„Við höfum ekki áhuga á að fá of mikið af úrgangi til urðunar,“ segir Hrefna Bryndís Jónsdóttir framkvæmdastjóri Sorpurðunar Vesturlands hf. Hún er ein af fáum leiðtogum á framúrskarandi fyrirtækjalistanum fyrir árið 2024 með þau skilaboð til viðskiptavina sinna. „Fyrirtækið er einfalt í sniðum og reksturinn gengur vel. Ég er í hálfu starfshlutfalli við framkvæmdastjórn félagsins en tveir til þrír starfsmenn vinna á urðunarstað. Fyrirtækið er einfalt í sniðum þó starfsemin geti vissulega verið flókin,“ segir hún.

Hrefna Bryndís hefur gegnt stöðu framkvæmdastjóra síðastliðin 25 ár, eigendur fyrirtækisins eru sveitarfélögin á Vesturlandi. „Við urðum úrganginn í Fíflholti á Mýrum í Borgarbyggð. Urðunarstaðurinn hefur verið rekinn á því landi frá árinu 1999 og þjónustum við svæði frá Hvalfirði í suðri til Gilsfjarðar í norðri, eða níu sveitarfélög með um 17.500 íbúa. Að auki höfum við á síðustu árum tekið við úrgangi frá fimm sveitarfélögum á Vestfjörðum með um 6.000 íbúa,“ segir Hrefna Bryndís og bætir við að jörðin sem sorpurðunin stendur á sé um 1.570 hektarar að stærð en urðunin sjálf tekur einungis nokkra hektara.

„Við höfum leitast við að minnka urðun og sinnt ákveðinni hagsmunagæslu til að reyna að bregðast við breyttum veruleika í förgun á úrgangi, endurvinnslu og flokkun. Við notum talsvert af verktökum, en starfsemin er ekki mannaflafrek.“

Umhverfið er snyrtilegt hjá Sorpurðun Vesturlands sem er Framúrskarandi fyrirtæki. Ljósmynd/Aðsend

Ekki æskilegt í hringrásarhagkerfinu

Það er áhugavert að ræða við Hrefnu Bryndísi um urðun, sér í lagi þegar hún fer að tala um hagsmunagæslu og hringrásarhagkerfi. „Við viljum koma sem flestu frá því að lenda í jörðinni og þess í stað koma úrgangi í brennslu eða einhvers konar endurvinnslu. Við erum síðasta úrræðið fyrir sorp, eins og sagt er, og vil ég vinna að því að ganga lengra í því,“ segir hún.

Ertu í skemmtilegu starfi?

„Já heldur betur! Starfið mitt er mjög skemmtilegt. Ég er fædd og uppalin í Borgarnesi og er sveitastelpa í mér. Að vinna í óbyggðunum hentar mér vel. Ég hef alltaf fundið mig í svona verkefnum,“ segir hún.

Þegar kemur að áherslumálum í rekstri fyrirtækisins, þá er greinilegt að Hrefna Bryndís er ekki mikið fyrir skuldir. „Við leggjum áherslur á að borga allar skuldir sem við höfum þurft að stofna til í gegnum árin vegna framkvæmda og skuldum við ekki neitt í dag. Það er meginástæða þess að við erum valin Framúrskarandi fyrirtæki 2024 að mínu mati. Við höfum alltaf náð að fara vel með fjármagn og að nýta fjárfestinguna sem við höfum farið í. Við höfum rekið fyrirtækið mjög hagkvæmt, meðal annars með því að vera ekki með fleira starfsfólk en við þurfum hverju sinni. Við erum með litla sem enga yfirbyggingu og erum bara mjög einfalt fyrirtæki. Á sama tíma og við höfum reynt að fá úrgang í aðra farvegi vegna umhverfisáhrifa höfum við náð að pota gjaldskránni okkar aðeins upp,“ segir Hrefna Bryndís.

