Sjálfs­dýrk­un Don­alds Trumps, for­seta Banda­ríkj­anna, og mik­il þörf hans fyr­ir viður­kenn­ingu og aðdáun gæti staðið stjórn hans fyr­ir þrif­um á kjör­tíma­bil­inu, að mati frétta­skýrenda vest­an­hafs. Trump hef­ur sýnt að hann þolir ekki gagn­rýni og til­hneig­ing hans til að sanka að sér já­bræðrum er einnig tal­in geta komið hon­um í koll.

Sál­fræðing­ar í Banda­ríkj­un­um segja að Trump hafi sýnt mörg ein­kenni sjálfs­dýrk­un­ar á síðustu ára­tug­um og eft­ir að hann varð for­seti. Þetta mat þeirra virðist skýra að miklu leyti und­ar­leg­ar yf­ir­lýs­ing­ar hans og tals­manna hans, m.a. full­yrðing­ar hans um að hann hafi dregið að sér fleiri áhorf­end­ur þegar hann tók við embætt­inu en nokk­ur ann­ar for­seti í sögu Banda­ríkj­anna.

Furðar sig á lyg­inni

Ger­ald F. Seib, aðal­frétta­skýr­andi The Wall Street Journal í Washingt­on, furðar sig á því að for­set­inn skuli hafa valið að fara í stríð við fjöl­miðlana út af svo „lít­il­vægu“ máli. „Þetta val er sér­stak­lega furðulegt vegna þess að til­tæk gögn sýndu að hann dró ekki að sér stærri áhorf­enda­hóp í Nati­onal Mall en for­veri hans í embætt­inu.“

Talið er að um 1,8 millj­ón­ir manna hafi verið í Nati­onal Mall-garðinum í Washingt­on þegar Barack Obama tók við for­seta­embætt­inu árið 2009. Mynd­ir af mann­fjöld­an­um þá og þegar Trump sór embættiseiðinn sýndu að hann dró að sér miklu færri áhorf­end­ur en for­veri hans. Nýi for­set­inn sagði jafn­vel ósatt um veðrið í Washingt­on þegar hann flutti ræðu sína við embættis­tök­una, sagði að rofað hefði til og sést sól­ar þegar hann flutti ræðuna og síðan byrjað að hellirigna um leið og henni lauk. Lít­ils hátt­ar rign­ing var all­an tím­ann þegar hann flutti ræðuna sem var átján mín­útna löng.

For­set­inn vakti seinna furðu banda­rískra þing­manna þegar hann end­ur­tók þá full­yrðingu sína að hann hefði fengið færri at­kvæði en Hillary Cl­int­on í for­seta­kosn­ing­un­um vegna þess að millj­ón­ir manna án kosn­inga­rétt­ar hefðu kosið hana. Hann kvaðst ætla að beita sér fyr­ir viðamik­illi rann­sókn á þess­um „kosn­inga­svik­um“.

Hillary Cl­int­on fékk um 2,9 millj­ón­ir at­kvæða um­fram Trump, en hann fékk þó meiri­hluta þeirra kjör­manna sem kjósa for­set­ann form­lega. Linds­ey Gra­ham, einn at­kvæðamestu þing­manna re­públi­kana, sagði að með full­yrðing­um sín­um um kosn­inga­svik græfi for­set­inn und­an trausti manna á lýðræðinu í Banda­ríkj­un­um. „Full­yrði for­set­inn að 3,5 millj­ón­ir manna hefðu kosið ólög­lega rýr­ir það traust á lýðræði okk­ar – og hann þarf að upp­lýsa hvers vegna hann held­ur þetta,“ sagði hann.

Fjöl­miðlafull­trúi for­set­ans, Sean Spicer, sagði seinna að full­yrðing­ar Trumps væru reist­ar á „rann­sókn­um og gögn­um“ en neitaði að upp­lýsa hvaða gögn hann ætti við. Trump sagði í viðtali við ABC-sjón­varpið að ásak­an­ir hans stydd­ust við skýrslu Pew-rann­sókna­stofn­un­ar­inn­ar frá ár­inu 2012 en fréttamaður­inn sem tók viðtalið benti hon­um á að höf­und­ar skýrsl­unn­ar fundu „ekki nein­ar vís­bend­ing­ar um kosn­inga­svik“. For­set­inn tók þá að gagn­rýna skýrslu­höf­und­ana. „Hvers vegna í ósköp­un­um voru þeir þá að skrifa skýrsl­una?“ svaraði hann.

