Smartland Mörtu Maríu | Heilsa | mbl | 10.9.2015 | 7:00 | Uppfært 15.10.2015 13:36

Hefur sykur eitthvað að gera með þarmaflóruna?

Sykur gerir lítið fyrir þarmaflóruna.

„Sú fæða sem við veljum okkur daglega hefur áhrif á örverur sem lifa í meltingarvegi okkar. Þessar örverur nærast og dafna á því fæði sem við látum ofan í okkur og val okkar á fæði ræður því hvaða örverur dafna best,“ segir Birna Ásbjörnsdóttir í sínum nýjasta pistli á Smartlandi Mörtu Maríu. Hún er að ljúka meistaragráðu í næringarlæknisfræði frá Surreyháskóla og stundar meistaranám við Oxfordháskóla í gagnreyndum heilbrigðisfræðum. Birna starfar sem næringarráðgjafi hjá Lifandi Markaði og veitir fræðslu í formi fyrirlestra og námskeiða:

SYKUR er unnin fæða

Með aukinni tækni í næringarvísindum, efnafræði ásamt vaxandi framleiðslugetu hafa framleiðsluaðferðir sykurs þróast frá því að vera einungis unninn úr sykurrófum eða sykurreyr yfir í ódýrari og lélegri afurðir eins og kornsýróp (high-fructose corn syrup-HFCS) og „hitaeiningasnauðan“ gervisykur. Allur unninn eða viðbættur sykur skaffar auka orku og er í raun óþarfur í fæði okkar, þar sem þessar afurðir færa okkur engin nauðsynleg næringarefni.

HVAÐA jarðveg/flóru ertu að næra?

Við erum með örverur í meltingarveginum, frá munni og alla leið niður í ristil/endaþarm. Ristillinn hefur að geyma hlutfallslega langflestar örverur og eru Bacteroides, Actinobacteria, Firmicutes og Proteobacteria fjölmennastar. Nýlega hefur tekist að flokka þessar bakteríur enn frekar eftir efnaskiptagetu sem fer fram eftir háþróuðum þverlægum stigskipunum þessara baktería (1).

Þannig hefur verið hægt að finna enn frekar hvert sérsvið þeirra er og njörva niður hvernig bakteríurnar hafa áhrif á efnaskiptin okkar. Meðal annars ræður fjölbreytileiki þessara baktería hversu vel eða illa við meltum fæðuna og hvort hún síðan byggir okkur upp eða jafnvel skaðar.

Það er einstaklingsbundið hvaða orku/hitaeiningar við erum að fá út úr fæðinu sem við neytum. Þarmaflóran ræður þar miklu en hefur einnig mikið um það að segja hversu heilir eða þéttir þarmaveggirnir eru. Heilbrigði þarmaveggja er mikilvægt þar sem þeir stýra því hvað fer út í líkamann. Ef þarmaveggir eru ekki nógu heilbrigðir, hleypa þeir meira af bólgumyndandi efnum (t.d. liposaccharides frá bacterium) þar í gegn (2).

ÞARMAFLÓRAN, sykurát og óþol

Óþol og ofnæmi eru sífellt að aukast, bæði hjá börnum og fullorðnum. Sumir telja sig finna fyrir óþægindum af hveiti meðan aðrir finna að glúten gerir þeim ekki gott. Ástæðan getur einfaldlega verið sú að þarmaflóran hefur ekki nóg af þeim tilteknum örverum sem þarf til að brjóta niður og melta þessar afurðir. Ástæðurnar geta verið óteljandi margar, en ofneysla á sykri er ein, þar sem sykur nærir t.d. sveppi og aðrar óæskilegar örverur (3).

GERVISÆTA umbreytist í orku

Rannsóknir hafa ekki sýnt fyllilega fram á hvað verður um gervisætu í meltingarveginum. Það er margt sem bendir til þess að bakteríur í þörmum, sér í lagi í ristlinum, gerji þessa afurð og búi þannig til orku úr gervisykrinum með framleiðslu á ákveðnum fitusýrum (SCFAs) sem síðan skaffa okkur orku. Það er ekki hægt að fullyrða að gervisæta innihaldi fáar sem engar hitaeiningar (4).

SYKUR og bólgur í líkama

Rannsóknir sýna fram á að langvarandi bólgur geta leitt til langvinnra sjúkdóma. Sýnt hefur verið fram á tengsl bólgusjúkdóma í meltingarvegi og neyslu sykurs og annarra kolvetna. Rannsóknir sýna einnig fram á að langvarandi bólgur og síendurteknar sýkingar hafa skaðleg áhrif á upptöku og nýtingu á sykri (5, 6).

Sýnt hefur verið fram á tengsl langavarandi bólguvandamála og krabbameina og/eða annarra langvinnra sjúkdóma (7). Röng samsetning á þarmaflóru getur valdið ofþyngd og langvarandi bólgum með tilheyrandi vandamálum, s.s. aukinnar matarlystar og ótímabærri öldrun (8).

SYKUR og taugakerfið

Neysla á sykri hefur verið rannsökuð í tengslum við hegðun. Sýnt hefur verið fram á breytta hegðun og jafnvel auknar líkur á geðrænum vandamálum. Sem dæmi má nefna eru aukin streituviðbrögð, ofvirknihegðun og einbeitingarskortur (9, 10).

Í UPPHAFI skyldi endinn skoða

Það er ekki nóg að telja hitaeiningar eða bara forðast sykur. Skoða þarf hlutina í samhengi og að muna að enginn er eins. Það er mikilvægt reyna að byggja upp góða þarmaflóru með réttu mataræði. Það ætti að vera sem mest óunnið fæði og án allra aukaefna.

Það sem við látum ofan í okkur verður að þeim jarðvegi sem við erum að rækta í þörmunum okkar. Við ættum að velta því fyrir okkur hvað það er sem við viljum byggja upp og rækta innra með okkur þegar við veljum okkur mat á diskinn.