Erlent | Morgunblaðið | 26.7.2011 | 11:30 | Uppfært 11:56

Fréttaskýring: Til höfuðs fjölmenningarstefnunni

Framan af tuttugustu öld var hlutfall innflytjenda í Noregi lágt. Á síðustu áratugum aldarinnar tók þetta að breytast og voru margir fylgjandi þeirri breytingu, meðal annars með þeim rökum að það væri mannúðarstefna í verki að gera fólki brotnu af erlendu bergi kleift að setjast að í landinu.

Noregur hefur, líkt og Ísland, verið einsleitt og samheldið þjóðfélag þar sem þorri íbúanna er norrænn í útliti. Þótt trúfrelsi ríki hafa flestir Norðmenn játað kristna trú og kristin kirkja verið lykilstofnun í þjóðlífinu.

Sjá ógn í breytingunum

Þessi þróun er ekki einskorðuð við Noreg. Mörg Evrópuríki hafa reynt sambærilega þróun. Skýran vitnisburð um það má e.t.v. finna í góðu gengi stjórnmálaflokka sem gera út á andúð gegn því sem þeir kalla innflytjendastraum og vandamál sem þeir segja að honum fylgi.

Tekið skal fram að eftirtaldir flokkar eru ólíkir innbyrðis og taka stefnumálin mið af aðstæðum í hverju landi. Þá fer því fjarri að hugtakið fjölmenningarsamfélag eigi við öll löndin í ýtrustu merkingu. (Til einföldunar má skilgreina fjölmenningarstefnu svo að hún feli í sér að ekki megi hampa einni samfélagsgerð eða menningu á kostnað annarra.)

Andstaða í einhverri mynd við óbreytta stefnu í innflytjendamálum tengir þó eftirtalda flokka og réttlætir það e.t.v. að spyrða þá saman í stuttri yfirlitsgrein.

Bylgjan tekur að rísa

Hinum megin við landamærin unnu Svíþjóðardemókratar góðan sigur í þingkosningunum í fyrrahaust. Flokkurinn á rætur að rekja til öfgahreyfingarinnar Svíþjóð fyrir Svía og var rifjað upp í kosningabaráttunni að á tíunda áratug síðustu aldar hefðu félagar enn birst í nasistabúningum á flokksfundum.

Liðsmenn flokksins líta svo á að svokölluð pólitísk rétthugsun hamli opinskárri umræðu um málefni innflytjenda. Ögrun er því hluti orðræðunnar og hikaði Jimmie Åkesson, leiðtogi Svíþjóðardemókrata, ekki við að tengja glæpi við innflytjendur í kosningabaráttunni.

Sunnar í álfunni vann Þjóðfylkingin, þjóðernisflokkur Jean-Marie Le Pen í Frakklandi, góðan sigur í sveitarstjórnarkosningunum í fyrravor. Rætt var um upprisu flokksins eftir að hann fékk 12% greiddra atkvæða. Dóttir stofnandans, Marine Le Pen, hefur byr í seglin og mældist með jafnvel meiri stuðning en Nicolas Sarkozy Frakklandsforseti þegar henni var stillt upp sem valkosti í könnun í tilefni forsetakosninga á næsta ári.

Þessi bylgja hefur risið hvað hæst í Hollandi. Þar hefur Geert Wilders, einn umdeildasti stjórnmálamaður Evrópu á síðari tímum, verið fengsæll á miðum andstöðunnar við innflytjendur.

Andvígir íslömskum áhrifum

Í þessari upptalningu verður ekki hjá því komist að geta góðs gengis Framfaraflokksins í Noregi í síðustu þingkosningum. Flokkurinn hlaut þá 22% atkvæða og jók fylgið frá kosningunum þar á undan.

Málefni innflytjenda hafa einnig komið við sögu í dönskum stjórnmálum og hefur umræða um þau leitt til þess að eftirlit á landamærunum hefur verið hert.

Þessi upptalning er langt í frá tæmandi. Nefna mætti fleiri nýleg dæmi úr evrópskum stjórnmálum.