Tryggvina Steinsdóttir

Tryggvina er tengdamóðir mín. Hún var á sama aldri og ég er nú þegar við kynntumst. Hún bar aldurinn einstaklega vel og var ungleg og snör í snúningum. Ég var fyrirfram dálítið smeyk við þessa konu sem var fullkomin í frásögn Ása sonar hennar. Hún var falleg, klár, dugleg og skapandi og gat gengið í öll verk hvort sem þau voru hefðbundið unnin af kven- eða karlmanni. Ási fór með mig í heimsókn í Blönduhlíðina, á fallega heimilið hennar og Hrólfs. Þar var tekið vel á móti mér og af virðingu, með ljúfu atlæti og góðum veitingum eins og venja var af húsmóðurinni og manni hennar. Hjá Tryggvinu og Hrólfi voru allir velkomnir, ættingjar, vinir og einstæðingar sem voru oft og tíðum í mat og þjónustu hjá Tryggvinu. Hún tók að sér barnabörnin tvö hvenær sem þörf var á og var þeim einstakur styrkur og góð fyrirmynd.

Ég sá fljótt að þarna var heilsteypt og flott kona sem engin ástæða var að óttast. Það var stutt í grínið og hláturinn við eldhúsborðið hjá Tryggvinu. En Tryggvina var líka ákveðin og föst fyrir þegar á þurfti að halda. Hjá henni var ekkert bull látið viðgangast. Hún gekk sjálf í lausn verkefna ef þörf var á en sýndi líka mikinn þroska og ró í öðrum málum þar sem aðrir fengu að njóta sín. Lífið var ekki alltaf auðvelt hjá fjölskyldu hennar, frekar en öðrum af hennar kynslóð. En aldrei heyrði ég hana kvarta eða tala illa um fólk. Frásagnir Tryggvinu báru ekki með sér fleipur eða sögusagnir. Hún lýsti hlutum og atburðum af nákvæmni, á heilbrigðan hátt og með skemmtilegum atvikum enda konan stálminnug.

Gamli tíminn var Tryggvinu einstaklega dýrmætur og sérstaklega æskuárin á Hrauni á Skaga með 11 systkinum, en hún var sú 6. í röðinni. Hún rifjaði upp aðstæður í sveitinni, vinnuna, skemmtanir og ferðamáta sem var aðallega á tveimur jafnfljótum og þar sem strákarnir báru stelpurnar á bakinu yfir ár og læki eða að hestum var flengriðið yfir móana. Kindur og kýr voru á bænum og sjórinn og vötnin gáfu mat í bú. Einu sinni rak heilmikið af fötum á land við Hraun og mamma Tryggvinu nýtti fötin og saumaði m.a. á Tryggvinu kápu úr rekanum. Aðallega var þó um að ræða rekavið, sem var seldur inn á Sauðárkrók og notaður í byggingar þar. Róið var til fiskjar, mikið var veitt af silungi á vorin og á sumrin og æðarvarpið var að byrja þegar Tryggvina var ung. Allir heimilismenn tóku þátt í vinnunni. Amma Tryggvinu var framúrstefnuleg í hugsun og keypti á stelpurnar, barnabörnin sín, síðbuxur sem Tryggvina sagði að hefðu gert alla vinnu mun auðveldari. En undir buxunum voru þær áfram í ullarsíðbrók eins og tíðkaðist undir pilsinu.

Mikið var kveðið og sungið heima á Hrauni. Steinn pabbi Tryggvinu var t.d. forsöngvari í Ketukirkju og Svava systir hennar hafði einstaklega fallega rödd. Tryggvina var stolt af fjölskyldu sinni og sérstaklega afa sínum og ömmu sem voru virk í rekstri æskuheimilisins og umönnun barnanna.

Heimakennsla var í hreppnum á þessum árum og á meðan börnin voru svona mörg þá var hún haldin á Hrauni en einnig á Mallandi og Hóli. Eitt sinn voru þrír mánuðir kenndir heima hjá Tryggvinu og bjuggu börnin af hinum bæjunum og kennarinn á Hrauni á meðan. Kennarinn, Gunnar Einarsson, setti m.a. upp söngleik þar sem hann og Svava systir hennar sungu. Mættu gestir af næstu bæjum til að hlýða á og á eftir var dansað og veitingar veittar. Allir á bænum tóku þátt og unnu saman í lífs- og félagsstarfi.

Margir úr fjölskyldunni voru hagmæltir, sérstaklega móðurafi og móðuramma Tryggvinu. Tryggvina vildi ekki viðurkenna slíka hæfileika en hafði gott minni til að rifja upp kveðskapinn.

Árni í Vík húsasmiður var staddur á Hrauni að byggja þegar Tryggvina var 3ja ára. Amma hennar bauð honum auðvitað í afmælið. Árni reykti tóbak sem var geymt í logagylltum kassa. Hann setti 2 krónur í kassann og gaf Tryggvinu (sem kölluð var Vina af systkinum sínum). Þá orti afi hennar:

Eignast vilt þú unga mær
eins og sumar hinar
kassa fékk og krónur tvær
klæða sólin Vina

Afi Tryggvinu orti líka stökur um systkini hennar sem hún flutti mér. Þau elstu fengu eftirfarandi:

Ungur fríður fjörugur
frægur verður smiður
greindur vel og gjafmildur
Gunnsteins er hann niður.

