Smartland Mörtu Maríu | Samskipti | mbl | 14.5.2018 | 12:00

Meira um það ljótasta í fari fólks!

Einar Áskelsson.

„Fyrir um ári birti ég pistil undir heitinu Það fallegasta og ljótasta í fari fólks. Sagði frá atviki á mínum fyrrverandi vinnustað síðla sumars 2015 og ég orðinn fárveikur af Complex áfallastreituröskun. Lífið var þá molnað. Sambúðarslit um vorið, fjármálin komin í rugl, húsnæðislaus fyrir utan veikindin sjálf. Útbrunninn á líkama og sál. Ég gleymi aldrei hvað ég hugsaði þegar mannauðsstjórinn á vinnustaðnum vildi hitta mig... jæja ég á þó alltaf vinnuna,“ segir Einar Áskelsson í sínum nýjasta pistli:

Á fundinum segir mannauðsstjóri að fyrrverandi yfirmaður hafi reynt að fá mig áminntan í starfi út af leigubílareikningum og vildi meina ég hafi brotið lög um meðferð opinbers fjár! Fullvissaði mig að áminningunni hefði verið hafnað. Í fyrsta lagi átti yfirmaðurinn að vita að samkvæmt stjórnsýslulögum er bannað að áminna mann í veikindaleyfi og svo fannst mannauðsstjóranum tilefnið ekki áminningarvert.

Eini tilgangur yfirmannsins var að koma á mig höggi vitandi að ég var að kljást við erfið veikindi. Ég gat getið mér til um ástæðuna en gat aldrei ímyndað mér að fólk gengi svona langt.

Mannauðsstjóri nefndi á sama fundi að óvíst væri hvort ég yrði orðinn frískur þegar veikindaréttur minn rynni út. Hann bað mig að hugsa um uppsögn (ekki hægt að reka mig). Helstu rökin þá, fyrir utan heilsubrest, var að hann nefndi að mín biði framkoma eins og hjá þessum yfirmanni. Ég náði ekki að hugsa rökrétt á þessu augnabliki. Eina sem komst að var hnífsstungan frá fyrrverandi yfirmanni sem er það viðbjóðslegasta sem ég hef upplifað frá annarri manneskju á starfsferlinum. Mín biði svona framkoma... bíddu var ég vandamálið? Svona hegðun látin viðgangast? Sorglegt að hugsa um þetta í dag.

Daginn eftir fékk ég hræðilegt ofsakvíða- og panikkast sem stóð yfir á annan sólarhring. Fékk nístandi verk í höfuðið, endurupplifanir á sársauka ofbeldis, og kastaði stanslaust upp heila nótt. 90% af líkamanum er á fullu á meðan kast stendur yfir. Ég var svo máttfarinn að ég gat tæplega hreyft mig í sólarhring. Svo tóku við þessi viðbjóðslegu hefðbundnu ofsakvíða- og panikköst sem voru orðin 2-4 á dag og gátu varað í 2-3 klst. Ég komst ekki lengur út úr húsi. Þarna tók ég afdrífaríka ákvörðun hvernig ég gæti losnað við nístandi sársaukann!

Mér var bjargað. Sálfræðingur tók mig að sér. Fljótlega tók ég ákvörðun að þiggja starfslokasamning og eingöngu að huga um eigin heilsu. Er enn á því að ákvörðunin hafi verið rétt. Þarna var ljóst að ég átti marga mánuði í land að ná mér, ef það tækist. Ég yrði launalaus þegar veikindarétti lyki.

Eftir á get ég ekki túlkað þetta öðruvísi en mér var stillt upp við vegg. Í raun hótað með að mín biði leðjuslagur! Viðurkenni að þó reiði sé ekki forsenda ég set málið í gang þá fýkur samt í mig. Mannauðsstjóri stéttarfélagsins nefndi að ég ætti allan rétt á að vera reiður og sár eftir á og yrði líka að hleypa þeim tilfinningum út. Þarna skildu mínar leiðir við þennan vinnustað og ég byrjaði að feta mína bataleið.

Ritaði drögin að fyrrnefndum pistli þetta haust til að vinna úr þessu atviki. Fyrir ári ákvað ég að loka málinu með að birta. Atburðarrásin sem fór í gang eftir birtingu varð yfirþyrmandi. Það lásu margir lýsingu á andlegu ofbeldi og einelti út úr pistlinum þó ég hafði ekkert spáð í það. Ég vissi ekki hvað fólk var að meina. Jú viðbjóðsleg framkoma og vissulega ofbeldi en leit á sem stakt tilfelli sem ég var að loka.

Fyrrverandi starfsmaður hafði strax samband og sagði mér söguna sína, sem var ljót, og hafði mikil áhrif á mig. Fólk hvatti mig til að rifja upp hvort ég hafi oftar verið beittur ofbeldi. Áttaði mig á ég vissi minna um einelti og andlegt ofbeldi en ég hélt. Þess fyrir utan hrökk ég í vörn og fannst skömm í að "leyfa" að beita mig ofbeldi.

