Norska lög­manns­stof­an Wik­borg Rein hef­ur lokið rann­sókn sinni á starf­semi Sam­herja í Namib­íu og hef­ur kynnt niður­stöðuskýrslu fyr­ir stjórn fé­lags­ins. Sam­herji ætl­ar ekki að kynna niður­stöðurn­ar að svo stöddu, en það verður metið að nýju í haust eft­ir fund full­trúa Wik­borg Rein með full­trú­um yf­ir­valda hér á landi. Þetta kem­ur fram í til­kynn­ingu frá Sam­herja vegna máls­ins.

Sam­herji réð Wik­borg Rein til að rann­saka ásak­an­ir sem komu fram á fyr­ir­tækið í kjöl­far um­fjöll­un­ar Kveiks í vet­ur sem unn­in var í sam­starfi við Al Jazeera og Stund­ina. Var fé­lagið bendlað við mút­ur í Namib­íu til handa stjórn­mála­mönn­um og tengd­um aðilum til að fá hesta­mak­ríl­kvóta þar í landi á und­ir­verði. Þá eru skatta­mál fyr­ir­tæk­is­ins til rann­sókn­ar bæði hér á landi og í Namib­íu.

Í til­kynn­ingu Sam­herja kem­ur fram að fé­lagið muni „áfram eiga sam­skipti við þar til bær stjórn­völd sem sýnt hafa vilja til gagn­kvæmr­ar sam­vinnu og bjóða fram aðstoð vegna rann­sókna á ásök­un­um sem tengj­ast starf­sem­inni í Namib­íu“. Er tekið fram að lög­menn Wik­borg Rein muni funda með full­trú­um embætt­is héraðssak­sókn­ara með haust­inu. Einnig er upp­lýst um að nokkr­ir fund­ir hafi verið haldn­ir með full­trú­um namib­ískra stjórn­valda til að „kanna grund­völl fyr­ir svipuðu sam­starfi við þau“.

Í kjöl­far fund­anna muni svo þurfa að taka af­stöðu til fjöl­margra atriða. „Þar á meðal hvaða niður­stöður rann­sókn­ar­inn­ar er hægt að birta op­in­ber­lega og hvernig. Í því sam­bandi þarf að meta hvort birt­ing kunni að hafa áhrif á rann­sókn­ir í öðrum ríkj­um. Þá þarf að meta hvort birt­ing á upp­lýs­ing­um gangi í ber­högg við lög og regl­ur vegna þeirra ein­stak­linga sem kunna að koma við sögu. Ýmis fleiri atriði þarf að taka til skoðunar í þessu sam­bandi,“ seg­ir í til­kynn­ing­unni.

Ei­rík­ur S. Jó­hanns­son, stjórn­ar­formaður Sam­herja, hafn­ar í til­kynn­ing­unni al­farið að stjórn­end­ur fyr­ir­tæk­is­ins hafi nokkru sinni hlutast til um að nokk­urt dótt­ur­fyr­ir­tæki þess stundaði vafa­sama viðskipta­hætti, meðal ann­ars mútu­greiðslur eða pen­ingaþvætti. Hins veg­ar kem­ur ekk­ert nán­ar fram um niður­stöðu Wik­borg Rein þar að lút­andi, annað en að mögu­lega verði greint nán­ar frá niður­stöðum síðar.

Boðar Ei­rík­ur að fyr­ir­tækið muni á næstu vik­um tjá sig nán­ar um ein­staka hluta máls­ins: „Að sama skapi vilj­um við að rann­sókn­ir op­in­berra aðila gangi eðli­lega fyr­ir sig. Engu að síður mun­um við á næstu vik­um taka skýr­ari af­stöðu op­in­ber­lega til ein­stakra mála og fjalla nán­ar um ein­stök atriði en við höf­um gert hingað til,“ er haft eft­ir hon­um.

Þor­steinn Már Bald­vins­son for­stjóri Sam­herja steig til hliðar úr for­stjóra­stóli þegar málið kom upp. Hann starfar nú sem for­stjóri sam­hliða Björgólfi Jó­hanns­syni. mbl.is/​​Hari

Til­kynn­ing Sam­herja í heild sinni:

Wik­borg Rein hef­ur nú kynnt niður­stöður skýrslu, sem unn­in var vegna rann­sókn­ar á starf­semi Sam­herja í Namib­íu, fyr­ir stjórn fé­lags­ins.

