Pistlar:

Það finnst ekki sá pólitíski fréttaskýrandi sem ekki hefur fjallað um Donald Trump, ný­kjör­inn for­seta Banda­ríkj­anna, undanfarna daga. Hann hefur algerlega tekið yfir umræðuna og það var fróðlegt að fylgjast með honum ávarpa ráðstefnuna í Davos talandi á skjá verandi sjálfur í Washington. Ef til eru skuggastjórnendur í heiminum þá eru þeir í Davos, líka þeir sem telja sig hafa lýðræðislegt umboð til að stýra heiminum. Það breytir því ekki að Trump tekur yfir umræðuna hvar sem hann kemur og menn rýna í einstök ummæli hans eins og um véfrétt sé að ræða.

Hinar talandi stéttir menningarumræðunnar og aðrir vökulir varðhundar rétthugsunar geta ekki skilið Trump og einn eiganda Heimildarinnar og framkvæmdastjóri, Jón Trausti Reynisson, skrifar leiðara í blaðinu undir fyrirsögninni „Heimurinn er undir álögum narsissista,“ og bætir við í undirfyrirsögn: „Allt er falt og ekkert hefur virði í sjálfu sér þegar narsissískur trumpismi hefur útþenslu.“ Þáttastjórnandinn Egill Helgason kemst varla í gegnum daginn án þess að tjá undrun sína á einhverju sem Trump hefur gert eða á að hafa sagt. Allt þetta segir okkur að Trump er martröð vinstri manna enda má segja að hann tilheyri þeim hluta kapítalismans sem er þeim óskiljanlegastur.

Það má alveg rifja upp að í Þjóðarpúlsi Gallup í september síðastliðnum, skömmu fyrir kosningar, mældist Kamala Harris, frambjóðandi Demókrataflokksins, með 91% fylgi meðal Íslendinga. Mótframbjóðandi hennar, Donald Trump, mælist aðeins með 9% fylgi en hér hefur áður í pistli verið bent á þá undarlegu fylgisspekt sem finnst hér á landi við frambjóðendur demókrata. Þegar hugur bandarískra kjósenda til Trump er kannaður (Gallup, YouGov) kemur í ljós að nánast jafnmargir eru hlyntir honum og andvígir (approve or disapprove). Afstaða til hans ræðst eðlilega talsvert af því til hvaða málaflokka menn horfa. Ef spurt er um efnahagsmál, sérstaklega stöðu á mörkuðum, virðast menn hafa væntingar til hans en önnur mál geta ruglað fólk í ríminu.

Samningamaður frekar en hugsjónamaður

Það er engin ástæða til að teikna Trump upp sem einhvers konar hugsjónarmann, hvað þá hugmyndafræðing. Áður en hann snéri sér að stjórnmálum starfaði hann í afþreyingariðnaðinum en var að mestu einhvers konar braskari og lítur á sjálfan sig sem samningamann. Dr. Eyþór Ívar Jónsson, forseti Akademias, kemur með skemmtilega greiningu á samningatækni Donalds Trumps en sjálfsmynd hans virðist að talsverðu leyti snúast um hvernig hann getur leyst vandamál Bandaríkjanna (og þá um leið heimsins) með samningatækni sinni.

Margir sem eiga mikið undir því að lesa rétt í orð og ákvarðanir Trumps eru á sömu slóðum. Við getum tekið sem dæmi ummæli hans um að hann muni setja 10% tolla á all­ar vör­ur inn­flutt­ar frá Kína og 25% tolla á vör­ur frá Mexí­kó og Kan­ada. Einnig hef­ur hann hótað aukn­um toll­um á vör­ur frá Evr­ópu­sam­band­inu, sem vel að merkja er auðvitað sjálft tollabandalag í grunninn. Eins og hann talar gætu þessir tollar tekið gildi strax um næstu mánaðamót. Sam­kvæmt frétt CNN lít­ur banka­stjóri alþjóðabank­ans JP ­Morg­an Chase og einn valdamesti (og hæst launaði) maður hins alþjóðlega bankaheims, Jamie Dimon, á hót­an­ir Don­alds Trump um tolla sem ein­falda samn­inga­tækni. Það er þá einfaldlega spurningin að reyna að lesa í hvað Trump er að reyna að ná fram.

Vinir eða viðskiptafélagar?

