Nettröll á launaskrá hjá Pútín

Þeir sem nota netið til að angra aðra með svívirðingum í athugasemdum við færslur eru kallaðir nettröll. Oftast sjáum við fyrir okkur einmana nöldrara og vesalinga sem fá útrás heima hjá sér fyrir svartagallið. En stjórn Vladímírs Pútíns Rússlandsforseta hefur síðustu árin lagt sig fram við að hafa áhrif á almenningsálitið, bæði heima fyrir en einkum erlendis, með því að gera markvisst út launuð nettröll. Þau hæla stöðugt ráðamönnum í Kreml en gagnrýna fjendur þeirra. Að sjálfsögðu undir fölsku nafni eða nafnleynd.

New York Times og fleiri vestrænir fjölmiðlar hafa sagt frá miðstöðinni sem er til húsa í Pétursborg og nefnd er Rannsóknarstöð netsins. Fleiri stöðvar af þessu tagi munu vera reknar en miðstöðin í Pétursborg gegndi lykilhlutverki í áróðrinum þegar rússneski herinn, að vísu í dularklæðum, lagði undir sig Krímskaga. En í Pétursborg munu strita um 400 manns á 12 stunda vöktum, þeir dæla stöðugt út athugasemdum sínum, m.a. á twitter. Í ritinu Spectator var vitnað í starfsmann sem bar sig aumlega, sagðist ekki stoltur af vinnu sinni en benti á að erfitt væri nú að fá svo vel launað starf.

Lúdmílu Savtsjúk tókst að lauma sér inn í hópinn og vann um hríð á miðstöðinni. Oft var beitt útsmognum aðferðum við að dulbúa áróðurinn, honum komið fyrir í færslum sem virtust við fyrstu sýn vera sakleysislegar hugrenningar alþýðufólks. Ein af þrem tilbúnum persónum sem Savtsjúk „lék“ var spákona sem kölluð var Cantadora. Andaheimurinn veitti henni innsýn í megrun, ástarsambönd, feng shui – og stöku sinnum alþjóðamál. Cantadora skynjaði alheimsorku sem ávallt var á leið til Rússlands og myndi efla þjóðina.

„Hún sagði fyrir um dýrðardaga hjá Vladímír Pútín, ósigur Baracks Obama og Petro Porosénko [forseta Úkraínu],“ segir Savtsjúk.

Hver dagurinn hafi verið öðrum líkur. Fyrsta verkið hafi alltaf verið að kveikja á svonefndum proxy-netþjóni sem faldi IP-tölur þeirra, ekki var því hægt að rekja þær frá síðunni sem tók við sendingunni. Savtsjúk fékk lista yfir skoðanir sem hún átti að koma á framfæri þann daginn. Starfsmenn fengu stöðugt ný verkefni, útskýrt var í smáatriðum þemað sem var á dagskrá, allt tengdist nýjustu fréttum. Framleiðslan í stöðinni er vel skipulögð, beitt flóknum mælingum til að meta árangur.

Úkraína var lengi aðalmálið. En í fyrra byrjuðu miklar efnahagsþrengingar í Rússlandi, rúblan hrundi. Nettröllin blogguðu og tístu um það hve vel gengi að rétta efnahaginn við. Þegar stjórnarandstæðingurinn Borís Nemtsov var myrtur í mars sl. fengu starfsmennirnir fyrirmæli um að geta sér til um að stjórnarandstæðingar hefðu sjálfir staðið fyrir morðinu.

Vandlega litaðar „fréttir“

Háttsettir embættismenn Rússa eru sumir duglegir á netinu. Einn þeirra er Dmítrí Rogozín, aðstoðarforsætisráðherra sem eitt sinn var fulltrúi Rússa hjá Atlantshafsbandalaginu. Að sögn tímaritsins The Atlantic sagðist hann vilja sýna muninn á gildum Bandaríkjamanna og Rússa með því að tvíta tveim myndum. Önnur var af Pútín sem hélt á hlébarðaunga, hin af Obama með hvítan kjölturakka.

Í tíð Sovétríkjanna beittu liðsmenn leyniþjónustunnar, KGB, óspart meðvituðum lygum, disinformatsía, tilbúnum „upplýsingum“ og „fréttum“ sem með ýmsum brögðum var komið á framfæri við erlenda fjölmiðla. Þessi aðferð hefur greinilega verið tekin aftur í notkun. Blaðamaður New York Times, Adrian Chen, gróf upp nokkur dæmi, ein „fréttin“ fjallaði um sprengingu í efnaverksmiðju í Louisiana Bandaríkjunum. Sprengingu sem ekki varð. En Rússar hefndu fyrir þetta með því að bendla Chen við nýnasista.

Sjónvarpsstöðin RT er í eigu rússneskra aðila sem tengjast stjórnvöldum. Enskumælandi rás hennar er umsvifamikil á Vesturlöndum. Sumar fréttirnar eru tiltölulega ólitaðar, gætu verið á CNN eða öðrum stöðvum. En langoftast er ákveðinn halli, Vesturlöndum og þá aðallega Bandaríkjunum í óhag. Varla má hundur leysa vind í Bandaríkjunum án þess að það sé orðið dæmi um skelfilegt ástand í landinu. Viðmælendur eru langoftast mjög gagnrýnir á stefnu Vesturlanda. Á vefsíðu RT eru nettröllin ríkisvæddu mjög áberandi og athugasemdir þeirra fá nær alltaf flestar uppflettingar.

Umræður drepnar