Pistlar:

Morgunblaðið greindi frá því um helgina að fyrirhugað er að ráðast í mikið vikurnám við Hafursey á Mýrdalssandi. Þegar vinnslan verður komið í fullan gang verða flutt út um milljón tonn af vikri á ári. Umfangið er gífurlegt og af allt annarri stærðargráður en útflutningur á Hekluvikri sem lengi hefur verið stundaður og við þekkjum vel. 30 stórir vörubílar verða í stöðugum flutningum til Þorlákshafnar og er áætlað að það fari á annað hundrað eða fleiri skipsfarmar af vikri til Evrópu og jafnvel Norður-Ameríku.

Það er þýska fyrirtækið STEAG Power Minerals (SPM), sem keypti jörðina Hjörleifshöfða, sem hefur kynnt tillögu að matsáætlun vegna umhverfismats á vikurnámi á þessum slóðum. Nú hafa allmargir rekið upp stór augu, hvernig getur það samrýmst stöðugt strangari kvöðum um kolefnislosun að ráðast í verkefni sem þetta sem meðal annars fellst í því að 30 stórir trukkar keyra daglega milli Mýrdalssands og Þorlákshafnar en þarna á milli munu vera um 180 kílómetrar. Frá Heklu til Þorlákshafnar eru um 115 kílómetrar. Jú, nú kemur loftslagsbókhaldið til sögunnar. Með þessu öllu er verið að laga bókhaldið í öðrum löndum þó að Co2 útblástur hér á landi aukist um sem nemur 30 trukkum á dag og líklega rúmlega það. Hagsýnir menn hafa varpað því fram í samfélagsspjallinu að það gæti verið skynsamlegt að koma vikrinum um borð fyrr og minnka aksturinn enda sjá einhverjir fyrir sér að 30 trukkar á dag í gegnum Selfoss geti spillt hinni nýju miðbæjarstemmningu.

135 ný störf

Fyrstu árin er áætlað að vinna um 200 þúsund tonn af vikri á ári. Vinnslan mun aukast smám saman og þegar full afköst verða komin, ein milljón tonn á ári, verður búið að koma upp miklum búnaði við námuna og við útflutningshöfn í Þorlákshöfn. Gert er ráð fyrir að 135 ný störf verði til, þegar fullum afköstum er náð. Þar af verða 20 störf í námunni á Mýrdalssandi, 105 tengd akstri og flutningum og 10 við geymslu og útflutning í Þorlákshöfn. Ótalin eru afleidd störf við þjónustu, til dæmis við vélar og tæki.

Í frétt Morgunblaðsins kemur fram að fyrirhugað efnistökusvæði er 15,5 ferkílómetrar að flatarmáli. Þar er dágott magn af vikri og mun svæðið þýska fyrirtækinu í rúm 100 ár, miðað við fyrirhugaða notkun.

Kemur í stað sementsgjalls

Þýska fyrirtækið sérhæfir sig í að útvega sementsframleiðendum umhverfisvænt hráefni til að nota í stað hins mengandi sementsgjalls, svokallaðs klinkers, sem íblöndunarefni við framleiðsluna. Við framleiðslu á sementsklinker losnar mikið koldíoxíð út í andrúmsloftið. Í raun er framleiðsla á sementi ábyrg fyrir um 8% af öllum koltvísýringi sem losnar af mannavöldum út í andrúmsloftið svo það munar um minna.

Til að draga úr þessu hefur notkun íauka, einkum flugösku úr kolaverum, aukist mikið og orðið sífellt mikilvægari þáttur í sementsframleiðslu, segir í frétt Morgunblaðsins og stuðst við upplýsingar sem koma fram í matsásætlun vegna fyrirhugaðs vikurnáms á Mýrdalssandi. Með nýjum áherslum í orkuframleiðslu í Evrópu eru blikur á lofti með öflun þessa íauka. Þannig hafa stjórnvöld í Þýskalandi einsett sér að loka öllum kolaverum þar í landi fyrir árið 2038. Með því lokast fyrir helstu uppsprettu flugösku til notkunar við sementsframleiðslu. Ef ekki finnast önnur efni mun það leiða til aukinnar notkunar á sementsgjalli á nýjan leik með tilheyrandi aukningu á losun koldíoxíðs. En þá kemur vikurinn á Mýrdalssandi til sögunnar

Besti vikur í Evrópu!

Rannsóknir STEAG Power Minerals sýna að Kötluvikur er hentugt staðgönguefni. Vikurinn er gjall sem myndaðist í eldgosi í Kötlu og barst fram á Mýrdalssand í jökulhlaupi. Að því er fram kemur í gögnum fyrirtækisins sýna rannsóknir að vikurinn hefur nánast sömu tæknilegu eiginleika og flugaska og uppfyllir allar kröfur staðla sem íaukaefni í sement. Í frétt Morgunblaðsins kemur fram að þar sem sementsiðnaðurinn er nokkuð íhaldssamur er það talinn kostur að mulinn vikur af Mýrdalssandi er svipaður flugösku að lit og verður steypan fallega grá.

Kötluvikurinn er talinn einsleitur og með stöðuga samsetningu og gæði. Ekki þarf að vinna vikurinn neitt, hann er svo hreinn að hægt er að senda hann óunninn til viðskiptavina. Þar er hann mulinn og blandað í sement. Vitaskuld hefur fjöldi annarra náma verið kannaður í þessu skyni, bæði hér á landi og víðar í Evrópu. Enginn önnur vikurnáma gefur sambærilegan gæðavikur og náman við Hafursey á Mýrdalssandi. Til dæmis er Hekluvikur allt öðruvísi og uppfyllir ekki gæðakröfur Evrópustaðals.

Dregur úr losun

En víkur þá að ávinningnum í heimi loftslagsbókhaldsins. Útreikningar á losun gróðurhúsalofttegunda vegna vikurnámsins eru birtir í tillögu að matsáætlun. Þar segir að fyrir hvert tonn af vikri sem notað er í sement losni 842 kílóum minna af koltvísýringi en ef sementsklinker væri notaður. Árleg vinnsla upp á milljón tonn, eins og fyrirtækið áætlar að verði þegar vinnslan verður komin í fullan gang, mun því minnka árlega losun koltvísýrings um 842 milljónir kílóa eða 842 þúsund tonnum. Til hliðsjónar má benda á að um 10-11 þúsund tonn fara á dag af CO2 frá gosinu í Fagradal. Það er því ekki nema 80 daga að vinna upp ávinninginn af trukkakeyrslunni en auðvitað eru eldgos fyrir utan bókhaldið.

Verðþróun á losunarheimildum í Evrópu hefur gert það að verkum að vikursementið verður samkeppnishæft við annað hefðbundnara og óumhverfisvænt sement, að því er segir í tillögu að matsáætlun.