Pistlar:

Merk tímamót eru í dag en nú eru 50 ár frá því fyrsta álver landsins var gangsett í Straumsvík og markaði þannig upphafið að orkufrekum iðnaði hér á landi. Afmæli álframleiðslunnar er ekki aðeins tímamót fyrir Ísal heldur líka atvinnusögu Íslands enda hefur álframleiðsla orðið ein af undirstöðum íslensks efnahagslífs eins og oft hefur verið vikið að í pistlum hér. Einnig var hér fyrir stuttu rætt um hálfrar aldar sögu áliðnaðarins í víðar samhengi. 

Álverið í Straumsvík hefur tvisvar skipt um eigendur eins og rakið var í frétt í Morgunblaðinu í dag. Það var svissneska álfyrirtækisins Alusuisse sem stóð að stofnun þess en seldi það til Alcan sem síðan seldi það núverandi eiganda, Rio Tinto. Vitað er að Rio Tinto vill selja og sala til Norsk Hydro mun hafa verið komin langt áleiðis þegar snuðra hljóp á þráðinn. Ekki er útséð með hvort af sölu verði.

Í samtali við Morgunblaðið í dag áætlaði Rannveig Rist, forstjóri Rio Tinto á Íslandi, að álverið hafi framleitt um 6,2 milljónir tonna af áli frá gangsetningunni 1969. Miðað við tölur Evrópsku álsamtakanna séu þrír/fjórðu álsins enn í umferð. Framleiðslan hefur aukist úr 33 þúsund tonnum fyrsta starfsárið 213 þúsund tonn í ár eða sjöföldun. Það mun vera í takt við þróun annars staðar í heiminum en ál hefur orðið stöðugt mikilvægara þau 50 ár síðan Straumsvíkur-verið fór af stað. En álframleiðslan er ekki síður mikilvæg fyrir efnahag Íslands en samdráttur í ferðaþjónustu sýnir okkur hve mikilvægt er að hafa stoðir í efnahagslífinu sem sveiflast minna og öðru vísi. Höfum í huga að innlendur kostnaður álvera á Íslandi nam 86 milljörðum króna í fyrra, en útflutningur alls um 230 milljörðum.

Aukin sjálfvirkni og uppbygging

Í frétt Morgunblaðsins kemur fram að núverandi byggingar álversins voru upphaflega verið hannaðar fyrir 150 þúsund tonna framleiðslu á ári. Með aukinni sjálfvirkni og þjálfun starfsfólks hefur tekist að auka framleiðsluna. Steypuskáli álversins er nú mjög fullkominn á heimsmælikvarða, að hluta tölvustýrður og sjálfvirkur.

Frá árinu 2012 hafi þar verið framleiddir boltar sem skila álverinu meiri tekjum. Öll framleiðslan er nú eftir sérpöntunum sem skili auknum virðisauka af framleiðslunni í Straumsvík. Forstjóri Ísals, Rannveig Rist, bendir á í samtali við Morgunblaðið að með álverinu í Straumsvík komu ýmsar nýjungar til landsins, bæði hvað varðar atvinnusögu og öryggismál. Það er þó ekki síður mikilvægt að álverið hefur eflt mjög tæknimenntun í landinu og þróun hennar að hafa möguleikann á að starfa hérna. Margir starfsmenn hafa hér kynnst tækni og síðan menntað sig á þeim sviðum.

Frá upphafi hefur talsverður fjöldi tæknimenntaðra Íslendinga starfað hjá Ísal en Rannveig bendir á þá merkilegu staðreynd að frá árinu 1997 hafa Íslendingar séð alfarið um rekstur álversins. Það er ekki lítið skref og ekki síður sú staðreynd að nú flytja Íslendingar út þekkingu tengda áliðnaðinum.

Afleiddu störfin um 1.500

Hjá Ísal starfa um 400 manns og má ætla að afleidd störf vegna starfseminnar í Straumsvík gætu verið í kringum 1500, miðað við áætlanir Samáls á heildarfjölda afleiddra starfa í greininni. Skiptast þau milli verktaka og fyrirtækja sem þjónusta álverið.

„Á þessum 50 árum hefur Ísland þróast með okkur. Margt af því sem álverið varð að gera sjálft í gamla daga er nú hægt að kaupa sem þjónustu, t.d. ýmsa sérhæfða smíða- og viðhaldsvinnu. Við þurftum í meira mæli að gera við tæki sjálf, eða jafnvel senda þau til útlanda í viðgerð. Nú eru komin verkstæði á Íslandi sem ráða við flókin búnað og mikla sjálfvirkni. Iðnaðurinn hefur þróast og við höfum markvisst stuðlað að því. Fyrirtækin hafa þróað búnað fyrir áliðnaðinn sem við höfum prófað. Þau hafa svo flutt búnaðinn út og selt öðrum verksmiðjum,“ segir Rannveig í samtali við Morgunblaðið. Þetta er merkileg þróun, álverið hefur sannarlega aukið verkþekkingu Íslendinga.

Hjá Ísal starfa tæplega 400 manns í dag og starfsmannavelta er til þess að gera lítil. Ástæða er til að óska þeim til hamingju með daginn.