Sigurður Jónasson fæddist 31. október 1923. Hann lést 25. janúar 1978.
Í dag, 31. október, eru liðin 100 ár frá fæðingu elskulegs fósturföður
míns, Sigurðar Jónassonar húsasmíðameistara frá Hátúni í Seyluhreppi í
Skagafirði. Sigurður var maður uppbyggingar í anda aldamótakynslóðarinnar,
einn af þeim sem byggðu Ísland á 20. öld, hörkuduglegur og framsýnn
atorkumaður, fjölskyldufaðir af Guðs náð, stoð og stytta margra og
hollvinur og einstök fyrirmynd. Eins og faðir hans lést hann langt fyrir
aldur fram og var og er djúpt syrgður. Hann lést á Borgarspítalanum í
Fossvogi hinn 25. janúar 1978.
Foreldrar Sigurðar voru þau Jónas Jón Gunnarsson, fæddur í Keflavík í
Hegranesi 17. maí 1891, dáinn 17. júlí 1939, og Steinunn Sigurjónsdóttir,
fædd í Stóru-Gröf á Langholti í Skagafirði 5. febrúar 1891, dáin 28.
febrúar 1981. Systkini hans, sem nú eru öll látin, voru, í aldursröð:
Sigurjón, f. 1915, d. 1993, bóndi á Syðra-Skörðugili á Langholti í
Skagafirði, kvæntur Sigrúnu Júlíusdóttur; Gunnlaugur, f. 1917, d. 2009,
bóndi í Hátúni í Skagafirði, kvæntur Ólínu Jónsdóttur; Hallur, f. 1918, d.
2011, bifreiðastjóri í Varmahlíð og bóndi á Kirkjuhóli í Víðimýrarplássi í
Skagafirði, kvæntur Aðalbjörgu Jónsdóttur; Jónas, f. 1919, d. 1984,
kaupmaður í Reykjavík og síðar bóndi á Nesjavöllum, kvæntur Ástu
Pétursdóttur; Sigurður, f. 1921, d. 1921; Ólafur, f. 1926, d. 2014,
bifreiðastjóri í Reykjavík, kvæntur Sæunni Gunnþórunni Guðmundsdóttur, þau
skildu; Bjarni, f. 1927, d. 1928; Guðrún, f. 1927, d. 2019, húsmóðir í
Reykjavík, gift Einari Páli Kristmundssyni; og Bjarni, f. 1929, d. 2022,
rafvirkjameistari í Reykjavík, kvæntur Guðnýju Jónsdóttur.
Sigurður flutti ungur að heiman og lagði stund á húsasmíði og útskrifaðist
frá Iðnskólanum árið 1946. Haustið 1950 varð hann forstöðumaður
trésmíðaverkstæðis Reykjavíkurborgar, en 1. apríl 1959 réðst hann sem
eftirlitsmaður hjá byggingafulltrúanum í Reykjavík og gegndi því starfi til
æviloka. Hann stundaði búskap í frítíma sínum og sinnti félagsstarfi innan
Sjálfstæðisflokksins og frímúrarareglunnar og sat m.a. í stjórn Félags
íslenskra bifreiðaeigenda.
Árið 1956 stofnaði Sigurður heimili ásamt Guðrúnu Rögnu Ragnarsdóttur frá
Hellissandi á Snæfellsnesi, f. 8. júlí 1928, dóttur hjónanna Hólmfríðar
Ásbjörnsdóttur, f. 1900, d. 1983, og Ragnars Konráðs Konráðssonar, f. 1898,
d. 1988. Hún lést 27. október 2004. Guðrún og Sigurður bjuggu lengst af
sínum búskap í Hátúni við Rauðavatn þar sem þau byggðu upp stórbú í félagi
við Ólaf, bróður Sigurðar. Einnig var Fanný, systir Guðrúnar Rögnu, mikil
hjálparhella í Hátúni alla tíð. Þarna var gjarnan margt um manninn, bæði
starfsfólk og fjölskyldan. Í Hátúni voru þau með svín, hænsni, fé og hesta
og stórbú í hverri grein og snyrtimennskan til fyrirmyndar. Þau tóku
samhliða upp búskap í Jórvík í Sandvíkurhreppi og voru auk þess með fé,
bæði í Fjárborg við Rauðavatn og á Dallandi í Mosfellssveit. Mörg voru
handtökin við hirðingu skepnanna, heyskap og viðhald húsa. Þrátt fyrir öll
þessi umsvif byggðu þau sumarbústað við Þingvallavatn sem þau nefndu
Berghól eftir æskuheimili Guðrúnar Rögnu undir Snæfellsjökli. Þar undi
stórfjölskyldan sér við veiði og aðra útivist. Þau fluttu síðan að
Sundlaugavegi í Laugardalnum í Reykjavík árið 1974.
Þau hjónin voru hjálpsöm, ættrækin með eindæmum og barngóð. Sjálfum varð
þeim ekki barna auðið, en þau ættleiddu Sigrúnu Erlu Sigurðardóttur, f.
26.9. 1958. Maki hennar er Rúnar Gestsson, f. 1957. Þau búa í Jórvík í
Sandvíkurhreppi. Þeirra börn eru Guðrún Lind, f. 1982, Lilja Björg, f.
