Viðskipti | mbl | 13.11.2018 | 18:59 | Uppfært 14.11.2018 2:00

Annmarkar „höfðu víðtæk áhrif“

Seðlabanki Íslands. mbl.is/Golli

Seðlabanki Íslands mun meta verklag vegna málsmeðferðar innan bankans í sams konar tilvikum eftir að Hæstiréttur Íslands staðfesti dóm Héraðsdóms Reykjavíkur í máli Samherja hf. gegn Seðlabankanum.

Frétt af mbl.is

Vill fá greinargerð frá bankaráði SÍ

Seðlabankinn vill koma frekari skýringum um staðreyndir málins á framfæri í fréttatilkynningu sem hann sendi fjölmiðlum.

Þar kemur fram að samkvæmt lögum um gjaldeyrismál beri Seðlabankanum að kæra grun um meiri háttar brot til lögreglu en hefur heimildir til að sekta í öðrum málum.

„Í samræmi við þá skyldu sem hvíldi á Seðlabankanum beindi hann kæru til embættis sérstaks saksóknara hinn 10. apríl 2013 vegna meintra brota Samherja hf. og tengdra aðila á lögum um gjaldeyrismál og reglum samkvæmt þeim. Embætti sérstaks saksóknara endursendi málið hinn 23. ágúst 2013 til Seðlabankans þegar í ljós kom að lögaðilar gætu ekki borið refsiábyrgð á brotum á lögum og reglum um gjaldeyrismál. Þessir annmarkar á lögunum, sem fyrst komu í ljós við meðferð þessa máls, höfðu víðtæk áhrif þar sem sambærilegir annmarkar voru á annarri löggjöf á fjármálamarkaði allt frá árinu 2007. Löggjafinn hefur nú lagfært umrædda annmarka, segir í tilkynningunni.

Fram kemur að í kjölfarið hafi Seðlabankinn beint kæru 9. september 2013 til embættis sérstaks saksóknara sem beindist að fyrirsvarsmönnum Samherja og tengdra aðila. Kæran varðaði í meginatriðum sömu sakarefni og fyrri kæra bankans. Málið var til rannsóknar hjá embættinu í tvö ár og var svo fellt niður sem sakamál og endursent bankanum 2015 til meðferðar og ákvörðunar en eftir stóðu heimildir bankans til álagningar stjórnvaldssekta á hendur lögaðilum, að öðrum skilyrðum uppfylltum. Embættið benti einnig á annmarka sem urðu við setningu reglna nr. 1130/2008 um gjaldeyrismál, þar sem skorti formlegt samþykki ráðherra.

„Ljóst er að þessir annmarkar sem urðu við setningu reglnanna í desember 2008 og komu í ljós eftir að málið var kært í seinna skiptið hafa haft áhrif á mál sem vörðuðu meint brot á gildistíma reglnanna. Seðlabankinn tók í kjölfarið málið til meðferðar og felldi niður mestan hluta þess hinn 30. mars 2016, m.a. vegna áðurnefndra annmarka við setningu reglna nr. 1130/2008. Bankinn tók lítinn hluta málsins, sem nú taldist minniháttar, til áframhaldandi stjórnsýslumeðferðar og ákvarðaði sekt hinn 1. september 2016 vegna brota á lögum og reglum um gjaldeyrismál um skilaskyldu erlends gjaldeyris. Það var meðal annars gert á grundvelli jafnræðissjónarmiða vegna annarra sambærilegra mála sem áður hafði verið lokið með stjórnvaldssekt,“ segir í tilkynningunni.

Þar kemur jafnframt fram að í niðurstöðu héraðsdóms sem Hæstiréttur staðfesti hafi komið fram að embætti sérstaks saksóknara hafi ekki talið efni til að vísa kærunni frá á grundvelli laga um meðferð sakamála og að af því mætti ráða að það væri ekki mat sérstaks saksóknara að efnisatriði kærunnar væru ekki reist á rökum. Því hafi sérstakur saksóknari endursent málið í heild sinni til Seðlabankans til meðferðar og ákvörðunar með vísan til laga um gjaldeyrismál.

„Seðlabankinn leit á meðferð málsins hjá Seðlabankanum og embætti sérstaks saksóknara sem samfellda og heildstæða þar sem sömu meintu brot voru til rannsóknar. Var það í samræmi við lögfræðiálit sem bankinn aflaði og skýrslu Lagastofnunar Háskóla Íslands um úttekt á stjórnsýslu bankans við framkvæmd laga um gjaldeyrismál, sem laut m.a. að þessu tiltekna máli. Vegna framangreinds taldi Seðlabankinn því rétt að fá úr álitefninu skorið fyrir Hæstarétti. Endanleg niðurstaða dómstóla liggur nú fyrir og mun Seðlabankinn meta verklag vegna málsmeðferðar innan bankans í kjölfar dómsins í tilvikum sem þessum.“