Konur 21% stjórnenda í efsta lagi

Ný könnun sem Félag kvenna í atvinnulífinu lét gera meðal fyrirtækja sem farið hafa í jafnlaunavottun og/eða eiga að hafa klárað jafnlaunavottun fyrir lok árs 2018, gefur vísbendingu um að hlutfall kvenna í efsta stjórnendalagi fyrirtækja hér á landi sé 21%.

Rakel Sveinsdóttir framkvæmdastjóri FKA segir í samtali við Morgunblaðið að þetta hlutfall sé alltof lágt, og í miklu ósamræmi við til dæmis tölur um þá sem útskrifast með háskólapróf hér á landi, en konur eru þar í meirihluta.

„Þarna er eitthvert ósamræmi sem þarf að laga. Þessi könnun sem við gerðum er skýr vísbending um það,“ segir Rakel.

Ráðstefna í næstu viku

FKA stendur fyrir ráðstefnunni Rétt upp hönd á Hótel Reykjavík Nordica næsta miðvikudag en félagið hefur ásamt samstarfsaðilum úr velferðarráðuneytinu, Sjóvá, Deloitte, Morgunblaðinu og Pipar/TBWA sett af stað hreyfiaflsverkefnið Jafnvægisvogina. Markmið Jafnvægisvogarinnar er að árið 2027 verði hlutfallið á milli kynja 40/60 í framkvæmdastjórnum fyrirtækja á Íslandi.

Rakel segir að þegar FKA hafi fyrst byrjað að beita sér fyrir kynjakvóta í stjórnum fyrirtækja árið 2009, sem í dag kveður samkvæmt lögum á um 40% lágmarkshlutfall hvors kyns, þá hafi hún raunverulega trúað því að það myndi leiða til sambærilegs kynjahlutfalls í efsta lagi stjórnendateyma fyrirtækja. „Við sjáum núna að það hefur alls ekki orðið raunin. Könnunin sýnir líka að það er raunveruleg þörf á að afla frekari gagna um þetta.“

Rakel segir að helsta ástæða þess að fyrrnefnd könnun hafi verið gerð sé sú að FKA hafi verið í vandræðum með að afla gagna til að gera nógu góða tölfræði um þennan þátt í rekstri fyrirtækja. Gögnin séu hvergi til. Hún nefnir til dæmis að í fyrirtækjaskrá og á hluthafalistum sé getið um stjórnarmenn og prókúruhafa, en ekki um fólk í efsta stjórnendalaginu. Eina leiðin í dag til að fá yfirsýn yfir þetta sé einfaldlega að hringja í hvert og eitt fyrirtæki.

Blönduð teymi ná meiri árangri

Rakel segir að ástæða þess að FKA sé að beita sér jafn ákveðið í þessu og raun ber vitni sé sú að öll gögn og rannsóknir styðji það að þegar blönduð teymi karla og kvenna séu í fyrirtækjum, þá nái fyrirtækin hreinlega betri árangri. „Það er líka svo sorgleg sóun á mannauði að vera að mennta allar þessar kraftmiklu ungu konur, en hleypa þeim ekki til meiri áhrifa í fyrirtækjunum. Við erum með eitthvert hæsta hlutfall kvenna á atvinnumarkaði í heimi. Þetta slagorð okkar á ráðstefnunni, Rétt upp hönd, er bæði hvatning til kvenna að gera sig sýnilegri innan fyrirtækja og einnig hvatning til karlmanna og karlstjórnenda að horfa í kringum sig á konurnar sem eru til staðar, og velta alvarlega fyrir sér hvort það séu ekki fleiri konur sem sannarlega ættu skilið að fá tækifæri.“

Fjörutíu fyrirtæki eru að sögn Rakelar búin að skuldbinda sig til að skrifa undir yfirlýsingu á ráðstefnunni í næstu viku um að fara í það verkefni með Jafnvægisvoginni að ná auknu jafnvægi innan sinna vébanda, og þá sérstaklega fyrirtæki sem eru frekar karllæg eða með karlkyns stjórnendur. „Fyrirtæki geta þarna sýnt það í verki að þau hafi áhuga á að komast lengra í þessum efnum. Þau geta skráð sig, tekið þátt, og fengið þá góð ráð um hvaða leiðir er hægt að fara.“

Umræður um lagasetningu

Spurð að því hvort lagasetning sé til umræðu, lagist hlutirnir ekki í efri stjórnendalögum fyrirtækja, segir Rakel að enn sem komið er sé látið nægja að búa til leiðir eins og Jafnvægisvogina til að rétta hlut kvenna. „En ég get lofað því að ef tölurnar fara að sýna okkur það eftir til dæmis tíu ár, að ekkert er að breytast, þá fer tónninn að breytast. Ég hef tekið eftir því bæði hér á landi og erlendis, að raddir sem kalla eftir lagasetningu um þessi mál, eru byrjaðar að heyrast.“

Lög um kynjakvóta í stjórnum fyrirtækja með yfir 50 starfsmenn voru sett árið 2010 og tóku þau gildi árið 2013. Lögin gera ráð fyrir því að hlutfall hvors kyns í stjórninni skuli vera að minnsta kosti 40% í lok ársins 2013. Að sögn Rakelar þá var hlutfall kvenna orðið 33% í stjórnum fyrirtækja með yfir 50 starfsmenn eða fleiri árið 2013, en hefur staðið í stað síðan lögin tóku gildi.

Rakel bendir á að í vikunni hafi alþingismaðurinn Lilja Rafney Magnúsdóttir og meðflutningsmenn úr öllum flokkum lagt fram frumvarp á Alþingi um dagsektir á þau fyrirtæki sem ekki eru að uppfylla lögin. „Við fögnum því mjög. Þarna er hún að fylgja eftir tillögum FKA“