Auðvelt er fyr­ir af­reksíþrótta­fólk að falla í þá gryfju að missa jarðteng­ingu þegar vel geng­ur.  Um­hverfið og and­rúms­loftið ger­ir það að verk­um. Egóið blæs út og auðmýkt­in fýk­ur út um glugg­ann hjá mörg­um óhörðnuðum, um stund­ar­sak­ir í það minnsta. 

Landsliðsmenn í hand­knatt­leik hafa stund­um minnst á í viðtöl­um að Guðmund­ur Þ. Guðmunds­son landsliðsþjálf­ari sé sér­lega góður í því að halda leik­mönn­um sín­um á jörðinni þegar mikið ligg­ur við. Þrátt fyr­ir vel­gengni og sæta sigra tak­ist hon­um að halda mönn­um ein­beitt­um.

Fyr­ir þjálf­ara er vænt­an­lega ekki auðvelt að finna út hvaða aðferðir henta hverj­um og ein­um í hópi þeirra sem þau þjálfa. Á síðustu árum hafa komið fram í dags­ljósið æv­in­týra­leg­ar sög­ur af ein­um kunn­asta knatt­spyrn­u­stjóra frá upp­hafi á Bret­lands­eyj­um, Bri­an Clough. Meðal ann­ars varðandi þetta atriði og hvernig hann hélt leik­mönn­um á jörðinni. Aðferðir Guðmund­ar eru vafa­laust inn­an þess ramma sem tal­ist get­ur fag­legt en Clough var hins veg­ar al­gert ólík­indatól og hans aðferðir virðast hafa verið jafn fjöl­breytt­ar og hug­mynda­flugið bauð upp á. 

Þor­vald­ur Örlygs­son. mbl.is/​Guðmund­ur Rún­ar Guðmunds­son

Einn Íslend­ing­ur lék und­ir stjórn Clough og var það Ak­ur­eyr­ing­ur­inn Þor­vald­ur Örlygs­son en Clough fékk hann til Nott­ing­ham For­est eft­ir að Þor­vald­ur var val­inn besti leikmaður Íslands­móts­ins árið 1989. Þor­vald­ur sagði í sam­tali við Sunnu­dags­Mogg­ann 8. fe­brú­ar árið 2009 að leik­menn For­est hafi upp til hópa verið log­andi hrædd­ir við knatt­spyrn­u­stjór­ann.

„Karl­inn var mikið ólík­indatól. Gjör­sam­lega óút­reikn­an­leg­ur. Aðra stund­ina var hann sem ljúf­asti afi en hina eins og djöf­ull­inn sjálf­ur. Hann minnti einna helst á ís­lenska veðrið. Maður vissi aldrei hvar maður hafði hann enda voru leik­menn upp til hópa log­andi hrædd­ir við hann.“

Þor­vald­ur er hér ekki sér­stak­lega til um­fjöll­un­ar held­ur Bri­an Clough og tveir leik­menn For­est sem Þor­vald­ur lék með. Um­mæli Þor­vald­ar um að leik­menn hafi upp til hópa verið log­andi hrædd­ir við Clough gef­ur hins veg­ar ágæta inn­sýn.

Hér eru lát­in fylgja tvö dæmi um hug­mynda­flug Bri­ans Clough þegar hon­um þótti ástæða til að kippa leik­mönn­um sín­um til jarðar en eft­ir að Clough lést árið 2004 hafa smám sam­an fleiri sög­ur verið sagðar af hon­um í fjöl­miðlum og hlaðvarpsþátt­um. 

Fjöl­skyldu­fyr­ir­tæki fyr­irliðans

Stu­art Pe­arce var lengi fyr­irliði Nott­ing­ham For­est und­ir stjórn Clough og fram hef­ur komið að Clough var að lang­mestu leyti hinn ánægðasti með Pe­arce sem fyr­irliða. Þegar Pe­arce fór að vekja æ meiri at­hygli fyr­ir vask­lega fram­göngu í bakv­arðastöðunni hjá For­est fór hann að fá fleiri tæki­færi með enska landsliðinu. Á ein­hverj­um tíma­punkti þótti Clough greini­lega rétt að kippa Pe­arce til jarðar og minna á hver réði ferðinni hjá Nott­ing­ham For­est.

Marg­ir eru til frá­sagn­ar um þessa sögu þar sem Clough tók Pe­arce fyr­ir í bún­ings­klef­an­um fyr­ir fram­an all­an leik­manna­hóp­inn. Pe­arce hafði þá verið val­inn í enska landsliðið sem átti heima­leik á þriðju­dags­kvöldi. Clough spurði Pe­arce hvenær hann yrði kom­inn til baka í vinn­una. Pe­arce svaraði því til að það yrði seinni part­inn á fimmtu­degi.