Í nóv­em­ber 2019 voru sett­ar fram ásak­an­ir á hend­ur Sam­herja vegna rekstr­ar­ins í Namib­íu. Stjórn Sam­herja fól í kjöl­farið norsku lög­manns­stof­unni Wik­borg Rein að aðstoða við rann­sókn á starf­sem­inni og að leiða í ljós all­ar staðreynd­ir um hana. Wik­borg Rein er leiðandi lög­manns­stofa á Norður­lönd­un­um á þessu sviði og í rann­sókn­um af þessu tagi. Lög­menn stof­unn­ar búa að ára­tuga reynslu af sam­bæri­legri vinnu fyr­ir stjórn­völd í nor­ræn­um ríkj­um og fyr­ir alþjóðleg fyr­ir­tæki.

„Strax í byrj­un vor­um við sann­færð um að sum­ar þess­ara ásak­ana væru til­hæfu­laus­ar og ættu ekki við nein rök að styðjast. Eitt slíkt dæmi varðar áhafn­ar­leig­una Cape Cod sem er í þýskri eigu. Fyr­ir­tækið annaðist einkum greiðslu launa til skip­verja í nokkr­um ríkj­um en í um­fjöll­un fjöl­miðla var fé­lagið sagt hafa verið notað í marg­vís­leg­um ólög­mæt­um til­gangi í tengsl­um við rekst­ur­inn í Namib­íu. Þá var okk­ur frek­lega mis­boðið með full­yrðing­um um að við hefðum arðrænt þró­un­ar­ríki og tekið stór­an hluta hagnaðar úr landi. Heild­ar­skatt­ar sem fé­lög tengd Sam­herja greiddu í Namib­íu í gegn­um árin, þar með talið tekju­skatt­ur, launa­tengd­ir skatt­ar, út­flutn­ings­gjöld, inn­flutn­ings­gjöld, og fjöldi annarra greiðslna til rík­is­sjóðs Namib­íu, voru sam­tals að jafn­v­irði um fjög­urra millj­arða króna. Það er í sjálfu sér merki­legt í ljósi þess að þegar upp var staðið var ta­prekst­ur af starf­sem­inni,“ seg­ir Ei­rík­ur S. Jó­hanns­son, formaður stjórn­ar Sam­herja.

„Aðrar ásak­an­ir vörðuðu lít­inn hluta er­lendr­ar starf­semi okk­ar á öðru menn­ing­ar­svæði, fjarri Íslandi. Við áttuðum okk­ur á að við þurft­um á ut­anaðkom­andi aðstoð að halda til að kom­ast til botns í þeim. Þegar við stóðum frammi fyr­ir al­var­leg­um en brota­kennd­um ásök­un­um þá var mjög gagn­legt fyr­ir stjórn Sam­herja að fá yf­ir­grips­mikla og yf­ir­vegaða út­tekt á starf­sem­inni í Namib­íu frá Wik­borg Rein,“ seg­ir Ei­rík­ur.

Starfs­menn Wik­borg Rein fóru yfir og greindu meira en eina millj­ón skjala á meðan rann­sókn­in stóð yfir. Þá tóku þeir viðtöl við all­marga starfs­menn Sam­herja og fram­kvæmdu rann­sókn­ir í mörg­um lönd­um, þar á meðal í Namib­íu. Samið var við end­ur­skoðun­ar­fyr­ir­tækið For­ensic Risk Alli­ance (FRA), sem sér­hæf­ir sig í rétt­ar­reikn­ings­skil­um, um að yf­ir­fara og greina fjölda milli­færslna sem tengj­ast starf­sem­inni í Namib­íu. Að lok­inni átta mánaða vinnu hef­ur Wik­borg Rein skilað ít­ar­legri skýrslu með helstu niður­stöðum.

„Það er ekk­ert nýtt fyr­ir Sam­herja að skipu­lag og starf­semi fyr­ir­tæk­is­ins sæti ít­ar­legri skoðun.  Í Seðlabanka­mál­inu var starf­semi Sam­herja til rann­sókn­ar í sjö ár og lauk henni með al­gjör­um fullnaðarsigri fyr­ir­tæk­is­ins. Að þessu sinni hóf­um við okk­ar eig­in at­hug­un til að kom­ast til botns í þeim ásök­un­um sem sett­ar voru fram á hend­ur fyr­ir­tæk­inu. Við höf­um varið mikl­um tíma og fjár­mun­um í þetta ferli. Jafn­vel þótt ásak­an­irn­ar hafi dregið upp af­bakaða mynd af starf­semi Sam­herja var mik­il­vægt fyr­ir fyr­ir­tækið að sýna öll­um viðskipta­vin­um, sam­starfsaðilum og öðrum að við tök­um slík­um ásök­un­um mjög al­var­lega,“ seg­ir Ei­rík­ur.

