Erlent | mbl | 9.5.2023 | 11:58 | Uppfært 13:16

„Við verðum að vakna“

Neðansjávarkapallinn sem hvarf sporlaust að hluta úti fyrir Vesterålen bar þess merki að hafa verið skorinn eða klipptur í sundur. Ljósmynd/Lögreglan í Troms

Norska þjóðaröryggisstofnunin NSM biður ríkisstjórn landsins að vakna af værum blundi og átta sig á þeirri öryggisógn sem landið stendur að mati stofnunarinnar frammi fyrir. „Neðansjávarinnviðir eru einkum berskjaldaðir fyrir skemmdarverkum,“ segir meðal annars í skýrslu NSM um málið sem lítur dagsins ljós í dag.

Árið 2021 hurfu 4,2 kílómetrar af neðansjávarkapli úti fyrir Vesterålen sporlaust og er meðal þess sem dæmi eru tekin um í skýrslu stofnunarinnar. Enn í dag veit enginn örlög kapalsins, lögregla hætti rannsókn sem engu skilaði, og leggur NSM fram það álit í skýrslu sinni að norskra innviða sé ekki nógu vendilega gætt. Tíundar stofnunin 50 öryggisbresti á norsku yfirráðasvæði.

Þekkja ekki annað en frið

„Dæmin sýna okkur í kjölfar innrásarinnar [í Úkraínu] að innviðir neðansjávar, sem flytja gas, orku og rafræn boð, geta verið sérstaklega berskjaldaðir og viðkvæmir gagnvart skemmdarverkum og athöfnum sem ógna öryggi á umbrotatímum,“ segir í skýrslu NSM.

„Ástandið er alvarlegt í þeim skilningi að við þurfum að breyta okkar verklagi mjög fljótt,“ segir Sofie Nystrøm, forstöðumaður NSM, í samtali við norska ríkisútvarpið NRK. „Nú sjáum við að margar stofnanir hafa tekið sig á í öryggismálum en við vörum við þeim hugsanagangi að þar með sé þetta bara komið,“ segir Nystrøm.

Sofie Nystrøm, forstöðumaður Þjóðaröryggisstofnunar Noregs, segir norsk stjórnvöld verða að vakna. Margar stofnanir hafi gert skurk í sínum öryggismálum en þar með sé ekki hægt að segja að þetta sé bara komið. Ljósmynd/Þjóðaröryggisstofnun Noregs, NSM

„Við búum í landi þar sem friður hefur ríkt um langt skeið,“ heldur hún áfram og bendir á að langvarandi friður sé eini raunveruleiki núlifandi kynslóða. „Við verðum að vakna og sjá þau vatnaskil sem orðið hafa í Evrópu í öryggislegu tilliti eftir innrásina í Úkraínu,“ segir Nystrøm enn fremur.

Þjóðin þurfi að átta sig á þeirri gríðarlegu þýðingu sem olía og gas hafi fyrir þróun mála í Evrópu. Í hafdýpinu úti fyrir ströndum landsins sé að finna 9.000 kílómetra af rörum sem flytja olíu og gas til og frá Noregi. Á þessu þurfi yfirvöld að átta sig og á þessum vettvangi sé landið berskjaldað fyrir skemmdarverkum.

Meðvitund og varkárni

Ekki er langt síðan norsku ríkisútvarpsstöðvarnar hleyptu af stokkunum hinu viðamikla upplýsingaverkefni Skuggastríðið sem meðal annars fjallar um umfangsmiklar njósnir Rússa í og við skandinavísku löndin, mikið til með aðstoð skipaumferðar hvort sem þar fara rússneskir togarar eða dularfull rannsóknarskip með gríðarmikil fjarskiptamöstur og -búnað.

Frétt af mbl.is

Rússnesk skip voru við gasleiðslurnar

NSM hvetur til stóraukinnar meðvitundar og varkárni á sviði fjarskipta, gervihnattaþjónustu og alls flutnings orku, hvort sem þar fari rafmagn eða jarðefnaafurðir. Í skýrslu stofnunarinnar segir berum orðum að norsk stjórnvöld verði að sjá – og skilja – heildarmynd þeirrar ógnar er að landinu steðji.

„Skilning okkar á þeim aðstæðum sem við nú erum í – og munum verða í – þarf að ígrunda betur og hann verðum við að efla,“ segir Nystrøm forstöðumaður að lokum.

NRK

TV2