Þáttastjórnandinn Egill Helgason gerði það að sérstöku umfjöllunarefni að margir af auðugustu mönnum Bandaríkjanna sátu við innsetningarathöfnina. Hann spyr hvort það séu mennirnir sem munu stjórna Trump og Ameríku? Þar fengu Elon Musk, Jeff Bezos og Mark Zuckerberg (sameiginleg eign: 911 milljarðar dala) mesta athygli og bestu sætin sæti við innsetninguna. Aðeins Trump-fjölskyldan stóð á milli tæknimógúlanna og 47. forsetans þegar hann sór embættiseiðinn. Hér má benda á að þegar Joe Biden var vígður inn þá voru margir úr Hollywood áberandi, bæði leikarar og framleiðendur, en skemmst er að minnast þess að kvikmyndaframleiðandinn Harvey Weinstein var tíður gestur á samkomum demókrata áður en upplýst var um framferði hans.

Gervigreind í fyrsta sæti

Eitt af fyrstu verkefnum Trump var að kynna svokallað Stargate-gervigreindarverkefni sem Bandaríkjastjórn, OpenAI, Softbank, Nvidia og Oracle tilkynntu á innsetningardaginn. Þetta er tvöfalt dýrara en sjálft Apollo-verkefnið sem fólst í að koma manninum á tunglið á sínum tíma. Áætlað er að verja 500 milljörðum Bandaríkjadala til verkefnisins næstu 5 árin en það eru um 70.000 milljarðar íslenskra króna. Til samanburðar eru íslensku fjárlögin nálægt 1.500 milljörðum króna. Fyrir þessa upphæð mætti sem sagt reka íslenska ríkið í hálfa öld.

Hlutirnir gerast hins vegar hratt og þegar markaðir opnuðu í morgun hrundu hlutabréf í tæknifyrirtækinu Nvidia um ríflega 465 milljarða dala, eða hátt í 65 þúsund milljarða króna. Nvidia hefur verið miðja athyglinnar þegar kemur að gervigreind en félagið framleiðir sérstaka örgjörva sem notaðir eru í tölvur sem keyra áfram gervigreind. Það sem orsakar fallið eru vísbendingar um að kínverska fyrirtækið DeepSeek hafi náð að þróa lausn á sviði gervigreindar sem kalli ekki á eins marga örgjörva frá Nvidia og sé því hagstæðari en núverandi tækni að því segir í umfjöllun Bloomberg. Það sem er sársaukafyllra fyrir Bandaríkin og styður málflutning Trump eru sögur um að DeepSeek hafi stolið tækninni frá Google!

Danska vandamálið á Grænlandi

Innkoma Donalds Trump í embætti er kraftmikil og ágeng fyrir heiminn og dregur enn skýrar fram að Joe Biden var í raun búinn að gera sjálfan sig og Bandaríkin áhrifalaus. Allt síðan Trump var kosinn hafa menn beðið eftir valdaskiptunum og engum blöðum er um það að fletta að hann hefur nú þegar áhrif á gang mála víða um heim. Sumt sem hann gerir er táknrænt og væntanlega til að skapa Bandaríkjunum betri samningsstöðu þó að ómögulegt sé að segja hvort það mun ganga þegar upp er staðið. Dönsku ríkisstjórninni hefur ekki orðið svefnsamt undanfarið en ummæli Trumps hafa vakið athygli á því að Danir hafa í raun vanrækt málefni Grænlands og staðið illa við öryggisskuldbindingar sínar. Það er auðvitað gremjulegt fyrir Dani að sitja undir þessum ámælum enda hafa dönsk yfirvöld stutt Bandaríkjamenn betur en aðrar þjóðir og voru með hernaðarlega viðveru bæði í Afganistan og Írak langt umfram það sem þeim bar skylda til. En enginn er annars bróðir í leik.

Á forsíðu Financial Times kemur fram að Trump sagði í gær við blaðamenn að Bandaríkin myndu „eignast“ Grænland og að Danir væru alls ófærir um að verja landið með „þessum tveim hundasleðum sem þeir bættu við í síðustu viku“. Fráleitt er að halda að Trump ráðist inn í Grænland og í raun tryggja núverandi samningar Bandaríkjamönnum þá aðstöðu sem þeir þurfa. En það er ljóst að hver hreyfing Trumps kemur af stað bylgjuhreyfingu um allan heim og pistil sem þennan væri hægt að skrifa á hverjum degi!