Kaupauki „klæddur í búning arðgreiðslna“

Útgáfa verðbréfafyrirtækisins Fossa markaða á B-hlutabréfum til valinna starfsmanna fyrirtækisins og annarra sem tengdust starfseminni, og arðgreiðslur sem hlutust af bréfunum, voru í reynd kaupaukagreiðslur til starfsmanna. Þær fóru langt umfram þau mörk sem heimilað er samkvæmt lögum.

Þetta er niðurstaða héraðsdóms í máli Fossa markaða gegn Seðlabankanum og íslenska ríkinu, en fyrirtækið vildi ógilda ákvörðun Seðlabankans sem hafði áður sektað fyrirtækið um 10,5 milljónir vegna athæfisins.

Aðeins fyrir starfsmenn og þá sem störfuðu í þágu félagsins

Í gildi eru lög þar sem lagt er bann við að kaupauki nemi hærri fjárhæð en 25% af árslaunum viðkomandi starfsmanns án kaupauka hjá fjármálafyrirtækjum. Í ákvörðun Seðlabankans og dómi héraðsdóms er rakið hvernig stjórn Fossa hafi ákveðið að búa til svokallaðan B-hlutabréfaflokk til viðbótar við hefðbundinn A-hlutabréfaflokk. Voru það aðeins starfsmenn fyrirtækisins, auk stjórnarmanns og ráðgjafa, sem fengu að kaupa B-hlutabréf. Var það ákvörðun stjórnar hver og hversu lengi eignarhald viðkomandi væri á bréfunum og tengdist það jafnan komu starfsmanna til fyrirtækisins eða starfslokum.

Var hluthöfum í B-flokki óheimilt að framselja hluti sína í félaginu án samþykkis stjórnar og gátu sætt innköllun eftir vilja stjórnar. Hins vegar voru arðgreiðslur til B-hluthafa langt umfram það sem hluthafar í A-flokki gátu átt von á.

Haraldur Þórðarson, forstjóri Fossa markaða. mbl.is/Eggert Jóhannesson

Arðgreiðslur ekki í nokkru samræmi við hlutafjárframlagið

Í dóminum er bent á að hluthafar í B-flokki hafi á árunum 2016-2019 fengið 345 milljónir í arðgreiðslur, en á sama tímabili nam heildarfjárhæð B-hluta félagsins frá 21,25 milljónum upp í 30,35 milljónir. Launagreiðslur viðkomandi starfsmanna voru á sama tímabili 303,3 milljónir. Hafi B-hlutabréfunum á umræddum árum fylgt réttur til arðs upp á 44,94 – 46,84% af hagnaði síðasta rekstrarárs, en hlutfall B-hlutabréfaflokksins var á þessum árum á bilinu 7,5 – 23,6% af heildarhlutafé í Fossum.

Kemst dómurinn að þeirri niðurstöðu að réttarstaða hluthafa í B-flokki hafi verið þannig að þeir fóru ekki með atkvæðarétt og í samræmi við það ekki haft stjórnunarleg áhrif sem aðrir hluthafar hafi á starfsemi hlutafélaga. Arðgreiðslurnar hafi þá verið „ekki í nokkru samræmi við það hlutafjárframlag sem þeir höfðu lagt fram samanborið við hlutafjárframlag hluthafa í A-flokki.“

„Allar greiðslurnar fóru þar með umfram leyfileg mörk“

Fellst dómurinn á rök Seðlabankans og segir að „engu skipti í þessu sambandi þótt téður kaupauki hafi verið klæddur í búning arðgreiðslna af hlutum“. Um kaupauka sé að ræða og að hann hafi farið langt umfram fyrrnefnd 25% mörk. Þannig námu kaupaukagreiðslur á árinu 2016 frá 52% upp í 76% og árið 2017 var hlutfallið 78% upp í 89%. Árið 2018 var hlutfallið 47% upp í 191% og árið 2019 var það 31% upp í 226%. „Allar greiðslurnar fóru þar með umfram leyfileg mörk,“ segir í dóminum.

Dómurinn fellst einnig á niðurstöðu Seðlabankans um að Fossar hafi frestað 40% kaupaukagreiðslna til þriggja ára eins og skylt er samkvæmt lögum. Staðfestir héraðsdómur þar með ákvörðun Seðlabankans í einu og öllu, meðal annars stjórnvaldssekt upp á 10,5 milljónir.

• Blogga um frétt