Innlent | mbl | 10.11.2006 | 12:51 | Uppfært 13:19

100 milljónum varið til íslenskukennslu fyrir útlendinga

Samþykkt var á ríkisstjórnarfundi í morgun, að verja 100 milljónum króna á næsta ári til sérstaks verkefnis um íslenskukennslu fyrir útlendinga með verkefnisstjórn sem í sitji fulltrúar menntamálaráðherra og félagsmálaráðherra. Markmið verkefnisins verði að koma íslenskukennslu fyrir útlendinga í það horf sem vel verði við unað.

Samkvæmt tillögum frá menntamálaráðuneytinu verður á næstu þremur árum lögð áhersla á 200 tíma nám, sem mætir þörfum byrjenda í íslensku, óháð bakgrunni þeirra. Í framhaldi af því verði stefnt að því að byggja ofan á þetta námsframboð svo öllum þeim sem hér setjast að verði gert kleift að öðlast nokkra færni í íslensku. Gert er ráð fyrir að menntamálaráðuneyti hafi yfirumsjón með og beri ábyrgð á þeirri íslenskukennslu fyrir útlendinga sem greidd yrði úr ríkissjóði.

Í tilkynningu frá menntamálaráðuneytinu segir, að mikil fjölgun hafi orðið á fólki af erlendum uppruna, sem kemur til Íslands til lengri eða skemmri dvalar og sé skýringa á því ekki síst að leita í mikilli eftirspurn eftir vinnuafli og hagsæld hér á landi. Hindrunum fyrir frjálsri för einstaklinga innan hins Evrópska efnahagssvæðis hafi verið rutt úr vegi og fjölmargir borgarar í Evrópusambandslöndum hafa komið hingað, einkanlega frá þeim ríkjum sem gengið hafa í sambandið á síðustu árum, en töluverður fjöldi hefur einnig flust hingað frá ríkjum utan ESB.

Fjöldi einstaklinga með erlent ríkisfang sem búsettir eru hér á landi var 5148 í árslok 1996, 9850 í árslok 2001 og 13.378 í árslok 2005. Frá áramótum til loka september sl. bættist hratt í hópinn og nemur fjöldi einstaklinga með erlent ríkisfang sem búsettir eru hér á landi nú um 18.074. Hann skiptist þannig að um 10.440 eru með ríkisfang innan EES (önnur en Norðurlönd), 1301 eru frá löndum í Evrópu utan EES, 2938 frá Asíulöndum, 1174 frá N- og S-Ameríku, 1699 frá Norðurlöndum og 339 frá Afríku. Til viðbótar þessum einstaklingum má telja þá um 4200 einstaklinga sem hlotið hafa íslenskan ríkisborgararétt frá 1991 en fjölgun í þeim hópi hefur verið hröð og á sl. ári var um 630 einstaklingum veittur íslenskur ríkisborgararéttur. Þessi fjöldi á það sameiginlegt að móðurmál þeirra er ekki íslenska.

Ráðuneytið segir, að ekki sé ágreiningur um að tungumálakunnátta sé grundvallarforsenda fyrir fullri þátttöku og aðlögun fólks að íslensku samfélagi. Nauðsynlegt sé að taka þessi málefni fastari tökum og skilgreina verkaskiptingu og ábyrgðarsvið einstakra ráðuneyta.

Fyrir tilstuðlan menntamálaráðuneytis verður samin námskrá í íslensku fyrir útlendinga þar sem miðað er við að nemendur öðlist ákveðna grundvallarfærni í íslensku. Námskráin þarf að vera sveigjanleg þannig að hún mæti þörfum ólíkra hópa, t.a.m. eftir uppruna og námsstigi, og æskilegt er að hún verði sveigjanleg og samansett úr einingum sem má raða saman í stærri heild. Meginmarkmið námskrárinnar verði að skilgreina almenn færnimarkmið í íslensku sem einnig mætti leggja til grundvallar í tengslum við ákvarðanir um veitingu ríkisborgararéttar.

Ráðuneytið segir, að til að tryggja framboð á námsefni, sem hæfi markmiðum námskrár, sé nauðsynlegt að veita styrki til að semja og gefa út námsefni í íslensku. Þá muni menntamálaráðuneytið skilgreina lágmarkskröfur sem gera þarf til kennara á þessu sviði. Gert verði sérstakt tímabundið átak með námskeiðahaldi fyrir kennara en jafnframt verður starfandi kennurum með haldgóða reynslu á þessu sviði gefinn kostur á raunfærnimati til viðurkenningar.

Ráðuneytið segir að kostnaður við þessar tillögur sé verulegur. Ekki sé raunhæft að gera ráð fyrir að þeim kostnaði verði mætt með gjaldtöku af þeim sem stunda námið nema að óverulegu leyti. Menntamálaráðuneyti hafi lagt fé til íslenskukennslu fyrir útlendinga á vegum fyrirtækja og símenntunarstöðva, alls um 18 milljónir á ári en þeir fjármunir hafi á sínum tíma verið ætlaðir til sérstakrar kennslu fyrir útlenda nemendur í framhaldsskólum og full þörf sé á að nýta þá fjármuni í því skyni. Fyrirtæki, sveitarfélög og starfsmenntasjóðir atvinnulífsins hafa einnig lagt fé til námsins en ekki liggja fyrir heildstæðar tölur þar um.

Menntamálaráðuneyti áætlar að kostnaður við framangreindar tillögur verði um 100 milljónir á næsta ári, 172-305 milljónir árið 2008 og 162-297 milljónir árið 2009 en fjárhæðirnar eru háðar því að mikil óvissa er um hversu margir útlendingar munu sækjast eftir því að læra íslensku.

Ríkisstjórnin ákvað í dag að fela menntamálaráðuneyti framkvæmd framangreinds verkefnis. Var framlögð fjárhagsáætlun samþykkt, með fyrirvara um aðsókn að náminu, þannig að framlög á árinu 2007 til verkefnisins verða 100 milljónir.