Stu­art Pe­arce snéri sér sjálf­ur að þjálf­un. AFP

Klukk­an 16 á fimmtu­deg­in­um var leik­manna­hóp­ur­inn sam­an kom­inn í bún­ings­klef­an­um fyr­ir æf­ingu. Á gólf­inu var hand­klæði og knött­ur ofan á því sem var venj­an þegar Bri­an Clough ræddi við leik­menn. En í þetta skiptið var hann einnig með plast­poka en menn áttuðu sig ekki hvað var í hon­um nema að það virt­ist vera eitt­hvað í þyngri kant­in­um. Clough spurði Pe­arce hvernig hon­um hafi þótt hann standa sig í lands­leikn­um í vik­unni. „Nokkuð vel,“ svaraði Pe­arce.

„Jæja, mér fannst þú ekki geta neitt,“ sagði stjór­inn en dvaldi ekki leng­ur við það og skipti yfir í umræðuefni sem ekki var bein­lín­is fyr­ir­sjá­an­legt.

Clough hafði veitt því at­hygli að í leik­skránni fyr­ir heima­leik For­est var aug­lýs­ing frá fyr­ir­tæk­inu Stu­art Pe­arce Electrics og var greini­lega ekki hrif­inn.

„Í leik­skránni minni [hjá For­est talaði Clough gjarn­an um leik­skrána sína, bíla­stæðið sitt, bún­ings­klef­ann sinn os frv til að und­ir­strika hver réði ferðinni] niðri í horn­inu á bls 9 er aug­lýs­ing frá þessu fyr­ir­tæki. Get­urðu út­skýrt þetta?“

Það gat Pe­arce vissu­lega gert. Hann hafði stofnað fyr­ir­tækið ásamt fleir­um í fjöl­skyld­unni þegar hann lék knatt­spyrnu í ut­an­d­eild­inni. Fyr­ir­tækið bauð meðal ann­ars upp á viðgerðir og þegar Stu­art Pe­arce var orðinn at­vinnumaður þá hélt fjöl­skyldu­fyr­ir­tækið áfram starfs­semi.

Þegar Pe­arce hafði varpað ljósi á þetta spurði Clough. „Ef það yrði raf­magns­bil­un heima hjá mér núna og hún Barbara mín myndi hringja í þetta síma­núm­er til að fá aðstoð, þá mynd­ir þú varla koma og aðstoða hana er það?“

„Nei það myndi bróðir minn gera,“ svaraði Pe­arce.

„Strák­ar, fyr­irliði okk­ar er aug­ljós­lega falsk­ur. Hann myndi ekki koma þótt aug­lýs­ing­in gefi það til kynna,“ sagði Clough og tók því næst upp plast­pok­ann. Í ljós kom strau­járn.

„Nú vill svo til að strau­járnið hjá Barböru virk­ar ekki. Ef þú verður ekki bú­inn að koma því í lag fyr­ir leik­inn á laug­ar­dag­inn þá verður þú ekki í hópn­um.“

Að svo búnu gekk Clough út úr klef­an­um.

Pe­arce tók strau­járnið, gerði við það og skildi það eft­ir á skrif­stofu knatt­spyrn­u­stjór­ans á laug­ar­dags­morgn­in­um eins og óskað hafði verið eft­ir.

Gler­brot og hunda­skít­ur

Markvörður­inn Mark Crossley hef­ur oft­ar en einu sinni sagt frá sam­skipt­um sín­um við Bri­an Clough í viðtöl­um og sem fyr­ir­les­ari. Hann kom á tutt­ug­asta ald­ursári til For­est árið 1989 og fékk óvænt tæki­færi á miðju tíma­bili þegar markvörður liðsins veikt­ist, vara­markvörður­inn meidd­ur og reynd­ur vara­markvörður hafði verið lánaður.

Crossley hafði ekki spilað fyr­ir aðalliðið þegar þessi staða kom upp og besta lið lands­ins á þess­um árum, Li­verpool, var næsti and­stæðing­ur For­est. Ekki vantaði leik­menn hjá Li­verpool til að hrella markverði: Ian Rush, John Aldridge, John Barnes og Peter Be­ardsley til að nefna ein­hverja. Crossley spilaði og For­est vann. Ungi maður­inn sveif því hátt sem skilj­an­legt er og í fram­hald­inu fylgdi sig­ur­leik­ur í deild­inni gegn Newcastle og á laug­ar­degi í FA bik­arn­um gegn Co­ventry. For­est vann leik­inn en Crossley hafði þó gert mis­tök í leikn­um gegn Co­ventry.

Eft­ir leik­inn gegn Co­ventry hugsaði Crossley sér gott til glóðar­inn­ar eft­ir að hafa leikið þrjá mik­il­væga leiki á skömm­um tíma. Hann hafði svo gott sem slegið í gegn og þyrfti ekki að mæta á æf­ingu aft­ur fyrr en á mánu­deg­in­um. Hér þótti Clough greini­lega rétt að grípa inn í.

