Bandarísk yfirvöld hafa ekki veitt Íslendingum neinar undanþágur frá ákvæðum laga sem banna innflutning á sjávarafurðum þar sem sjávarspendýr er meðafli veiða. Þá segir atvinnuvegaráðuneytið í svari við fyrirspurn 200 mílna að það sé gert ráð fyrir að íslenskar afurðir sem uppfylla ekki skilyrða laganna fá ekki innflutningsleyfi í Bandaríkjunum.
Gildistöku banns bandarískra yfirvalda hefur verið frestað til fyrsta janúar 2023, en bannið átti að taka gildi fyrsta janúar 2022, að því er fram kemur í svari atvinnuvegaráðuneytisnins.
Þorlákur Halldórsson, fráfarandi formaður Landssambands smábátaeigenda, er meðal þeirra sem hafa lýst verulegum áhyggjum af banninu þar sem það getur haft þau áhrif að hætta þurfi veiðum þar sem töluverð hætta er á að sjávarspendýr verði meðafli. Hefur hann sérstaklega vísað til grásleppuveiða og annarra netaveiða, en bannið hefur valdið áhyggjum allt frá árinu 2017 þegar lögin voru sett þar ytra.
„Viðbúið er að afurðir úr þeim veiðum þar sem meðafli er yfir mörkum fái ekki innflutningsleyfi, en þó liggur ekki fyrir endanleg afgreiðsla bandarískra yfirvalda á hvernig verður farið með afurðir úr mismunandi veiðum frá einstaka löndum. Verði sótt um leyfi til innflutnings á grásleppuafurðum til Bandaríkjanna eru einhverjar líkur til að afurðir úr öllum veiðum sem samanlagt fara yfir meðaflamark lendi í sömu takmörkunum, þ.e. allar veiðar þar sem land- eða útselur kemur í veiðarfæri en grásleppuveiðar eru þær einu sem fara yfir meðaflamarkið,“ segir í svari atvinnuvegaráðuneytisins.
Íslensk stjórnvöld hafa þegar leitað leiða til þess draga úr meðafla sjávarspendýra til að mæta kröfum bandarískra laga, sérstaklega í sambandi við grásleppuveiðar, að því er fram kemur í svari ráðuneytisins. Vísað er til þess að bann hefur verið sett við selveiðum og að gripið hafi verið til svæðalokana í grásleppuveiðum.
Þá hefur einnig verið lögð áhersla á að fá ítarlegri og nákvæmari upplýsingar úr afladagbókum veiðiskipa svo hægt verði að greina tíma- og svæðaskiptingu meðaflans, en slík kortlagning er talin nauðsynleg til að afla þekkingar sem getur verið grundvöllur frekari aðgerða.
„Áhersla stjórnvalda er að byggja allar aðgerðir á traustum vísindalegum grunni og taka þátt í tvíhliða, alþjóðlegu sem og svæðisbundnu samstarfi um þróun aðferða til að lágmarka meðafla sjávarspendýra.“
Þá segir í svari ráðuneytisins að enn liggi ekki fyrir „endanleg afgreiðsla bandarískra yfirvalda á hvernig verður farið með afurðir úr mismunandi veiðum frá einstaka löndum en þann 2. nóvember sl. barst tilkynning frá bandarískum stjórnvöldum um að frestur til að skila gögnum væri framlengdur frá 1. mars 2021 til 30. nóvember 2021 og að reglurnar tækju gildi 1. janúar 2023 í stað 1. janúar 2022,“ segir í svari atvinnuvegaráðuneytisins.
Utanríkisráðuneytið hefur einnig átt hlutverki að gegna og hefur ásamt „sendiráði Íslands í Washington haldið uppi virkri vöktun og hagsmunagæslu vegna málsins í samráði við atvinnu- og nýsköpunarráðuneytið frá árinu 2017,“ að því er segir í svari utanríkisráðuneytisins við fyrirspurn blaðamanns. Þá segir að „engar undanþágur hafa verið veittar frá ákvæðum um meðafla“.
Ráðuneytið kveðst hafa „nýtt hvert tækifæri sem gefst til þess að vekja athygli á þeim áhrifum sem ákvæðin sem banna meðafla geta haft á innflutning á sjávarafurðum frá Íslandi, m.a. á fundum utanríkisráðherra, sendiherra og annarra fulltrúa utanríkisráðuneytisins við bandarísk stjórnvöld og embættismenn, nú síðast á fundi í efnahagssamráði ríkjanna sem fram fór þriðjudaginn 27. október.“
Auk þess taka Íslendingar þátt í „reglulegu samráði fiskveiðiþjóða þar sem löggjöfin hefur verið til umræðu og skipst er á upplýsingum um ferlið, samskipti við bandarísk stjórnvöld og afleiðingar bannsins, m.a. til að tryggja að sömu kröfur séu gerðar til allra fiskveiðiþjóða“.
Fram kemur í svari utanríkisráðuneytisins að það sé NOAA-stofnunin (National Oceanic and Atmospheric Administration) sem sjái um öflun gagna og innleiðingu á ákvæði laganna gagnvart fiskveiðiþjóðum, en stofnunin heyrir undir viðskiptaráðuneyti Bandaríkjanna. Þá hefur sendiráðið í Washington átt í samskiptum við NOAA og við viðskiptaráðuneytið, utanríkisráðuneytið og samtök fyrirtækja í sjávarútvegi í Bandaríkjunum vegna málsins.