Markmið hringrásarhagkerfisins birtist okkur meðal annars í aukinni flokkun við heimili. „Við urðum vör við miklar breytingar á þessu fyrir um tveimur árum eða þegar fleiri tunnur voru settar upp við heimili okkar. Um leið og við byrjum að vinna betur úr hráefnunum þá erum við að nýta betur þann efnivið sem finnst í úrgangi. Við viljum til dæmis endurvinna plast og pappa, endurnýta fatnað eins mikið og hægt er enda hafa loppumarkaðir sprottið upp víða. Svo brennum við úrgang, bæði hér á landi og erlendis. Um leið og við vinnum betur úr hráefnunum þá erum við að nýta jörðina okkar betur,“ segir Hrefna Bryndís.

Draumur að fá brennslustöð til landsins

Sorpurðun Vesturlands hf. er með grænt bókhald og útskýrir Hrefna Bryndís það þannig: „Grænt bókhald er skilgreint sem efnisbókhald þar sem fram koma upplýsingar um hvernig umhverfismálum er háttað í viðkomandi starfsemi. Við skráum allt hjá okkur, hvaða magn kemur á urðunarstaðinn, hvaða flokkar úrgangs berast til okkar og fleiri uppýsingar sem eru alltaf aðgengilegar þeim sem hafa áhuga á að skoða þær. Utanumhaldið með starfseminni okkar er talsvert mikið og þarf að vera nákvæmt því við störfum samkvæmt starfsleyfi frá Umhverfisstofnun, sem einnig sér um eftirlit með starfseminni. Eins eru tekin sýni á rekstrarstað reglulega þar sem vottaður aðili tekur sýni til efnagreiningar. Við höfum staðið okkur nokkuð vel í öllu þessu utanumhaldi en það var mikið lán fyrir sveitarfélögin á Vesturlandi að eignast þetta fyrirtæki á sínum tíma,“ segir hún.

Hvers óskar þú þér sem tengist framtíðinni?

„Óskastaðan er að sjá urðunina minnka enn frekar. Að það komi aðrar lausnir fyrir flestan úrgang. Ég vil sjá brennslustöð á Íslandi, betri úrvinnslu úr dýrahræjum og sláturúrgangi og að við höldum áfram að búa til verðmæti úr þeim úrgangi sem er verðmætur, svo sem járni svo eitthvað sé nefnt. Bara það að fá heimilin til að flokka betur hefur skapað meiri verðmæti í endurvinnsluefnum.“

Hrefna Bryndís segir synd að flytja úrgang til annarra landa. „Við flytjum sorp til brennslu til Danmerkur og Svíþjóðar. Það er ein lítil brennslustöð í Helguvík á Reykjanesi en hún afkastar litlu miðað við þörf okkar á landsvísu. Ef við fjárfestum í brennslustöð þá næðum við markmiðum laganna að koma úrgangi í viðurkennda farvegi,“ segir hún.

Kórónuveirufaraldurinn bjó til áskorun

Það er ýmislegt sem við landsmenn höfum kannski ekki hugsað út í þegar kemur að sorpinu okkar. „Við kórónuveirufaraldurinn kom upp áskorun á þessum vettvangi. Þá voru flutningar á milli landa með úrgang til brennslu í Evrópu stopp. Þessu var eins farið hérlendis þar sem sorpið sem alla jafna var flutt úr landi safnaðist bara upp hér heima á Íslandi. Flutningur sorps var einfaldlega stöðvaður vegna smitsjúkdóma. Það eru því margir fletir á þessum málum og vil ég hvetja almenning til að halda áfram að setja sig inn í þau. Fólk á öllum aldri er að sýna starfsemi okkar áhuga enda getum við sammælst um að umhverfismálin og jörðin varðar okkur öll,“ segir Hrefna Bryndís.

Aðspurð um hvaða sorp kemur í urðun til hennar nefnir hún sem dæmi húsgögn sem ekki er lengur not fyrir, heimilisúrgang sem ekki næst að flokka við heimili, úrgang frá atvinnulífinu og fleira. „Á næsta ári tökum við í notkun nýja urðunarrein og þegar hún verður tilbúin til notkunar áætla ég að átta hektarar muni geyma rusl Vestlendinga allt frá aldamótum,“ segir Hrefna Bryndís Jónsdóttir framkvæmdastjóri Sorpurðunar Vesturlands.