Landspítali – Staðarval og staðleysur

87 þúsund Íslendingar krefjast þess að Alþingi verji umtalsvert meira fé til þess að koma í veg fyrir frekari hnignun heilbrigðiskerfisins og renna frekari stoðum undir stórefldan rekstur Landspítala háskólasjúkrahúss. Framlög til heilbrigðismála verða aukin verulega og framkvæmdir við meðferðarkjarna Landspítalans boðnar út árið 2018. Knýjandi þörf er á tafarlausum endurbótum og samstaða um uppbyggingu er víðtæk.

Fjölmargir þættir skipta máli í umræðu um Landspítala og staðsetningu hans en aðeins nokkrum gerð skil hér.

Uppbyggingu Landspítala við Hringbraut verður ekki jafnað saman við annan spítala á öðrum stað. Nýr staður krefst meira en 56 þúsund fermetra byggingarmagns umfram Hringbraut og 25–35 milljarða óþarfs framkvæmdarkostnaðar. Það er sóun á almanna fé og mun taka umtalsvert lengri tíma.

Tíminn er afgerandi þáttur. Öryggi sjúklinga er að óbreyttu stefnt í voða og biðin eftir meðferðarkjarna er þegar orðin allt of löng. Hann verður fyrst tilbúinn til notkunar 2023, sem er óbærilega langur tími. Sérfræðilæknar þurfa að bíða sjö ár eftir betri aðstæðum og frekari dráttur dregur úr líkum á að læknar í sérfræðinámi leiti „heim“ að loknu námi. Forsvarsmenn Landspítala vilja eðlilega hraða framkvæmdum en Alþingi hefur ekki fengist til að skuldbinda ríkissjóð til að flýta byggingu meðferðarkjarnans.

Hægt er að byggja meðferðarkjarnann á skemmri tíma fáist fjármagn. Fullyrðing um að hægt verði að byggja hraðar á öðrum stað stenst ekki skoðun.

Það er einfaldlega rangt að fagleg óháð staðarvalsgreining hafi ekki farið fram. Mismunandi valkostir hafa ítrekað verið teknir til skoðunar og endanlega niðurstaðan er sú að halda áfram uppbyggingu Landspítala við Hringbraut.

Nýtt staðarval mun draga verulega úr framkvæmdahraða við byggingu Landspítala. Staðarvalsgreiningartæki er ekki stöðluð hilluvara. Það er háð pólitískri ákvörðun um skipan stýrihóps og aðferðafræði. Einhlít aðferð til að greina og meta mismunandi valkosti er einfaldlega ekki til. Hollt er að horfa til skýrslu „Rögnunefndarinnar“ sem falið var að fullkanna aðra kosti til rekstrar innanlandsflugs á höfuðborgarsvæðinu. Tæp tvö ár tók að ljúka skýrslunni án þess að þoka víglínum og enn hefur ekki skapast einhugur um flugvöll á höfuðborgarsvæðinu. Álykta má að ný staðarvalsgreining Landspítala taki a.m.k. jafn langan tíma og ólíklegt að víglínur þokist hvað sem líður niðurstöðunni. Ný staðarvalsgreining sóar almannafé, gengur gegn væntingum stjórnenda spítalans og í andstöðu við samþykkt sveitarfélaganna og yfirlýstan vilja Alþingis.

„Búsetumiðja“ höfuðborgarsvæðisins er nálægt Kringlusvæðinu. Í því ljósi væri rökrétt að halda áfram uppbyggingu við Hringbraut, en hafa ber í huga að fólk veikist og slasast hvort sem er á heimilum, í vinnu/skóla, í frístundum, á leið heiman og heim. Í miðborg Reykjavíkur eru margir stærstu vinnustaðir landsins. Þar er miðstöð menningar og skemmtanalífs með háskólum, stjórnsýslu, veitingastöðum og hótelum. Þar á fólk líka heima. Veikt fólk og slasað leitar á bráðamóttöku sjúkrahúss. Fráleitt er að miða við að það komi alltaf heiman að. Það er því rökvilla að staðsetning spítala austar í borginni sé land- og lýðfræðilega heppilegri staðsetning.

Staðsetning Landspítala má aldrei ráðast af sérhyggju ráðamanna. Niðurstaða viðhorfskannana er heldur ekki tæk aðferð til að ákvarða staðsetningu. Staðsetning Landspítala er bundin í svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins, fyrir sjö sveitarfélög með yfir 211.000 íbúum. Svæðisskipulag er rétthærra öðrum skipulagsáætlunum og háð samþykki allra hlutaðeigandi sveitarstjórna. Það er ekki einungis á valdi Alþingis og heilbrigðisráðherra að ákvarða annan stað fyrir Landspítala. Skýr og sameiginlegur vilji sveitarfélaganna sjö þarf að liggja fyrir. Hafni eitt sveitarfélaganna endurskoðun staðsetningar er sú leið ófær. Málflutningur sem kyndir undir væntingum um aðra staðsetningu er fagurgali.

Verði hætt við uppbyggingu Landspítala við Hringbraut færist allt á byrjunarreit. Fresta þarf hönnun sem er í fullum gangi, og endurskoða allar skipulagsáætlanir. Breyta þarf lögum um byggingu og fjármögnun og endurmeta þarfagreiningu. Skilgreina þarf ný viðmið um staðsetningu í samráði við stóran hóp hagsmunaaðila, framkvæma staðarvalsgreiningu, kaupa land og ráðstafa því undir spítala. Vegaáætlanir og gatnakerfi þarf að endurmeta. Í kjölfarið þarf að bjóða hönnun út að nýju. Stefnubreyting í uppbyggingu Landspítala mun kosta að lágmarki önnur átta til tíu ár, áður en framkvæmdir geta hafist. Það er algerlega óviðunandi.

Hringlandi í staðsetningu Landspítala hefur þegar valdið óvissu og skaða. Óþarfatíma hefur verið sóað við að hemja óskhyggju og leiðrétta rangar fullyrðingar. Við verðum nú að sameinast um einu raunhæfu lausnina á bráðavanda Landspítalans og tryggja öryggi sjúklinga og sæmandi starfsaðstöðu til þess að spítalinn okkar verði fær um að veita sambærilega þjónustu og best gerist meðal nágrannaþjóða. Uppbygging Landspítala þolir ekki frekari bið.