Magnús Már Kristjánsson

Mér er enn í fersku minni þegar ég hitti Magga í fyrsta sinn um jólin fyrir rúmum 40 árum. Nokkrum mánuðum áður hafði fundum okkar Maju systur hans borið saman. Ég hafði séð myndir af Magga en gerði mér ekki grein fyrir hversu svipmót þeirra var sláandi líkt fyrr en ég hitti Magga í eigin persónu. Fyrstu árin voru samskipti okkar nánast eingöngu bundin við jól þegar Maggi og fjölskylda komu heim í jólafrí frá Bandaríkjunum þar sem hann var við nám. Nokkrum árum seinna fluttum við Maja til Kaupmannahafnar til að leggja stund á framhaldsnám en þá hafði Maggi nýlega flust þangað ásamt fjölskyldu sinni að loknu doktorsnámi við Cornell-háskólann til að gegna rannsóknarstöðu við Tækniháskóla Danmerkur. Upp frá því urðu samskipti okkar tíðari og ég fór að kynnast betur þeim fágæta manni sem Maggi var. Þegar leið okkar beggja lá svo aftur til Íslands nokkrum árum seinna þá varð samgangurinn á milli okkar mikill, við hittumst oft í viku og nánast daglega svo árum skipti. Að mörgu leyti vorum við ólíkir persónuleikar en sameiginleg áhugasvið okkar voru mörg. Þjóðfélags- og samfélagsmál nánast hvar sem var í heiminum voru Magga hugleikin og ekki var komið að tómum kofunum í þeim efnum. Kastljós Magga hafði strax á mótunarárum hans beinst út á við, ekki síst þar sem einstaklingar lifðu við og voru beittir óréttlæti, kúgun eða öðru ofbeldi. Og kastljósið dofnaði ekkert með árunum og beindist ávallt út á við, bæði nær og ekki síður fjær. Seinni tíma samfélagsþróun þar sem mörgum virðist helsta og mikilvægasta framlag sitt vera að beina kastljósinu að sjálfum sér var Magga framandi. Hann hefði vermt botnsætin í þessum Ólympíuleikum í sjálfsmiðun þar sem ekki skortir keppendur.
Fyrir rúmri öld tók ung kona fædd í landinu sem nú er Hvíta-Rússland ákvörðun um að flytja, svo ekki sé fastar að orði kveðið, til Bandaríkjanna. Á langri leið sinni þurfti hún að treysta á fólk sem var tilbúið að veita henni næturskjól þó það sama fólk gæti verið að stefna eigin tilveru og eftir atvikum lífi í hættu með því að aðstoða ungu konuna. Á langri ævi sinni í Bandaríkjunum byggði hún upp fyrirtæki sem varð síðar mjög stórt á sínu sviði. Hún sagði síðar frá því að þegar hún á sínum ferli þurfti, þegar mikið reið á, að leggja mat á heilindi og áreiðanleika einstaklinga sem hún átti í samskiptum við og þá spyrði hún iðulega sjálfa sig, myndi hann vera tilbúinn að fela mig? Maggi var þannig einstaklingur, hann var alltaf tilbúinn að standa með því sem honum þótti rétt og réttlátt, þó að flestum okkar hefði þótt auðveldara að sitja hjá. Hugrakkur þegar hugleysið var þægilegra.
Íþróttir voru sameiginlegt áhugamál okkar og við vörðum miklum tíma í þágu þess málstaðar, ef svo má að orði komast. Maggi var gegnheill Frammari og Liverpoolmaður. Hann varð Íslandsmeistari í yngri flokkum með Fram en valdi námið sem sinn heimavöll þegar fram í sótti. Á þeim árum sem bæði félögin áttu sigursæl knattspyrnulið var Maggi við nám í Bandaríkjunum og ekkert að frétta í orðsins fyllstu merkingu. Langt í að hin rafræna bylting hæfist. Það kom því oft í minn hlut að útskýra síðar fyrir honum hver hinn og þessi leikmaður liðanna hefði verið og hverju liðin hefðu áorkað. Stundum var markmið útskýringanna öðrum þræði að stríða Magga á titlaleysi Liverpool en sjálfur hafði ég ekki úr háum söðli að detta sem Arsenalmaður. Og það er til marks um óskilyrtan stuðning Magga við Liverpool að þegar við sátum á íþróttakrá, á meðal stuðningsmanna Liverpool, voru stundum heimtuð víti Liverpool til handa, jafnvel þó að boltinn hefði ekki komið inn í vítateiginn. Við fórum saman margar ferðir erlendis að horfa á fótbolta og handbolta. Ógleymanleg var ferð okkar til Frakklands á Evrópukeppnina í fótbolta 2016. Í Suður-Frakklandi vorum við nánast á heimaslóðum, hafandi riðið þar um héruð margoft hvor í sínu lagi með fjölskyldum okkar. Við vorum samrýmdir á ferðum okkar og stundum fannst mér eins og ég væri að ferðast með sjálfum mér.
Við Maggi vorum ekki alltaf sammála um hluti en okkur varð aldrei sundurorða og aldrei bar neinn skugga á vináttu okkar sem var ævilöng og ævarandi. Hin miklu samskipti okkar í gegnum lífið voru þess eðlis að Maggi var mér sem bróðir, og verður mér ávallt sem bróðir. Þekking Magga á tónlist var í frásögur færandi og þar vorum við um sumt ólíkir, ég töluvert aftar á merinni myndu kunnáttumenn segja. Í yfirfærðri merkingu má segja að hjá mér hafi ekkert fjall verið nógu hátt en hjá Magga var ekkert rokk nógu hátt. Samt var það nú þannig að fyrir nokkrum árum þegar við vorum í samkvæmi þar sem gestir áttu að velja sitt uppáhaldslag til að spila þá var ekki langt á milli okkar. Ég valdi lag með Dire Straits en Maggi lag með Pink Floyd. Þegar við fórum svo að bera saman bækur okkar um hvaða lag hefði orðið fyrir valinu ef við hefðum þurft að velja annað uppáhaldslag þá kom í ljós að Pink Floyd-lag Magga hefði orðið mitt val og Dire Straits-lagið val Magga.
Það var nánast söguleg nauðsyn að Maggi væri hrifinn af Frakklandi. Einkunnarorðin frönsku um frelsi, jafnrétti, bræðralag eru lýsandi fyrir þá sýn sem Maggi hafði á lífið og samfélag manna. Og hann var alltaf trúr sjálfum sér og hugsjónum sínum.

Nú er sólin gengin til heljar
Og máninn hár á himni
Nú komið er að kveðjustund
Hver maður mun þurfa að deyja
En skrifað er í blik stjarnanna
Og hverja línu lófa þíns
Við erum flón að heyja stríð
Gegn vopnabræðrum okkar

(Brothers in arms, Dire Straits)

Skrifað hefur verið: Daginn sem þú fæddist varst þú sá eini sem grét. Lifðu lífinu þannig að þegar þú deyrð þá gráti allir aðrir.
Þannig lifði Maggi.