Magnús Guðlaugsson

Haustið 1974 tók hópur ungra meyja og pilta að venja komur sínar í gamla hvítmálaða skólahúsið úr timbri sem gnæfir yfir Lækjargötu. Þetta voru nýliðar, öðru nafni busar. Magnús Guðlaugsson var einn þeirra. Það voru forréttindi mín næstu skólaár að vera samstiga Magnúsi í Menntaskólanum í Reykjavík (MR) í bekkjardeildunum 3.-D, 4.-Y, 5.-X, og 6.-X. Kannski vorum við sessunautar öll árin. Nú þegar Magnús er farinn á önnur tilverusvið verður mér ljóst hvað við bekkjarsystkinin í 6.-X veturinn 1977-1978 höfum farið mikils á mis nú þegar Magnús er horfinn á braut. Þessi fátæklegu minningarorð eru rituð fyrir hönd okkar bekkjarsystkinanna. Þau tjá sorg okkar og söknuð.

Frá busadögum í sumarlok 1974 til vordaga 1978 var ekki beinn og breiður vegur. Þeir farartálmar sem auðkenndu MR-kerfið ollu Magnúsi ekki teljandi vandræðum. Gjörningaveðrið hófst haustið 1974 með íslenskri réttritun. Kennsluaðferðin var árangursrík og allharkaleg. Lesinn var upp texti á nútímaíslensku sem nemendur skyldu skrifa niður hjálpartækjalaust. Brot af þessu réttritunarsauðahúsi hefði getað hljómað svo: Munkarnir þræddu þröngt einstigið með signa ýsu í poka og þurftu að gæta þess að sundla ekki yrði þeim það á að horfa til botns í geigvænlegu og ógnþrungnu hyldýpi þar sem ægði saman líkamsleifum munka, ýsuhausum á tjá og tundri, og slitri af forneskjulegum munkakuflum fyrri alda. Fyrir hverja prófvillu var hálfur dreginn frá. Það kostaði ekki mikla atorkusemi til þess að fá neikvæða prófeinkunn í þessu fagi!

Ylhýr tunga feðranna var annar af þeim þröskuldum sem MR-busar þurftu að yfirstíga, hinn var stærðfræði. Þar fór Magnús á kostum. Busaárið á stærðfræðisviðinu fólst í einfaldri flatarmyndafræði (t.d. frumsendur, hornasumma þríhyrnings) fyrir jól og lausn jafna (t.d. af öðru stigi), notkun á reiknistokk og lógaritmatöflum á útmánuðum. Þessi sígildu og kjarnyrtu vísindi, íslenska og stærðfræði, réðu miklu um það - hafi menn skálmað af nægilegu öryggi yfir þröskuldana tvo - hvert næst skyldi halda. Magnús fór í stærðfræðideild í 4.-Y sem var til húsa í Fjósinu. Líkt og busaárið í 3.-D fór kennsla að mestu fram síðdegis. Skólinn var tvísetinn. Frjósemi eftirstríðsáranna (baby-boom) og aukinn aðgangur að æðri menntun hafði kollvarpað eldra skipulagi. Kerfið hafði þanist út í ótal áttir, menntaskólar í Reykjavík voru orðnir þrír að tölu auk Verslunarskólans, og landsprófið heyrði brátt sögunni til. Það var mikill órói í íslensku samfélagi um þessar mundir: óðaverðbólga, Geirfinnsmálið, kvennafrídagurinn, upphaf tölvuvæðingar, landhelgismálið, jarðeldar við Kröflu.

Það lýsir vel hugarþeli þessara ára að upp á vegg í 3.-D var límd blaðaúrklippa með ljósmynd af Leirfinni (stytta, sbr. Geirfinnsmálið). Það er erfitt að afmá þessa mynd úr höfði sér. Samt er það ekki síst upphaf tölvuvæðingar á þessum árum sem situr eftir og er varanlegt í hafróti minninganna. Reiknistokkar, lógaritmatöflur, forritanlegar vasareiknivélar, tölvur, gataspjöld. Magnús hafði gaman af tólum, tækjum, og fínum skjalatöskum. Hann gat lesið af reiknistokk - sá sem hann sjálfur átti var mikil völundarsmíði - með margra aukastafa nákvæmni (sannreynanleg með því að fletta upp í lógaritmatöflu!).

Vorið 1976 var aftur komið að ákvörðunartöku í MR-kerfinu. Magnús ákvað að fara í eðlisfræðideild I líkt og fimmtán aðrir menn og konur (eitt bekkjarsystkinanna er fyrir nokkru látið: Þorvaldur K. Árnason). Það var skynsamleg ákvörðun af hálfu Magnúsar. Hann réð vel við námsefnið, stærðfræðin var honum mjög að skapi þótt fórna þyrfti töflum og stokkum, og við bættist nýtt námsfag þar sem Magnús fór á kostum: tölvufræði. Þetta var veturinn 1977-1978 í 6.-X í MR. Þá á útmánuðum fengum við undir styrkri leiðsögn Yngva Péturssonar kennara okkar í MR að forrita og keyra forritin (í forritunarmálinu FORTRAN) (vitanlega allt með gataspjöldum) á stórri IBM-tölvu Háskóla Íslands. Á vissan hátt birtust þarna töflur og stokkar Magnúsar endurbornir. Veturinn 1976-1977 í 5.-X í MR var af rólega taginu, líkt og menn hafi skynjað hvað væri í vændum í sjötta bekk: gjörningaveður og strembin próf. Vilji menn kynna sér nánar talna-umhverfið þar sem Magnús blómstraði og lagði jafnframt sitt af mörkum svo aðrir gætu blómstrað, er bent á skólaskýrslur MR sem eru einstök heimild um mann- og menntalíf á Íslandi. Magnús lauk stúdentsprófi ásamt bekkjarsystkinum sínum í 6.-X þann 26. maí 1978. Hann var traustur námsmaður, góður í stærðfræði og sérstaklega í tölvufræði. Hann var góður félagi á þessum MR-árum. Eftir það slitnuðu tengslin, því miður. Af hverju fór hann í lögfræði? Magnús varð á vissan hátt ósýnilegur. Og þótt mér stæðu allar ofurtölvur heimsins til boða stoðar það lítið. Hann heldur áfram að vera ósýnilegur og óáþreifanlegur. Öðru máli gegnir um minningarnar. Og því hef ég lagt áherslu á þær í þessum greinarstúf.

Skúli Sigurðsson