Löngu áður en niður­stöður Wik­borg Rein lágu fyr­ir hrinti Sam­herji í fram­kvæmd ráðstöf­un­um sem miða að því að verja fyr­ir­tækið fyr­ir mis­gjörðum ein­stakra starfs­manna. Hinn 17. janú­ar á þessu ári kynnti Sam­herji áform um inn­leiðingu á sér­stöku kerfi fyr­ir stjórn­ar­hætti og reglu­vörslu en það mun ná til sam­stæðunn­ar allr­ar. Vinna við inn­leiðingu kerf­is­ins er vel á veg kom­in og er stefnt að því að taka það í notk­un síðar á þessu ári. Mark­miðið er að Sam­herji verði leiðandi á sviði stjórn­un­ar- og innra eft­ir­lits í sjáv­ar­út­veg­in­um á heimsvísu. Þá var starf­sem­inni í Namib­íu hætt fyr­ir árs­lok 2019.

Sam­herji mun áfram eiga sam­skipti við þar til bær stjórn­völd sem sýnt hafa vilja til gagn­kvæmr­ar sam­vinnu og bjóða fram aðstoð vegna rann­sókna á ásök­un­um sem tengj­ast starf­sem­inni í Namib­íu. Nú þegar ligg­ur fyr­ir sam­komu­lag um að lög­menn Wik­borg Rein eigi fund með embætti héraðssak­sókn­ara með haust­inu. Þá hafa nokkr­ir fund­ir verið haldn­ir með full­trú­um namib­ískra stjórn­valda til að kanna grund­völl fyr­ir svipuðu sam­starfi við þau.

Þegar Wik­borg Rein hef­ur fundað með full­trú­um viðeig­andi stjórn­valda þarf að taka af­stöðu til fjöl­margra atriða. Þar á meðal hvaða niður­stöður rann­sókn­ar­inn­ar er hægt að birta op­in­ber­lega og hvernig. Í því sam­bandi þarf að meta hvort birt­ing kunni að hafa áhrif á rann­sókn­ir í öðrum ríkj­um. Þá þarf að meta hvort birt­ing á upp­lýs­ing­um gangi í ber­högg við lög og regl­ur vegna þeirra ein­stak­linga sem kunna að koma við sögu. Ýmis fleiri atriði þarf að taka til skoðunar í þessu sam­bandi.

„Við mun­um fjalla nán­ar um niður­stöður rann­sókn­ar­inn­ar og hrekja þær ásak­an­ir sem vöktu hörð viðbrögð hjá okk­ur strax þegar þær voru sett­ar fram í fyrra. Við höf­um virt allt þetta ferli og leyft rann­sókn­inni að hafa sinn gang. Af þess­um sök­um höf­um við ekki brugðist op­in­ber­lega við öll­um ásök­un­um þrátt fyr­ir að full ástæða hafi verið til þess frá upp­hafi. Að sama skapi vilj­um við að rann­sókn­ir op­in­berra aðila gangi eðli­lega fyr­ir sig.  Engu að síður mun­um við á næstu vik­um taka skýr­ari af­stöðu op­in­ber­lega til ein­stakra mála og fjalla nán­ar um ein­stök atriði en við höf­um gert hingað til. Þá ber að und­ir­strika að Sam­herji hafn­ar því al­farið að stjórn­end­ur fyr­ir­tæk­is­ins hafi nokkru sinni hlutast til um að nokk­urt dótt­ur­fyr­ir­tækja þess stundaði vafa­sama viðskipta­hætti, þar á meðal mútu­greiðslur eða pen­ingaþvætti, í því skyni að ná fram fjár­hags­leg­um ávinn­ingi og mun and­mæla kröft­ug­lega frek­ari ásök­un­um í þá veru,“ seg­ir Ei­rík­ur S. Jó­hanns­son.

Tengd­ar frétt­ir

Sam­herji í Namib­íu

Ákær­ur ólík­leg­ar að mati dóm­ara

• Vilja skoða tölvu Jó­hann­es­ar
• Þúsund­ir smá­skila­boða fund­ust í tölvu
• Vand­ar Jó­hann­esi ekki kveðjurn­ar
• Óvíst hvort niðurstaðan verður kærð

» Fleiri tengd­ar frétt­ir

• 1 blogg um frétt­ina

Bloggað um frétt­ina

• Jó­hann Elías­son: SAM­HERJA­MENN ÞURFA TÍMA TIL AÐ "MATA" LANDS­MENN Á EIN­HVERRI "LYGAÞVÆLU" …