Hæstaréttur sýknaði í dag ríkið af kröfu Ásbjarnar Ólafssonar ehf. um endurgreiðslu á rúmum 17 milljónum króna sem fyrirtækið hafði innt af hendi vegna greiðslna fyrir tollkvóta.
Fjárhæðirnar sem fyrirtækið hafði innt af hendi til ríkisins voru vegna greiðslna fyrir tollkvóta vegna innflutnings á landbúnaðarafurðum frá ríkjum Evrópusambandsins sem ráðherra úthlutaði honum á grundvelli 3. mgr. 65. gr., sbr. 65. gr. B, búvörulaga nr. 99/1993 og 5. mgr. 12. gr. tollalaga nr. 88/2005.
Fyrir Hæstarétti laut ágreiningur málsins að því hvort ákvæði búvörulaga, eins og þau hljóðuðu á þeim tíma sem atvik málsins gerðust, teldist fullgild skattlagningarheimild og þá hvort heimild ráðherra til að setja reglugerð um úthlutun tollkvóta hefði falið í sér framsal skattlagningarvalds og þar með hvort álagning gjaldsins hefði samrýmst 40. og 77. gr. stjórnarskrárinnar.
Í dómi Hæstaréttar kom fram að við útboð á tollkvótum á árinu 2018 hefðu ráðherra og önnur stjórnvöld ekki haft neitt það svigrúm sem máli skipti til að ákveða hversu hátt gjald fyrirtækið greiddi fyrir tollkvótann, breyta því eða um önnur meginatriði skattheimtunnar. Þá taldi Hæstiréttur að ekki yrði ráðið af 3. mgr. 65. búvörulaga að ráðherra hefði í raun haft val um aðra útfærslu gjaldtökunnar en að kalla eftir tilboðum á jafnræðisgrundvelli og taka því boði sem hæst væri.
Komst Hæstiréttur að þeirri niðurstöðu að gild skattlagningarheimild hefði legið til grundvallar þeirri gjaldtöku sem fólst í greiðslu fyrirtækisins fyrir þá tollkvóta sem málið laut að. Ríkið var því sýknað af kröfu fyrirtækisins.
Félag atvinnurekenda sakaði atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið um að fela staðreyndir í tengslum við útboð á tollkvóta og reyna blekkja almenning, í færslu á Facebook-síðu félagsins 4. apríl síðastliðinn.
„Ráðuneytið lætur eins og umdeild breyting á búvörulögum í lok síðasta árs, að frumkvæði landbúnaðarráðherrans, hafi aldrei verið gerð. Með henni var tekið upp tímabundið í 18 mánuði kerfi útboðs á tollkvóta, sem Landsréttur hefur dæmt að fari í bága við stjórnarskrána,“ segir í færslunni.
„Það eru gildandi lög og verður að breyta þeim til að hætta stjórnarskrárbrotinu. Brot ráðherra á stjórnarskránni og lögum um ráðherraábyrgð er jafnalvarlegt þótt það sé tímabundið,“ segir einnig á síðunni þar sem ráðuneytið er hvatt til að leiðrétta rangfærslur og koma heiðarlega fram.“