1985, og Sigurður Bjarki, f. 1986. Fósturdóttir Guðrúnar Rögnu og Sigurðar
er Guðrún Kristinsdóttir, f. 12.3. 1968. Maður hennar er Philippe Urfalino,
f. 1955, dætur þeirra eru Bryndís og Freyja, f. 2005. Auk þeirra ólust þrjú
systurbörn Guðrúnar Rögnu upp undir verndarvæng þeirra hjóna, þau Kristinn
Kársson, f. 4.8. 1950, kona hans er Ingibjörg Leósdóttir, f. 1950, börn
þeirra eru Ágúst, f. 1974, Ásbjörg, f. 1979, Harpa og Bjarki, f. 1985;
Hallfríður Alfreðsdóttir, f. 11.4. 1954, eiginmaður hennar er Jón Þór
Sigurðsson, f. 1950, börn þeirra eru Sigurður Arnar, f. 1977; Ester Ósk, f.
1981; og Fanný, f. 1989; og Kristjón Kristjónsson, f. 26.1. 1961,
sambýliskona hans var Sigríður Hallbjörnsdóttir, þau skildu, sonur þeirra
er Kristjón Sigurður, f. 1994, en fyrir átti Sigríður börnin Lindu og Adam
Eið. Samtals eru fósturbörn Sigurðar og Guðrúnar Rögnu og niðjar þeirra
hátt í 40 talsins. Hann hefði notið þess að eldast og sjá þau vaxa úr grasi
og þau hjónin bæði.
Fósturfaðir minn var mikið sæmdarmenni, rólegur, hjartahlýr og hjálpsamur;
trúaður og reglusamur. Öllum þótti vænt um hann. Dugnaður hans til vinnu og
það sem hann fékk áorkað var ævintýri líkast. Þegar vinnudegi hans lauk
tóku við bústörfin og ekki var hann síður afkastamikill á þriðju vaktinni
sem snýr að velferð stórfjölskyldunnar. Hann heimsótti móður sína næstum
daglega eftir að hún fluttist að Amtmannsstíg 5 og var alla tíð hjálplegur
við hjónin sem höfðu hýst hann þegar hann var í námi. Trygglyndi hans var
einstakt sem og metnaður fyrir hönd þeirra sem honum þótti vænt um.
Í myndasafni mínu eru margar ljósmyndir af fallegu og reisulegu húsi. Í
Byggðasögu Skagafjarðar, 2. bindi, má sjá þetta sama hús. Þetta er hús í
Hátúni í Skagafirði, byggt af Pétri Laxdal á árunum 1934-1935. Öll
systkinin tengdust ættaróðalinu djúpum böndum eins og nafngiftin á Hátúni
við Rauðavatn gefur til kynna, sem og stolti yfir því uppbyggingarstarfi og
landnámi því sem Jónas, fósturafi minn, áorkaði með góðra manna hjálp.
Jónas var að sögn sérlega duglegur maður, vænn og vinmargur. Þegar ungu
hjónin eignuðust Hátún var það mýrlent og melar að miklu leyti. Bjarni
Jónasson, yngstur Hátúnssystkinanna, sagði mér frá því að vinir Jónasar á
Sauðárkróki hefðu fært honum hvenær sem færi gafst heilu bílhlössin af síld
til að bera á viðkvæm túnin. Þannig hefði landið verið gróið upp á nokkrum
árum. Vinurinn góði sturtaði síldinni á hlaðinu og svo dreifðu heimilismenn
henni á túnin. Þessa minntist frændi minn með miklu þakklæti sem þeirrar
velvildar í verki sem hefði stuðlað að verðmætaaukningu fjölskyldunni allri
til góða.
Dugnaður Jónasar og samstöðuandi hefur verið Sigurði fyrirmynd. Ekki
einungis beindi hann viðskiptum til yngsta bróður síns og hafði annan yngri
bróður sinn með sér í búskapnum, heldur hjálpaði hann eldri bræðrum sínum
sömuleiðis. Bjarni sagði mér frá því er þeir fóru tveir um hverja helgi
sumarlangt frá Reykjavík til Skagafjarðar til að smíða íbúðarhús og leggja
rafmagn fyrir elsta bróður þeirra sem hafði fest kaup á jörðinni
Syðra-Skörðugili. Í Byggðasögu Skagafjarðar kemur fram að fjórir af sjö
bræðrum hafi keypt jarðir eða stækkað við sig í Skagafirðinum og þykir mér
líklegt að þeir pabbi og Bjarni hafi komið að sumum þeim bygginga
sömuleiðis. Systkinin byggðu sér einnig íbúðarhús fyrir sunnan, þ.m.t.
fjölbýlishúsið á Sundlaugaveginum, sem þrjú þeirra áttu upphaflega í
sameiningu.
Allir sem kynntust fósturföður mínum voru betri manneskjur fyrir vikið og
áhrifa hans gætir enn. Ég sé til dæmis dugnað hans, iðni og eljusemi, sem
rennur í beinan karllegg frá Jónasi, í gegnum Sigga pabba, til föður míns
Kristins og til Ágústar bróður; einnig til Kristjóns, fósturbróður míns, og
Kristjóns Sigurðar, sonar hans. Fóstursystur mínar, sem eignuðust syni,
skírðu þá einnig eftir pabba, Sigurð Arnar og Sigurð Bjarka, og hafa þeir
báðir og allir þrír, ásamt Kristjóni Sigurði, til að bera hlýju og
jafnlyndi afa síns og nafna. Dóttir hans og dótturdóttir búa enn á jörð og
í húsi sem hann byggði og hann hefði verið stoltur af því. Öllum innblés
hann okkur ást á landinu og málleysingjum þess og það eru forréttindi að fá
að alast upp með góðu fólki, í kringum hesta og kindur sem honum þótti
undurvænt um.
Ég var barn þegar hann dó en á milli okkar var svo kært að mér finnst ég
hálft í hvoru enn lifa í skjóli hans. Minningin um góðan mann, traustan og
hlýjan, lifir.
Guðrún Kristinsdóttir.