Erlent | AFP | 5.3.2014 | 6:30

Kerry og Lavrov ræða málefni Úkraínu

Úkraínskur hermaður í Belbek herstöðinni í Krím AFP

Utanríkisráðherrar Bandaríkjanna og Rússlands, John Kerry og Sergei Lavrov munu hittast og ræða málefni Úkraínu í þeirri von að geta dregið úr spennu vegna mögulegs stríðs. Samkvæmt frétt BBC munu þeir ræða málefni Úkraínu á fundi í París. Langt er síðan ákveðið var að halda Parísarfundinn en á honum verða málefni Líbanon til umræðu.

Bandarísk yfirvöld hafa sakað rússnesk stjórnvöld um að hafa þegar sent herlið inn í Úkraínu en því neita stjórnvöld í Moskvu.

Mjög viðkvæmt ástand er í Krím en ekki kom til átaka þar í nótt, samkvæmt fréttum fjölmiðla. Fjölmargir Úkraínumenn hafa skráð sig í herinn og eru reiðubúnir til að verja land sitt og þjóð, samkvæmt AFP fréttastofunni.

John Kerry, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, fór til Kænugarðs í gær og áréttaði stuðning Bandaríkjastjórnar við sjálfstæði og óbreytt landamæri Úkraínu. Áður hafði Barack Obama Bandaríkjaforseti sakað Rússa um brot á alþjóðasáttmálum með hernaðaríhlutuninni á Krímskaga. Bandaríkjastjórn ákvað að stöðva samstarf, sem landið hefur haft við Rússa í hermálum eftir að kalda stríðinu lauk, og Obama hefur sagt að hann sé einnig að íhuga efnahagslegar refsiaðgerðar til að einangra Rússland vegna hernaðaríhlutunar landsins.

Efnahagsráðgjafi Vladímírs Pútíns Rússlandsforseta, Sergej Glazjev, sagði að Rússar hræddust ekki hótanir Bandaríkjastjórnar um refsiaðgerðir. Rússar gætu svarað með því að hætta að nota bandaríska dollarann í alþjóðaviðskiptum og rjúfa öll efnahagstengsl við Bandaríkin. „Tilraun til að grípa til refsiaðgerða myndi leiða til þess að fjármálakerfið í Bandaríkjunum hryndi og binda enda á drottnunarvald Bandaríkjanna í fjármálakerfi landsins,“ sagði Glazjev.

Vildi halda sig til hlés

Stjórnmálaskýrendur segja að deilan sé prófsteinn á pólitísk áhrif Obama í heiminum, en hann hefur verið sakaður um að hafa haldið illa á spilunum í alþjóðamálum, m.a. í Sýrlandsdeilunni þegar Pútín skaut honum ref fyrir rass. „Ég tel að Obama standi nú frammi fyrir alvarlegustu krísu í alþjóðamálum frá því að hann varð forseti,“ hefur fréttaveitan AFP eftir Nicholas Burns, fyrrverandi sendiherra Bandaríkjanna hjá Atlantshafsbandalaginu. „Ég tel að flestir Evrópubúar og Bandaríkjamenn séu sammála um að þetta sé alvarlegasta ógnin við öryggi Evrópu frá því að kalda stríðinu lauk.“

Flestir stjórnmálaskýrendur á Vesturlöndum telja að NATO beri ekki skylda til að vernda Úkraínu og að það sé nánast óhugsandi að Bandaríkin beiti hervaldi til að verja landið, að sögn fréttaskýranda AFP.

Margir evrópskir stjórnarerindrekar telja að Bandaríkjastjórn hafi haldið að sér höndum of lengi í Úkraínumálinu og látið Evrópusambandið um að leysa vandann, að því er fram kemur í frétt The Wall Street Journal. Blaðið hefur eftir bandarískum embættismönnum að sú ákvörðun stjórnar Obama að láta ESB um málið sé í samræmi við þá stefnu forsetans í utanríkismálum að láta erlenda bandamenn leggja meira af mörkum við lausn alþjóðlegra deilumála en áður. Það geri Bandaríkjastjórn kleift að einbeita sér að vandamálum heima fyrir eftir mjög kostnaðarsaman stríðsrekstur í forsetatíð George W. Bush.

Að sögn The Wall Street Journal töldu fáir bandarískir embættismenn að stjórnin í Washington ætti að gegna forystuhlutverki í Úkraínumálinu vegna þess að það væri meira í húfi fyrir ESB og Rússa en Bandaríkin. Stjórn Obama hefði ákveðið að halda sig til hlés í málinu vegna þess að hún hefði haft áhyggjur af því að ef Bandaríkin beittu sér fyrir aðild Úkraínu að Evrópusambandinu myndu Rússar líta á það sem lið í tilraunum bandaríska stórveldisins til að koma í veg fyrir þann draum Pútíns að byggja upp nýtt rússneskt heimsveldi.

Bandarísku embættismennirnir telja að staðan væri ekki öðruvísi nú ef Bandaríkin hefðu látið meira að sér kveða í málinu. „Sannleikurinn er sá að Janúkóvítsj fór frá og nýja ríkisstjórnin er miklu hlynntari samstarfi við Vesturlönd,“ hefur The Wall Street Journal eftir einum embættismannanna. „Þetta er því ekki sigur fyrir Rússa.“

Hafi það verið rétt hjá Bandaríkjastjórn að láta ESB um að leysa vandamálið er sá hængur á að aðildarríki sambandsins greinir á um hvernig taka eigi á því. Fyrrverandi kommúnistaríki í Mið- og Austur-Evrópu vilja að sambandið beiti sér af hörku gegn Rússlandi til að verja Úkraínu en önnur lönd, m.a. Frakkland og Þýskaland, vilja beita Rússa mildari þvingunum.

Breskir fjölmiðlar skýrðu frá því í gær breska ríkisstjórnin væri að svo stöddu andvíg því að gripið yrði til refsiaðgerða gegn Rússlandi vegna deilunnar. Fjölmiðlarnir byggðu þetta á ljósmyndum af skjali sem breskur embættismaður hélt á þegar hann fór á fund Davids Camerons, forsætisráðherra Bretlands.

Evrópusambandið íhugar meðal annars að frysta bankainnistæður rússneskra auðmanna og Bretar hafa áhyggjur af því að slíkar aðgerðir geti skaðað banka og önnur fjármálafyrirtæki í Lundúnum.