Fréttaskýring: Er Obama að mistakast í efnahagsmálum?

Barack Obama, forseti Bandaríkjanna, hefur varið 787 milljörðum dollara úr ríkissjóði til að reyna að örva efnahagslífið í Bandaríkjunum. Markmið þessara aðgerða er að bjarga bönkum, ýta undir fjárfestingar, örva fasteignamarkaðinn og búa til yfir þrjár milljónir starfa.

Þessar viðamiklu aðgerðir hafa enn sem komið er skilað takmörkuðum árangri. Þjóðarframleiðsla dregst saman, fjárfesting er ekki að aukast og einkaneysla eykst sáralítið. Það sem er að aukast er hallinn á ríkissjóði og atvinnuleysið sem nú er að nálgast 10% í Bandaríkjunum.

Gagnrýni á „efnahagspakka“ ríkisstjórnar Obama er að aukast, líka í röðum Demókrata, flokks forsetans. Jafnvel Joe Biden varaforseti virðist vera farinn að efast, en hann sagði við blaðamenn að ríkisstjórn Obama hefði „mislesið“ stöðu efnahagsmála og hvernig ætti að takast á við afleiðingar kreppu.

„Komdu ef þú þorir“

Obama svara fullum hálsi þegar hann er spurður hvort hann sé ekki að gera mistök í efnahagsmálum. „Það er gaman þegar menn sem hjálpuðu til við að koma okkur í þetta kviksyndi koma skyndilega og segja: „Jæja, sjáið þið bara hvernig staða efnahagsmála er í ríki Obama.“ Ég segi bara: „Þetta er í góðu lagi. Komdu ef þú þorir.““

Obama er sannarlega ekki öfundsverður af því að þurfa að takast á við vandamálin sem George W. Bush skildi eftir þegar hann fór frá völdum. Obama hefur án efa vonast eftir að geta einbeitt sér að því að koma í gegn metnaðarfullu frumvarpi sem tryggði öllum Bandaríkjamönnum heilbrigðisþjónustu. Nú spyrja menn; hvernig höfum við efni á slíku við þessar aðstæður?

Vinsældir forsetans eru að minnka. Bandaríkjamenn, sem flestir hafa mikla vantrú á að aukin ríkisútgjöld leysi vandamálin, spyrja sig hvers vegna var verið að moka milljörðum og aftur milljörðum í bílaiðnaðinn sem virðist eftir sem áður vera á hausnum? Margir furða sig líka á hvers vegna þurfti að dæla peningum í bankana en síðan þurfi að borga þeim sem stjórnuðu bönkunum háar upphæðir í laun og álagsgreiðslur. Voru það ekki þessir sömu bankamenn sem áttu þátt í að koma efnahagslífinu í alvarlegust kreppuna síðan 1929?

En hvað er til ráða? Joseph Stiglitz, nóbelsverðlaunahafi í hagfræði, og Philippa Malmgren, fyrrverandi efnahagsráðunautur Bush, ræddu þessi mál í umræðuþætti á BBC í vikunni. Stiglitz sagði að lausnin væri „stærri efnahagspakki“. Vandinn væri einfaldlega svo stór að það þyrfti að leggjast fastar á árarnar. Hann sagði jafnframt að það hefðu verið mistök að lækka skatta. Bandaríkjamenn hugsuðu núna fyrst og fremst um að spara og við þær aðstæður hefði skattalækkun enga þýðingu.

Malmgren sagðist ekki hafa trú á að „stærri pakki“ leysti vandann. Reynslan sýndi að stjórnvöld í Washington gætu ekki komið okkur í gegnum kreppu. Það væru einstaklingarnir og fyrirtækin sem gerðu það sjálf. Það þyrfti að örva einkaframtakið með því að gefa skattafrádrátt til smáfyrirtækja sem færu út í fjárfestingar.