Þegar Crossley kastaði kveðju á mann­skap­inn spurði Clough: „Hvert þyk­ist þú vera að fara Shit­hou­se?“ (Ekki fylg­ir sög­unni hvers vegna Clough hafði valið þetta smekk­lega viður­nefni fyr­ir Crossley en þekkt er að þegar leik­menn voru enn að sanna sig þá notaði Clough sjaldn­ast þeirra réttu nöfn).

„Ég er nú bara á leið heim.“

„Og hvar er heima?“

„Ég bý í Barnsley,“ svaraði Crossley

„Þú kem­ur heim til mín í fyrra­málið klukk­an 9. Taktu með þér takka­skóna og það myndi hjálpa ef þú tæk­ir einnig með þér hansk­ana,“ skipaði Clough og hélt síðan á brott. 

Mark Crossley.

Crossley var skil­inn eft­ir með ýms­ar spurn­ing­ar. Fyr­ir það fyrsta fylgdu því eng­ar skýr­ing­ar hvers vegna hann átti að fara heim til knatt­spyrn­u­stjór­ans á sunnu­dags­morgni. Ekki vissi hann held­ur hvar Clough bjó en þótt­ist vita að það væri tals­verð keyrsla frá City Ground, heima­velli For­est.

Crossley snéri sér til starfs­manns fé­lags­ins sem bauðst til að skutla Crossley morg­un­inn eft­ir og það varð úr. Rétt fyr­ir kl 9 hringdi Crossley dyra­bjöll­unni og Barbara kom til dyra.

„Sæll Mark. Gam­an að hitta þig. Ég er Barbara, eig­in­kona Bri­ans. Gakktu í bæ­inn.“

Áður en Crossley vissi af var hann far­inn að borða ristað brauð og drekka te í eld­hús­inu og Barbara spjallaði við hann en Clough var hvergi sjá­an­leg­ur til að byrja með.

Bri­an Clough og Barbara áttu tvo syni á full­orðins­aldri á þess­um tíma sem báðir hafa starfað í knatt­spyrn­unni. Nig­el lék með For­est á þess­um tíma en Simon þjálfaði lið í ná­grenni Nott­hing­ham sem var utan deilda­keppn­inn­ar. Lið sem þessi spila gjarn­an á sunnu­dög­um.

Svo birt­ist Clough. „Ég ætla ekki að kalla þig Shit­hou­se fyr­ir fram­an Barböru en ég vildi bara þakka þér fyr­ir.“

„Fyr­ir hvað?“ spurði Crossley.

„Takk fyr­ir að samþykkja að spila fyr­ir liðið hans Simon í dag. Þeir eru ekki með markvörð og mér datt í hug að þú mynd­ir duga.“

Crossley hafði leikið dag­inn áður í FA-bik­arn­um gegn Co­ventry og aðeins tveim­ur vik­um áður gegn Li­verpool sem varð Eng­lands­meist­ari um vorið. Þenn­an sunnu­dags­morg­un­inn spilaði hann með ut­an­d­eild­arliði á velli sem var lík­ari grasi í al­menn­ings­garði en knatt­spyrnu­velli, þak­inn gler­brot­um og hunda­skít.

Svo fór að ut­an­d­eild­arliðið var sektað um 50 pund fyr­ir að tefla fram at­vinnu­manni í leikn­um. Bri­an Clough lét auðvitað ekki litla sunnu­dagsliðið borga sekt­ina. 50 pund­in dró hann að sjálf­sögðu af laun­un­um hjá Mark Crossley!

Crossley leiðist ekki að segja þessa sögu en seg­ist oft verða var við að fólk trúi því ekki að svona lagað geti hafa gerst.

Bri­an Clough

• Einn sig­ur­sæl­asti knatt­spyrn­u­stjóri á Bret­lands­eyj­um. Fór með Der­by County upp úr næ­stefstu deild og gerði liðið að Eng­lands­meist­ur­um. Lék sama leik með Nott­ing­ham For­est. 
• Nott­ing­ham For­est varð Evr­ópu­meist­ari meist­araliða tvö ár í röð und­ir hans stjórn 1979 og 1980. 
• Stýrði For­est frá 1975  -1993
• Þor­vald­ur var und­ir hans stjórn frá 1989-1993 ef frá er tal­inn láns­tími hjá Fram árið 1991. 
• Pe­arce var und­ir hans stjórn frá 1985-1993.
• Crossley var und­ir hans stjórn frá 1989-1993. 

Tengd­ar frétt­ir

Sögu­stund á sunnu­degi

Fengu tíu daga fyr­ir­vara

• Laugaði sig í vin­sæld­um
• Verðlaun­um skilað 69 árum síðar
• Gat gert alla grá­hærða
• Hæfi­leika­búntið Herschel Wal­ker

» Fleiri tengd­ar frétt­ir

• Blogga um frétt