Fjöl­miðlafull­trúi for­set­ans, Sean Spicer. AFP

Strák­ur í sjö­tug­um lík­ama

Stephen Coll­in­son, frétta­skýr­andi CNN, tel­ur að rekja megi þessa und­ar­legu fram­göngu for­set­ans til sterkr­ar þrár hans eft­ir virðingu og viður­kenn­ingu. Hann hef­ur eft­ir Michael D'­Ant­onio, höf­undi ný­legr­ar bók­ar um ævi Trumps, að þessi þrá­hyggja hafi ein­kennt fram­göngu hans í viðskipt­um síðustu ára­tugi. „Hann hef­ur gert þetta alla æv­ina – allt frá barnæsku þegar hann hafði þörf fyr­ir að segja fólki að hann væri besti hafna­boltamaður New York-rík­is þótt til séu fer­il­skrár sem sanna að þetta er ekki satt. Faðir hans [Fred] var mjög kröfu­h­arður í upp­eld­inu og sætti sig ekki við neitt annað en al­ger­an sig­ur og ár­ang­ur í öllu sem Don­ald gerði.“

Banda­ríski rann­sókna­blaðamaður­inn Dav­id Cay Johnst­on, sem skrifaði bók um ævi Trumps, seg­ir að hann sé eins og „tólf ára strák­ur í lík­ama sjö­tugs karls“. Michael D'­Ant­onio, lík­ir Trump við „sex ára strák sem kem­ur heim af leik­vell­in­um og get­ur varla beðið eft­ir því að geta sagt frá því að hann hafi skorað úr­slita­markið“.

Skýrt dæmi um sjálfs­dýrk­un

Í grein í tíma­rit­inu Vanity Fair er haft eft­ir sál­fræðing­um að Trump hafi sýnt mörg ein­kenni sjálfs­dýrk­un­ar. „Hald­inn óvenju­mik­illi sjálfs­hrifn­ingu,“ sagði How­ard Gardner, pró­fess­or í sál­fræði við Har­vard-há­skóla, um Trump fyr­ir nokkr­um árum. Sál­fræðing­ur­inn Ben Michael­is tel­ur Trump vera „skóla­bók­ar­dæmi um sjálfs­dýrk­un“. Þriðji sál­fræðing­ur­inn, Geor­ge Simon, seg­ir að þegar hann haldi nám­skeið um sjálfs­dýrk­un sýni hann mynd­skeið af Trump því að hann viti ekki um nein betri dæmi um ein­kenn­in.

Vanity Fair seg­ir að sam­kvæmt siðaregl­um sam­taka banda­rískra geðlækna megi þeir ekki segja frá geðrænni van­heilsu ein­stak­linga án þess að hafa rann­sakað þá sjálf­ir og fengið leyfi þeirra til að skýra frá vanda­mál­un­um. Um­mæli sál­fræðing­anna séu til marks um að þeir hafi mikl­ar áhyggj­ur af sjálfs­dýrk­un Trumps.

Dan P. McA­dams, pró­fess­or í sál­fræði við Nort­hwestern Uni­versity, kemst að sömu niður­stöðu í langri grein um per­sónu­leika Trumps í tíma­rit­inu The Atlantic. Hann seg­ir það „næst­um ómögu­legt að tala um Trump án þess að nota orðið sjálfs­dýrk­un“.

