Erlent | mbl | 17.7.2019 | 23:20

NRK tók yfir tungllendinguna

Buzz Aldrin á tunglinu 20. júlí 1969. Það er ekki daglegt brauð í sögu fréttaljósmyndunar að aðeins einn maður af gervöllu mannkyni komi til greina sem ljósmyndari, en svo var þarna. Neil Armstrong var eini fulltrúi tegundarinnar sem hefði getað haldið á vélinni þetta augnablik í myrkum mánafjöllum. Ljósmynd/Neil Armstrong/NASA

Það var stundvíslega klukkan 21:17.40 að norskum tíma 20. júlí 1969 sem tunglfarið Eagle snerti yfirborð mánans með amerískar þjóðhetjur innanborðs sem hófu heimsóknina með frægasta mismæli 20. aldarinnar.

Norska ríkisútvarpið NRK bauð norsku þjóðinni upp á beina útsendingu af einum stærsta fréttaviðburði heimsbyggðarinnar síðan 22. nóvember 1963 í Dallas og kom svo spólunni með upptökunni samviskusamlega fyrir í myndsafni sínu. Í bili.

Þegar farið var að grennslast fyrir um örlög upptökunnar sögulegu fyrr í sumar, áður en 50 ára tunglhátíðin gengi í garð, reyndist hún horfin á braut.

„Þetta er skelfileg synd, næstum ófyrirgefanleg,“ segir Erik Tandberg í samtali við NTB-fréttastofuna sem flestir norskir fjölmiðlar hafa nú vitnað í, meira að segja NRK. Tandberg þessi er 86 ára gamall og naut þess heiðurs að vera þulur við útsendinguna. Í Noregi þetta sumarkvöld 1969 hlutu orð Tandberg ámóta athygli og starfsbróður hans Walter Cronkite á CBS-stöðinni fimm og hálfu ári áður þegar hann tilkynnti að John F. Kennedy hefði látist klukkan eitt eftir hádegi.

„Þannig var þetta bara á þessum tíma“

Petter Wallace, upplýsingafulltrúi NRK, staðfestir eyðingu tunglupptökunnar við NTB og bendir á að upptökur beinna útsendinga á sjöunda áratugnum hafi varla þekkst, myndböndin hafi kostað hvítuna úr augunum og ríkisstofnanir átt sína sultaról að herða.

„Við tókum yfir þetta [með öðru efni] á áttunda áratugnum,“ segir Wallace. „Þannig var þetta bara á þessum tíma. Þetta virkar auðvitað óskiljanlegt á okkar tímum og NRK biðst bara innilega afsökunar á að svona mikilvægur atburður hafi ekki verið varðveittur,“ segir upplýsingafulltrúinn.

Og sjaldan er ein báran stök. Tungllendingin er ekki eina upptakan sem er týnd og tröllum gefin í ranni ríkisútvarps. Ein annálaðasta beina útsending áttunda áratugarins í Noregi, EF-natta, eða EB-nóttin, aðfaranótt 26. september 1972, finnst ekki heldur. Upptakan frá þjóðaratkvæðinu um hvort Norðmenn skyldu ganga í EF, den Europeiske Fellesskap, sem Íslendingar kölluðu á þeim tíma EB eða Evrópubandalagið en heitir núna EU í Noregi og ESB á Íslandi.

Spennan að ná hámarki á kosningavöku NRK um Evrópubandalagsaðild í september 1972. Geir Helljesen og Lars Jacob Krogh stýrðu vökunni. Þessi sögulega upptaka er nú glötuð. Ljósmynd/NTB

Enginn veit hvar sú upptaka er sem sögð er hafa verið á pari við harðasta spennutrylli en fyrstu tölur voru rúmlega 71 prósents nei. Þvarr svo neitunarvaldið hægt og bítandi en lokatalan var engu að síður nei-megin með 53,5 prósentum og 46,5 sem kusu já. Í nóvember 1994 sögðu 52,2 prósent nei, en fyrir kraftaverk á NRK þá kosningavöku.

Dagbladet

ABC Nyheter