagar og töfrahattur forsætisráðherra

Engan skyldi undra þótt þúsundir manna í sveitum Ástralíu sykkju niður í argasta þunglyndi þegar vart kom dropi úr lofti mánuðum saman. Þurrkarnir ollu því að fjölmiðlar ræddu fátt annað en vatnsskort, hvernig fara ætti að því að spara vatnið og finna nýjar leiðir til að tryggja stærri og betri vatnsból fyrir borgirnar. Lauk þessu argaþrasi með því að forsætisráðherra fór þess á leit við fólk að það legðist á bæn og bæði drottin allsherjar um regn. Sumir létu hrífu snúa í loft upp og aðrir settu þrumuguðinn Þór á stall þannig að öll spjót væru örugglega á lofti. Ekki leið heldur á löngu þar til menn þurftu ekki lengur að taka með sér þrjár vatnsfötur í sturtu (maður stendur ofan í tveimur þeirra) því það tók að rigna og rigndi talsvert. Að vísu var regninu misskipt þar sem sums staðar urðu flóð en annars staðar rigndi hreint ekki neitt.

Þótt þetta regn hafi ekki nægt til þess að reka þurrkana af hólmi þá gaf það góðar vonir og hafa bændur nú sáð til stærstu vetraruppskeru í Nýju Suður-Wales síðan 1983 eða í rúmlega fimm milljónir hektara lands. Aðallega er um að ræða hveiti, bygg og baunir.

Kosningar til stjórnar í Nýju Suður-Wales voru haldnar snemma árs og brá svo við að Verkamannaflokkurinn fór með sigur af hólmi eina ferðina enn þótt ótal vankantar hefðu verið á stjórn þeirra. Leiðtogi stjórnarandstöðunnar var svo linur í framgöngu að kjósendum blöskraði enda varð hann að hverfa úr leiðtogahlutverkinu strax að loknum kosningum.

Situr nú Verkamannaflokkurinn við völd í öllum ríkjum Ástralíu en alríkisstjórnin, sem aðsetur hefur í Canberra undir stjórn Johns Howards forsætisráðherra, er samsteypustjórn Frjálslynda flokksins og Þjóðernisflokksins og hefur setið við stjórnvölinn síðan í mars 1996.

Nýr leiðtogi

Þá bar til tíðinda fyrir u.þ.b. sjö mánuðum að nýr leiðtogi Verkamannaflokksins var kjörinn til að fylkja flokknum til sigurs í alríkiskosningum þeim sem fram eiga að fara í haust, sennilega í október eða nóvember. Forsætisráðherra ákveður kosningadaginn þegar honum býður svo við að horfa. Þessar kosningar verða afar spennandi og tvísýnt um úrslit. Þarf Verkamannaflokkurinn að vinna hvorki meira né minna en 16 sæti til þess að bera sigur úr býtum.

Hinn ungi og efnilegi nýi leiðtogi heitir Kevin Rudd. Hið óvenjulega við hann er að hann er ekki sprottinn upp úr verkalýðshreyfingunni þaðan sem flestir foringjar Verkamannaflokksins hafa komið fram til þessa. Kevin Rudd kemur frá Queenslandi og hóf baráttuna með því að ferðast um allar helstu borgir og héruð álfunnar til þess að kynna sig og varamann sinn, Júlíu Gillard.

Kevin Rudd er frekar lágur maður vexti, með gleraugu og líkja sumir skopteiknarar honum við Tinna, aðrir við nörd eða Harry Potter. Kemur hann hiklaust og traustvekjandi fyrir. Vinstrimönnum innan Verkamannaflokksins er hins vegar nokkuð í nöp við trúar- og íhaldssemisyfirlýsingar hans.

Auk góðrar menntunar talar Kevin Rudd kínversku (mandarín) og lærði nóg í afrísku tungumáli til að geta flutt ræðu í brúðkaupi bróður síns sem kvæntist afrískri konu.

Alveg nýlega komu út tvær ævisögur Kevins Rudds, önnur eftir Nicholas Stuart en hin eftir Robert Macklin. Ber þeim saman um margt þótt sú síðarnefnda sé gefin út með heimild Kevins og löngu viðtali við hann en hin ekki. Þykir mörgum nokkuð snemmt að gefa út ævisögu manns sem ef til vill er rétt að hefja frægðarferil sinn.

Júlía Gillard er vel menntuð, góðum gáfum gædd, heldur lengra til vinstri en Kevin Rudd og hefur tekið að sér verkalýðsmálin. Þau eru ekki auðveld viðfangs svo vægt sé til orða tekið. Hin nýja vinnumálalöggjöf alríkisstjórnarinnar og einkasamningar atvinnurekenda við verkamenn hafa mælst afar illa fyrir hjá almenningi. Heldur stjórnin mjög á lofti þessari nýju löggjöf og notar verkalýðsfélögin sem grýlu og tákn um allt hið versta. Segir verkalýðsforingjana hafa Verkamannaflokkinn í vasanum og flokkurinn verði að gera allt sem þeim þóknist.