AFP

McA­dams til­tek­ur sem dæmi að Trump hef­ur nefnt „nán­ast allt sem hann snert­ir eft­ir sjálf­um sér – allt frá spila­vít­um til steika og svo­kallaðs há­skóla sem gef­ur fyr­ir­heit um að kenna nem­end­un­um að verða rík­ir“. Hann tali einnig nær ein­göngu um sjálf­an sig í ræðum og viðtöl­um. „Þegar hann stóð upp til að tala við út­för föður síns, sum­arið 1999, talaði Trump aðallega um sjálf­an sig. Hann hóf mál sitt með því að segja að þetta væri erfiðasti dag­ur í lífi hans sjálfs. Hann talaði síðan um mesta af­rek Freds Trumps: að ala upp af­burðasnjall­an og víðfræg­an son.“

Þýsk-banda­ríski sál­grein­and­inn Erich Fromm lýsti dæmi­gerðum sjálfs­dýrk­anda svo í bók­inni The Anatomy of Hum­an Destructi­veness: „Hann hef­ur aðeins áhuga á sjálf­um sér, sín­um þrám, sín­um hugs­un­um, sín­um ósk­um; hann tal­ar lát­laust um sín­ar hug­mynd­ir, sína fortíð, sín áform... Annað fólk skipt­ir aðeins máli ef það þjón­ar hon­um eða ef hægt er að nota það; hann veit allt bet­ur en all­ir aðrir.“

Á meðal ein­kenna sjálfs­dýrk­and­ans er tak­marka­laus þörf fyr­ir at­hygli, viður­kenn­ingu og aðdáun. Þýska viku­ritið Der Spieg­el hef­ur eft­ir sál­fræðing­um að sjálfs­dýrk­end­ur séu „svo of­ur­viðkvæm­ir fyr­ir gagn­rýni“ að þeir líti á aðra sem óvini sína ef þeir sýni þeim ekki aðdáun. Í verstu til­vik­un­um séu sjálfs­dýrk­end­urn­ir svo háðir at­hygli og aðdáun að þeir víli ekki fyr­ir sér að fara með ósann­indi til að reyna að öðlast hana.

Frétta­skýrend­ur Der Spieg­el telja að Trump hafi sýnt öll þessi ein­kenni og segja að for­set­inn hafi sankað að sér já­bræðrum þegar hann til­nefndi menn í mik­il­væg embætti. „All­ar þess­ar til­nefn­ing­ar sýna hætt­urn­ar sem fylgja því að kjósa sjálfs­dýrk­end­ur í valda­stóla. Þörf þeirra fyr­ir holl­ustu ásamt sterkri löng­un þeirra til að skína skær­ar en all­ir aðrir er ekki góð blanda þegar stilla þarf upp liði hæfra emb­ætt­is­manna. Útkom­an verður oft hóp­ur getu­lausra meðhjálp­ara.“

Orðsporið ofar öllu

• Frétta­skýrend­ur Der Spieg­el segja að von­ir um að for­set­inn Trump yrði ekki sá sami og fram­bjóðand­inn Trump hafi brugðist. Fram­ganga hans eft­ir að hann tók við embætt­inu sýni að hann láti eig­in ímynd sitja í fyr­ir­rúmi, þ.e. orðspor sitt sem sig­ur­sæls leiðtoga, frek­ar en hags­muni þjóðar­inn­ar.
• Þeir telja að hugs­ana­hátt­ur Trumps komi ber­lega í ljós í bók hans „Think Big and Kick Ass“. Þar komi m.a. fram að hann krefj­ist skil­yrðis­lausr­ar holl­ustu af sam­starfs­mönn­um sín­um og stæri sig af því að hefna sín heift­ar­lega vakni grun­ur um óholl­ustu.
• Í bók­inni eru les­end­urn­ir m.a. hvatt­ir til að hefna alltaf mis­gerða. „Gerðu alltaf lista yfir þá sem skaða þig. Bíddu síðan eft­ir góðu tæki­færi til að hefna þín. Síðan þegar minnst var­ir skaltu ráðast á þá af full­kom­inni heift.“

Tengd­ar frétt­ir

Don­ald Trump Banda­ríkja­for­seti

Rúss­land og Úkraína „mjög ná­lægt sam­komu­lagi“

• Selenskí: Krímskag­inn til­heyr­ir Úkraínu
• Aðgerðir Trump-stjórn­ar­inn­ar minni á McCart­hy­isma
• Saka Rússa um að standa að baki áróðurs­her­ferðar
• Toll­ar skaðað vörumerkið Banda­rík­in

» Fleiri tengd­ar frétt­ir