„Það er miður að ekki hafi verið leitað sjónarmiða þeirra sem nýta auðlindina, sjávarútvegsfyrirtækja eða hagsmunasamtaka þeirra,“ segir í tilkynningu frá Heiðrúnu Lind Marteinsdóttur, framkvæmdastjóra SFS, vegna fréttaskýringaþáttarins Kveiks, sem sýndur var á RÚV í kvöld. SFS segir áhyggjur af brottkasti óþarfar.

Í þættinum var fjallað um meint svindl í formi framhjálandana auk þess sem fjallað var um brottkast afla á íslenskum skipum. Í tilkynningunni kemur fram að verulega hafi dregið úr brottkasti síðastliðin 30 ár og þar hafi upptaka kvótakerfisins verið mikið gæfuspor.

Á það er bent að í skýrslum Hafrannsóknastofnunar komi fram að brottkast á þorski sé metið um 1% en 2-3% á ýsu. „Að sjálfsögðu stendur fullur vilji til þess að útrýma algerlega brottkasti og allir þeir sem bera ábyrgð, sjávarútvegsfyrirtæki, sjómenn og stjórnvöld, eiga ávallt að leita skýringa og leiða til að gera enn betur.“

Yfirlýsingin í heild:

Umfjöllun um brottkast - kveikur án elds

Í fréttaskýringaþættinum Kveikur, sem sýndur var í sjónvarpi Ríkisútvarpsins í kvöld, var fjallað um brottkast. Það er miður að ekki hafi verið leitað sjónarmiða þeirra sem nýta auðlindina, sjávarútvegsfyrirtækja eða hagsmunasamtaka þeirra. Þar sem það virðist hafa verið talið óþarft, þá er rétt að fara yfir nokkur mikilvæg atriði þessu tengd.

Enginn deilir um það að fyrir um 30 árum tíðkaðist brottkast og þótti raunar ekkert tiltökumál. Frá þeim tíma hefur hins vegar orðið mjög jákvæð þróun, enda dyggilega að því unnið að breyta fyrri framkvæmd.

Upptaka kvótakerfis var mikið gæfuspor í mörgu tilliti. Að því er brottkast varðar, þá hafði kvótakerfið þau jákvæðu áhrif að umgengni um auðlindir sjávar varð verulega betri. Hér á árum áður myndaðist því miður hvati til að henda fiski helst þegar kvóti var mjög takmarkaður samanborið við veiðigetu skips. Vandmál fyrri tíðar voru þannig aðallega rakin til bágs ástands þorskstofnsins og skorts á sveigjanleika í kerfinu. Með takmörkuðum heimildum til veiða á þorski, en jafnvel auknum heimildum til veiða á tegundum líkt og ýsu og ufsa, kom vandamálið glögglega í ljós. Í blönduðum veiðum þessara tegunda, þar sem aflaheimildir í þorski voru af skornum skammti, var honum jafnvel kastað.

Niðurstaða samstarfsnefndar, sem skipuð var af þáverandi sjávarútvegsráðherra árið 1994 og átti að gera tillögur að bættri umgengni um auðlindir sjávar, var að efling þorskstofnsins væri helsta lausn brottkasts og löndunar framhjá vigt.

Okkur hefur blessunarlega tekist vel til. Viðmiðunarstofn þorsks hefur vaxið úr 688 þúsund tonnum árið 2007 í 1.241 þúsund tonn árið 2016. Sú mikilvæga meginregla gildir auðvitað hér á landi að allan afla, sem kemur í veiðarfæri skal koma með að landi og láta vigta í löndunarhöfn. Brottkast er því ólögmætt. Löggjafinn áttaði sig einnig á því, í samræmi við tillögur sérfræðinga, að nauðsynlegt væri að samhæfa hvata og markmið.

Framsal aflaheimilda var grundvallarþáttur í þessari samhæfingu og aðilar geta nú gert ýmis konar ráðstafanir þegar um blandaðar veiðar er að ræða. Þannig er t.d. unnt að sækja sér aflaheimildir á markaði, framkvæma tegundatilfærslu eða nýta svokallaðan VS-afla samkvæmt reglugerð. Af þessum sökum eru engir hvatar lengur til staðar til að ástunda brottkast.
Skýrslur sem árlega eru unnar af hálfu Hafrannsóknastofnunar staðfesta jafnframt að vel hefur tekist til. Þannig er brottkast á þorski metið um 1%, en um 2-3% á ýsu og er þar jafnan um smáan fisk að ræða. Að sjálfsögðu stendur fullur vilji til þess að útrýma algerlega brottkasti og allir þeir sem bera ábyrgð, sjávarútvegsfyrirtæki, sjómenn og stjórnvöld, eiga ávallt að leita skýringa og leiða til að gera enn betur.

Í fyrrgreindu samhengi má einnig vekja á því athygli, líkt og um umgengni almennt um auðlindir sjávar, að Íslendingar eru í fararbroddi þegar kemur að því að taka á brottkasti. Þannig má nefna að það var ekki fyrr en árið 2013 að bann við brottkasti var fyrst samþykkt af hálfu ESB. Bannið hefur síðan verið innleitt í áföngum frá árinu 2015, en kemur þó ekki að fullu til framkvæmda fyrr en árið 2019.

Árið 2011 mátu sérfræðingar sambandsins að um 23% afla væri kastað. Við Íslendingar getum því, líkt og að svo mörgu öðru leyti þegar kemur að sjávarútvegi, verið stolt af þeim mikla árangri sem náðst hefur. Áframhaldandi gott samstarf allra hagsmunaaðila mun svo vonandi takmarka enn frekar jaðartilvik sem upp geta komið og stríða gegn meginreglunni um bann við brottkasti.

Að öllu því virtu sem hér hefur verið farið yfir þá liggur fyrir að áhyggjur einstakra aðila, sem settar voru fram í fréttaskýringarþættinum Kveik, eru að mestu óþarfar. Umfjöllun um málefnið er hins vegar fagnað, enda eigum við ávallt að leita leiða til að bæta enn umgengni um auðlindir sjávar.

Heiðrún Lind Marteinsdóttir, framkvæmdastjóri SFS

Tengdar fréttir

Eftirlit með veiðum

Drónaeftirlit verður einnig í nóvember

• Úrskurður Persónuverndar hvorki fugl né fiskur
• Viðar tekur við veiðieftirlitssviði
• Leggja til bann við heimavigtun bolfisks
• Skipstjórum óhóflega refsað öðrum til viðvörunar

» Fleiri tengdar fréttir

• 4 blogg um fréttina

Bloggað um fréttina

• Jóhann Elíasson: VIÐ SKULUM VONA AÐ HÚN VITI BARA EKKI BETUR!!!!!
• Sigurður Haraldsson: Nei hér dugir ekki.
• Helgi Þór Gunnarsson: Að éta undan sér!
• Jóhannes Laxdal Baldvinsson: Búrtíkinni sigað