Einn íhaldssamari stjórnarliða ásakaði Júlíu á þingi fyrir að vera "barren" eða barnlaus að eigin ósk og kvað hana þar af leiðandi ófæra um að skilja hvað þá afgreiða fjölskyldumál. Vakti þetta hávær mótmæli kvenna og mikla athygli. Vonandi eru slíkar athugasemdir taldar til steinaldarviðhorfa heima á Íslandi. Þá er óþarfi að taka fram að Júlía er rauðhærð og hefur bein í nefinu.

Reynslulítill

Í fyrstu reyndu ráðherrar og aðrir stjórnarliðar að gera nýju leiðtogana hlægilega, draga í efa heiðarleika þeirra, hampa reynsluleysi þeirra og hæða þá miskunnarlaust en allt kom fyrir ekki. Fyrirtæki eiginkonu Kevins Rudds, (sem hún stofnaði og hefur rekið með milljóna ágóða) var tekið fyrir og grannskoðað til að finna minnsta vott um eitthvað sakhæft.

Skoðanakannanir síðustu sex mánuði (þær birtast hálfsmánaðarlega í dagblaði Murdochs The Australian en ACNielsen skoðanakönnun birtist mánaðarlega í Sydney Morning Herald ) hafa staðfastlega sýnt að Verkamannaflokkurinn myndi sigra glæsilega væri efnt til kosninga.

Í byrjun gerðist tíðrætt um hveitibrauðsdaga nýju leiðtoganna í fjölmiðlum og á þingi en það sér ekki fyrir endann á þeim sæludögum enn. Síðasta skoðanakönnun (mánud. 16. 7. 2007 í SMH) sýndi 49% fylgi Verkamannaflokksins á móti 39% fylgi stjórnarinnar. Þriðji stærsti flokkurinn er Hinir grænu (The Greens) með 7% fylgi.

Kevin Rudd og Júlía Gillard hafa lagt áherslu á ýmsa þætti þjóðlífsins sem þyrfti að endurbæta og laga eins og t.d. að koma á hröðu netsambandi um alla álfuna en Ástralía er langt á eftir bæði Evrópu og Bandaríkjunum tæknilega séð. Þá hafa þau lagt mikla áherslu á umhverfisvernd og tók John Howard við sér í því máli. Ekki var laust við að græn slikja færðist yfir Frjálslynda flokkinn en fram að því hafði hann afneitað því með öllu að nokkuð þyrfti að aðhafast í því máli.

Íslendingar vita trúlega að John Howard sá ekki ástæðu til að undirrita Kyoto-sáttmálann frekar en Bush forseti.

Í mennta- og heilsugæslumálum nýtur Verkamannaflokkurinn stuðnings meirihluta almennings en í efnahags- og öryggismálum nýtur samsteypustjórnin meira trausts enn sem komið er. Þá hrósar alríkisstjórnin sér af aðeins rúmlega 4% atvinnuleysi.

Að þreyja þorrann og góuna

Peter Costello fjármálaráðherra er aðaltromp stjórnarinnar enda virðast peningarnir í kistu fjármálaráðherra flæða út um allt og sérstaklega rétt fyrir kosningar. Sér hvergi í botn kistunnar þrátt fyrir gífurleg útgjöld til varnarmála og vopna.

Costello segir Verkamannaflokkinn ekkert kunna að fara með peninga og Kevin Rudd muni fara sér og þjóðinni allri að voða við stjórn þeirra mála, ástandið sé viðkvæmt og ekki megi mikið út af bera til að allt fari fjandans til. En er stjórn Peters Costellos á fjármálunum þá, eftir því að dæma, svo ábyrgðarfull og örugg þegar allt kemur til alls?

Costello hefur beðið lengi eftir að fá að taka við sem forsætisráðherra, ekki ósvipað og Gordon Brown í Bretlandi, en Howard vill ólmur freista gæfunnar eina ferðina enn og getur Costello ekkert gert nema þreyð þorrann og góuna því hann skortir jafnt fylgi almennings sem flokksfélaga.

Forsætisráðherra er enn ungur og sprækur, hleypur á hverjum morgni og nýtur þess að vera í sviðljósi hins vestræna heims enda verður hann ekki nema 68 ára gamall í þessum mánuði.