Fögur er sú fanta sunna
falleg er hún litla Gunna.
Ekki vill hún neina klunna
auminginn hún litla Gunna.

Oft vill halda á hafið kalda
hátt þó aldan reisi sig
Siglu-Valdi súðabaldi
samt hann aldrei kærir sig.

Heitir Svava hýr og góð
sönginn afa nett og fróð.
Ég er í vafa að yrkja óð
eða skrafa meira um fljóð.

Hún er afa og ömmu kær
eyðir flestum drunga.
Guðbjörg mín er góðlát mær
glaða sprundið unga.

Verkin vinnur vel og mörg
er hún oft á róli.
Hún Tryggvina Ingibjörg
á sér nöfnu á Hóli.

Móðuramman var ekki síður hagmælt eins og mörg systkini Tryggvinu. Þegar amman var að dekstra Valda bróður Tryggvinu til að hjálpa sér að koma börum af mykju úr fjósinu áður en kýrnar kæmu heim, þá sagði Valdi: Amma ég skal hjálpa þér ef þú gerir um mig vísu. Amman laumaði þá út úr sér:

Valdi litli kappinn knái
komdu nú á snúninginn.
Út í hauginn arka nái
ungur sveinn og kerlingin.

Tryggvina byrjaði snemma að vinna að heiman eins og tíðkaðist. Hún var kaupakona í sveit og bæ, matráðskona í vegagerð, starfsmaður á plani og síðast flokkari í póstinum í Reykjavík, svo eitthvað sé nefnt. Hjá ungu konunni var grunnt á keppnisskapinu og hin síðari ár sagði hún mér sögur úr sveitinni og af viðskiptum sínum við bændur og búalið sem reyndu að storka henni þegar hún var ung og fá hana til að keppa við sig á ýmsa lund. Hún lét ekki ganga lengi á eftir sér og fór margur karlmaðurinn halloka fyrir henni eftir að hafa álitið sig vísan um sigur.

Fornihvammur er eyðibýli efst í Norðurárdal í Borgarfirði. Tryggvina vann þar einn vetur þegar hún var 19 ára á meðan þar var rekið lítið hótel. Hún sá um herbergin, þvottinn og mjólkaði kýrnar. Mismikið að gera eftir því hvort Holtavörðuheiðin var fær eða ekki. Eftir stækkun hótelsins nokkrum árum seinna vann hún þar aftur í hálft annað ár hjá Páli staðarhaldara. Tryggvina minntist þessa tíma með gleði og stolti og sagðist yfirleitt hafa borið meira úr býtum en venjuleg vinnukona því hún lagði sig alla fram og hafði gaman af því.

Tryggvina var tvö ár kaupakona í Hvammi í Norðurárdal hjá Sverri Gíslasyni, bónda og formanni Bændasamtakanna. Tryggvina bar honum vel söguna og sagði hann vel greindan karl og úrræðagóðan. Var Sverrir einn af fjölmörgum velunnurum Tryggvinu og þegar Tryggvina og Hrólfur ákváðu að kaupa sér Willys-jeppa um 1947 þá var Sverrir þeim innan handar sem formaður úthlutunarnefndar bifreiða. Skömmtun var á innflutningi bifreiða til landsins á þessum tíma og gott að eiga góða að. En Tryggvina vildi samt frekar vera gefandi en þiggjandi í öllum málum.

Tryggvina var hlaðin mannkostum sem hún hefur fengið í vöggugjöf (okfrumugjöf). Sem dæmi þá hefur hún örugglega verið með einstakar gerðir af æsku-, langlífis-, orku- og þrautseigjugenum og sennilega líka með dass af ofvirkni í erfðaefninu. Það var ekkert gert með hálfum huga. En Tryggvina bar þess líka merki að hafa verið ósérhlífin alla ævi því liðirnir voru allir búnir. Hún var ekki ánægð með að liggja fyrir síðustu 2 árin og að geta ekki séð um sig sjálf þótt hugurinn væri skýr. Hún vísaði til þess tíma þegar kraftur og vinnusemi var henni allt með orðunum þegar ég var manneskja.

Tryggvina hefði orðið 99 ára eftir um 3 mánuði, jafnaldra Betty White, leikkonu og skemmtikrafts, og fimm árum eldri en Elísabet II. Bretadrottning. Tryggvina gaf öðrum öryggi, vellíðan og gleði í lífinu. Sonur Tryggvinu og eiginmaður hafa nú tekið á móti henni í sumarlandinu og ég sé þau öll fyrir mér í innilegum samræðum og með glettni í augunum. Ég og sonur minn Hrólfur gengum lífsveginn að stórum hluta með Tryggvinu, manneskju sem við virðum og elskum til æviloka. Takk fyrir okkur, Tryggvina.