María Halldórsdóttir

Þegar við minnumst Maríu móður og tengdamóður okkar koma upp margvísleg minningabrot frá hennar löngu ævi. Fyrst kemur upp í hugann sú létta lund sem hún bjó að og einstök glaðværð sem geislaði frá henni. Hún var líka næm á fólk, djúpvitur og auk þess mikill dugnaðarforkur. Í síðustu heimsókn okkar á Grund þar sem hún bjó síðustu mánuðina brá glaðværð hennar fyrir í gegnum þreytta andlitsdrættina. Þetta var eftirminnilegt augnablik því það var svo skýrt hvað þessi örsnögga gleði hafði jákvæð áhrif á á okkur sem vorum hjá henni.

Í móðurætt er María komin af Long ættinni sem er austan af fjörðum. Richard Long var fæddur 1783 og kom til Íslands rúmlega tvítugur og varð  verslunarstjóri í Reyðarfjarðarkaupstað. Hann var breskur en ólst upp í Danmörku frá barnsaldri hjá héraðsdómara í Lemvig á Jótlandi.

Stór ættbogi er kominn frá Richard Long og mikið langlífi er í Long ættinni og ná  konur í þeirri fjölskyldu gjarnan mjög háum aldri.  María varð tæplega 93 ára og móðir hennar, Málfríður 107 ára en hún var næstelsti Íslendingurinn þegar hún dó. Þórunn Bjarnadóttir, móðir Málfríðar,  varð rúmlega 101 árs gömul. Allar bjuggu þessar kjarnakonur í Granaskjóli 17 sem María byggði árið 1947 með Ragnari Á. Bjarnasyni fyrri manni sínum.  Þegar ég kynntist Halldóri syni Maríu og seinni manns hennar Kolbeins Jónssonar  heyrði ég fjölskyldusögurnar þar sem hver kynslóðin af annarri hlúði að þeirri eldri. Ekki væsti heldur um Halldór og systkini hans í faðmi ömmu sinnar Málfríðar. Hún dekraði við þá svo eftir var tekið. M.a. vöktu stífpússaðir skórnir  athygli kennara í Melaskólanum. Heima við framreiddi hún  sérrétta matseðla eftir dyntum barnanna.

Halldór Laxness var faðir Maríu og þó að hún hafi ekki alist upp með honum var ætíð gott samband á milli fjölskyldnanna. Sigríður móðir Halldórs bjó í Laxnesi þegar María fæddist henni var mjög annt um Maríu barnabarn sitt. Frá tveggja ára aldri bjó María í Laxnesi fjögur sumur  þar til Sigríður  móðir Halldórs lagði niður búskap og flutti til Reykjavíkur. Systur Halldórs Laxness, Sigríður og Helga litu á hana sem systur sína og góður vinskapur var með Maríu  og föðurfólki hennar alla tíð. María var talin hafa svip af föður sínum og strax í upphafi var sagt að María hefði augun hans Dóra.  María hafði  tónlistarhæfileika og lærði á píanó hjá Helgu föðursystur sinni og börnin hennar líka. Helga Laxness var heimilisvinur hjá Maríu til æviloka. Ágætt samband átti María við Ingibjörgu fyrri konu Halldórs Laxness og son þeirra Einar Laxness  og hans fjölskyldu.  Seinni kona Halldórs,  Auður Laxness hélt stórfjölskyldunni vel saman og voru þær góðar vinkonur.  María hafði  ávallt sæti við hægri hlið Halldórs föður síns í öllum þeim glæsilegu veislum í Gljúfrasteini sem Auður reiddi fram á afmælum og stórhátíðum. María bar líka mikinn hlýhug til systra sinna Sigríðar og Guðnýjar.  Kolbeinn seinni maður Maríu og Halldór Laxness voru ágætir  vinir og áttu góðar stundir saman og ræddu oft m.a. um praktísk viðhaldsmál Gljúfrasteins.

Sjálf átti María ekki alltaf auðvelda ævi og glímdi oft við erfiðar aðstæður. Hún missti  tvo eiginmenn sína langt um aldur fram. Fyrri eiginmaður hennar Ragnar lést þegar  hún var 24 ára gömul og Kolbein seinni eiginmann sinn missti hún þegar hún þegar hún var 52 ára.  Þessi bitru örlög settu vissulega svip sinn á líf Maríu en hún spjaraði sig vel enda gefinn dugnaður og góð lund úr báðum ættum.

Hún hélt þétt utan um börnin sín fimm og öll barnabörnin og reyndist þeim firnavel því hún hafði hlýja nærveru og var fordómalaus og viðræðugóð. Verslunarstörf áttu líka vel við Maríu  og hún naut sín mjög vel þegar hún rak Fatadeildina sína eigin verslun  í Miðbæjarmarkaðnum í um áratug. Sú skemmtilega tilviljun átti sér stað í október 1981 að móðir mín Helga Petersen kom að versla hjá henni. Þær þekktust aðeins í sjón sem gamlir Reykvíkingar. En María sagði okkur að þarna hefðu þær tekið tal saman og farið svo vel á með þeim að það var eins og þær hefðu þekkst alla ævi og ættu eitthvað sameiginlegt. Það kom því á Maríu þegar hún heyrði viku síðar að Helga hefði látist skyndilega. Næsta sumar kynntumst við Halldór og þótti okkur afar vænt um þessa fallegu minningu.

María var mjög  trúuð og fór reglulega í Hallgrímskirkju þar sem hún eignaðist  góða vini og fann fyrir stuðningi og velvild. Séra Sigurður Pálsson og Jóhanna Möller kona hans voru góðir vinir hennar  og samferðamenn.   María  hélt sérstaklega upp á  einn sálm  Hallgríms Péturssonar sem móður hennar Málfríður  kenndi henni.  Hún fór með þennan sálm reglulega og gjarnan þegar  eitthvað bjátaði  á alveg fram í andlátið.

Okkur langar að þakka Maríu móður minni og tengdamóður  fyrir langa og innihaldsríka samferð, við minnumst hennar með þakklæti og virðingu. Blessuð sé minning Maríu, megi hún hvíla í friði og Guð blessi hana