Kjötbaka auðmýkingarinnar

Nú ber svo við í fyrsta sinni síðan innrásin í Írak var framin að John Howard er kominn í vörn í Íraksmálinu. Hingað til hefur fólk tekið rök hans góð og gild um að dvölin þar sé nauðsynleg til verndar lýðræði og frelsi. Aðeins 550 ástralskir hermenn eru í Írak, hafa þeir ekki tekið þátt í bardögum heldur haldið sig í suðurhluta landsins og hefur ekki orðið mannfall í liði þeirra. Hins vegar hafa sex Ástralar sem störfuðu við öryggisgæslu fallið í valinn. Nú sjá hins vegar allir þeir, sem vilja sjá og skilja, að hernám Íraks hefur vakið öflugt starf al-Qaeda í landinu en engir slíkir hryðjuverkamenn voru þar fyrir, og hefur þetta aukið hættu á hermdarverkastarfsemi hér heima fyrir.

Varnarmálaráðherra Ástralíu, Brendan Nelson, varð það á að segja í viðtali alveg nýlega að olían í Írak væri ástæða þess að Ástralar gætu ekki horfið þaðan, þeir þyrftu að tryggja hinum vestræna heimi olíu. Náðu ummæli þessi til heimpressunnar og ruku forsætis- og utanríkisráðherra strax upp til handa og fóta. Varð Brendan Nelson að kyngja þessum ummælum sínum strax daginn eftir frammi fyrir alþjóð ("a humble pie" eins og sagt er á enskri tungu).

Annars er Brendan Nelson frægur fyrir að hafa hlotið ókeypis menntun eins og aðrir háskólanemar á sínum tíma en meðan hann hefur setið í alríkisstjórninni í hinum ýmsu embættum hefur hann séð svo til að þeir sem vilja læra í háskólum landsins þurfa að borga himinhá gjöld.

Svo mikill skortur er nú orðinn á verk- og tæknifræðingum, læknum og hjúkrunarfræðingum, að ekki sé minnst á tannlækna, að öll spjót eru úti til þess að fá fólk með þessa menntun inn í landið erlendis frá.

Verkamannaflokkurinn vill fá áströlsku hermenninga heim frá Írak og einbeita sér að þeim verkefnum sem eru ærin hér í næsta nágrenni Ástralíu eins og t.d. á Austur-Tímor og Salómonseyjum. Síðasta skoðanakönnun sýndi líka að 62% almennings styðja það að kveðja hermennina heim. Hins vegar á John Howard erfitt með að framkvæma þennan vilja þjóðarinnar þegar kosningar eru á næsta leiti og sýna þannig að Verkamannaflokkurinn hafi rétt fyrir sér. Hann gæti þó átt það til að spinna nýja vef um málið.

Kosningakanína

Alþýða manna hefur beðið spennt eftir því hvað John Howard tæki til bragðs til þess að vinna þessar kosningar. Oft hefur verið talað um að engu sé líkara en hann dragi sérstaka kosningakanínu upp úr hatti sínum líkt og töframaður (The Vizard of Oz!) nokkrum vikum fyrir kosningar, kanínu eða réttara sagt málefni sem fær fólk til að kjósa hann. Þetta hefur honum tekist hingað til enda stjórn hans setið að völdum í 11 ár.

Nú bregður hins vegar svo við að áróður þess eðlis að John Howard sé orðinn "maður gærdagsins" og skorti nýjar og ferskar hugmyndir sé að bera árangur. Hins vegar má einnig segja að fólk sé farið að sjá í gegnum lygavefina eftir ellefu ár. Fólk er ekki búið að gleyma norska skipinu Tampa, lyginni um að flóttamenn hafi hent börnum sínum fyrir borð, blindri fylgispekt við forseta Bandaríkjanna, GST-söluskattinum sem John Howard lofaði forðum að aldrei ("never ever") yrði settur á í Ástralíu, og í tíð núverandi alríkisstjórnar hafa vextir á húsnæðislánum hækkað átta sinnum og kemur það illa við fjölskyldufólk sem hefur tekið há lán sem auðfengin eru úr bönkum á þessum síðustu og bestu tímum.