Ég fékk að rifja upp mína sögu á vinnustaðnum í samtali við fyrrnefndan fyrrum starfsmann. Eftir á saup ég hveljur. Saga hennar rímaði óþægilega mikið við mína.

Í júní 2017 gerði ég mér grein fyrir og viðurkenndi að ég hafi frá byrjun árs 2011 til þessa atviks síðla sumars 2015 verið beittur bæði samfelldu einelti og andlegu ofbeldi í formi nokkurra ljótra atvika. Gerandinn var sami aðili og hjá fyrrverandi starfsmanni. Reyndar fleiri í stökum atvikum.

Ég vildi leyfa þessu máli að hefast og saltaði það til febrúar 2018. Í millitíðinni búinn að tala við fólk m.a. fagaðila sem sannfærðu mig að ég hafi verið beittur einelti og andlegu ofbeldi. Ég var samt tregur að kyngja því. Ég skrifaði niður alla atburðarrásina. Gaf mér góðan tíma. Þá rann upp fyrir mér ljós. Ég fékk fyrstu einkenni veikindanna sumarið 2013 en hafði starfað á vinnustaðnum síðan í byrjun árs 2011. Halló! Þetta er einn orsakavaldurinn að ég veikist! Hvað sem ég reyndi þá gat ég ekki afneitað því. Fann strax að ég yrði friðlaus ef ég gerði ekki eitthvað í málinu. Við erum að tala um áhrif á veikindi sem kostuðu mig jú allt veraldlegt en líka næstum lífið!

Ég var ragur að hefja þetta mál en einn dag í mars tók ég ákvörðun og framkvæmdi, líkt og einhver hefði stýrt mér! Hafði samand við mitt stéttarfélag og fékk lagalegar ráðleggingar og ræddi líka við vinnustaðarsálfræðing. Fyrir kurteisis sakir sendi ég mannauðsstjóra tölvupóst og sagði honum frá minni stöðu og hvað hefði gerst síðan ég lauk störfum og tilkynnti að ég ætlaði að vinna úr þessu máli. Útskýrði það ekkert. Bauð honum að hitta mig sem hann þáði. Það leiddi til þess að hann leit á minn tölvupóst sem tilkynningu og sagðist verða að setja af stað athugun samkvæmt verklagi. Þeir hjá stéttarfélaginu sögðu mér að fagna því þá þurfti ég ekkert að gera. Ég ákvað því að bíða með mín áform.

Mannauðsstjóri gerði forathugun og niðurstaðan var að hann sá ástæðu til að hefja formlega rannsókn framkvæmda af óháðum aðila. Þar stendur málið í dag og er ekki hafið. Ég sagði við hann ítrekað að það myndi ekki beyta minni upplifun á hvað gerðist, sama hver niðurstaða rannsóknar yrði. Enda rannsóknin mál vinnustaðarins því það er stór ákvörðun að hefja rannsókn þar sem viðkomandi gerandi liggur nú undir grun að hafa brotið af sér í starfi.

Ég er ekki að útkljá þetta mál í hefnd. Finnst þó sorglegt að meintur gerandi skuli vera enn í sama starfi þrátt fyrir að eiga sögu um að beita andlegu ofbeldi á sama vinnustað. Að vita um þau tilfelli varð mér hvatning að láta til skara skríða! Ef ég get gert eitthvað til að fækka fórnarlömbum andlegs ofbeldis, geri ég það. Á þessum vinnustað sem öðrum.

Hef enga bakþanka fengið eftir að ég opnaði málið. Ég er ekki að fá uppreist æru eða réttlæti fullnægt heldur gera upp þennan tíma til að geta byggt upp nýtt líf. Þetta truflar mig í því. Vill að auki opna mig um andlegt ofbeldi á vinnustöðum, sem annars staðar, því þetta er mein í þjóðfélaginu. #metoo byltingin hefur sýnt það.

Núverandi ríkisstjórn tilkynnti fögur fyrirheit um að gert yrði átak í að rannsaka og uppræta andlegt ofbeldi á stofnunum stjórnsýslunnar. Það má segja að ég sé að létta rannsóknina með því að færa fram mitt mál. Verður fróðlegt að sjá hvort þessi yfirlýsing verði þöguð í hel sem endranær.

Hvað ég geri er ekki tímabært að upplýsa en öruggt að ég mun ekki þegja. Nú bíð ég rólegur eftir að Fjármálaeftirlitið klári sína rannsókn. Tek svo næsta skref.

Já, það er óhætt að segja að vorið 2018 sé viðburðarríkt. Hitta í starfsgetumati loksins sálfræðing með þekkingu á complex áfallastreituröskun og mín bíður rétt meðferð eftir 18 mánaða endurhæfingu hjá Virk. Svo þetta vinnustaðarmál mitt sem tikkar áfram eins og klukka. Stundum gerist ekkert. Stundum gerist allt. Ég um leið að finna fyrir betra jafnvægi.

Þolinmæði og þrautseigja skilar sér. Þannig líður mér. Vona ég hljómi ekki sjálfumglaður en er stoltur af mér í dag!