"Lítil börn eru heilög"

Nýleg skýrsla sem kölluð var Lítil börn eru heilög leiddi í ljós hin gífurlegu vandamál sem trufla allt eðlilegt líf í byggðum frumbyggja í Northern Territory (nyrst í Ástralíu) og miklu víðar. Nú er þetta ekki nýtt fréttaefni, skýrslur um skelfilegt heilsufar, ofnotkun áfengis, ofbeldi og kynferðislega misnotkun á börnum allt niður í þriggja ára aldur hafa borist stjórnvöldum um langan aldur, ein 30 ár. Í ellefu ár hefur alríkisstjórnin sinnt þeim með hangandi hendi eða látið þau sigla sinn sjó að mestu. Nú bregst John Howard og stjórn hans hins vegar harkalega við og með fyrrverandi hermann, en núverandi ráðherra málefna frumbyggja, Mal Brough, sér við hlið, tekur alríkisstjórnin yfirstjórn um 70 byggða frumbyggja í NT í sínar hendur með því að senda fjölda hermanna og lögreglu á vettvang. Með því ennfremur að takmarka sölu áfengis, fyrirskipa læknisskoðun á börnum, endurskipuleggja atvinnuleysis- og aðrar tryggingarbætur með tilliti til þess hvort foreldrar sendi börn sín í skóla eða sé peningunum eytt í vín eða spilakassa en ekki í mat handa börnum þá...

Frumkvæði Johns Howards er gott að mörgu leyti og sýnir visst pólitískt hugrekki. Styður Kevin Rudd og flokkur hans þessa framkvæmd. Þeir vilja hins vegar langtímalausn og samráð við frumbyggjana en ekki eingöngu yfirgang og fyrirskipanir að ofan.

Margar frumbyggjakonur flúðu til fjalla með börn sín er þær heyrðu fyrst um aðgerðirnar. Slíkt er sambandsleysið milli fólksins og skrifstofubákns alríkisstjórnarinnar.

Skýrslan um litlu börnin bætir í sjálfu sér ekki miklu við það sem vitað var fyrir en titillinn er góður og krafan í skýrslunni um að eitthvað sé gert nú þegar datt beint í hendur forsætisráðherra. Kannski verður þetta málefni að kosningakanínu "töframannsins"? Það á eftir að koma í ljós.

Atvinna og sómasamlegt húsnæði

Margir eru þó uggandi um þann pólitíska vilja sem að baki býr. Ef John Howard er að nota skýrsluna sem átyllu til þess að seilast eftir landi frumbyggjanna annars vegar og hins vegar eftir atkvæðum hinna hvítu sem vissulega styðja valdbeitinguna þá sýnir Galaxy Poll að 58% kjósenda álíta hann einvörðungi bregðast við í þessu máli vegna komandi kosninga.

Fyrir þá sem ekki vita betur þá eru í NT ómæld auðæfi í iðrum jarðar, t.d. gas og úraníum. Kemur sér þá illa ef ólæsir frumbyggjar segjast eiga landið.

Lögfræðingurinn Rex Wilde, QC, einn þeirra sem sömdu skýrsluna taldi þurfa sex milljarða dala árlega til að mæta þörfum frumbyggjanna en forsætisráðherra hefur hingað til talað um kostnað upp á nokkrar milljónir dala.

Áður fyrr voru börn frumbyggjanna tekin af þeim með valdi og talað er um kynslóð stolnu barnanna. Á nú að stela réttindum frumbyggjanna til lands þeirra? Þannig spyrja margir.

Það sem vantar í frumbyggjabyggðunum er fyrst og fremst atvinna. Hvers vegna fara í skóla ef engin atvinna bíður þín? Það vantar sárlega húsnæði, barnaheimili, heilsugæslustöðvar, lækna, lögreglu – alla þá þjónustu sem við tökum sem gefna.

Án atvinnumöguleika, skólagöngu og eðlilegs fjölskyldulífs er engin von fyrir frumbyggja þessarar álfu. Að þeir lifi 17 árum skemur en hinir hvítu íbúar álfunnar, hrynji niður úr sykursýki og hjartasjúkdómum, er skelfileg skömm fyrir eitt ríkasta land heimsins.

Nú birtast myndir af John Howard og Mal Brough með fallegum frumbyggjabörnum í blöðum og sjónvarpi, hins vegar sjáum við aldrei stjórnmálamann halda á særðu eða látnu barni í Írak.

Framhaldssagan. Besti vinur Osama?

Hinn ástralski fangi Bandaríkjastjórnar, David Hicks, er nú loks kominn heim frá Quantanamo-flóa það er að segja hann afplánar nú nokkurra mánaða fangelsisdóm í Adelaide í S-Ástralíu en verður látinn laus um áramótin. Mikill þrýstingur almennings olli því að mál hans var loks tekið fyrir herdómstól þar sem hann játaði á sig að hafa tekið þátt í æfingum með hersveitum talibana. David sá fram á áralanga bið í kóngulóarvefjum lagakrókanna að öðrum kosti svo lái honum hver sem vill. Rúmlega fimm ár í Quantanamo og maður játar á sig hvað sem er til að losna, jafnvel eitthvað álíka og að vera besti vinur Osama Bin Ladens.

Sólveig Kristín Einarsdóttir skrifar frá Ástralíu