Innlent | mbl | 8.1.2007 | 18:45

Öryrkjum fjölgar áfram hér á landi

Geðraskanir og stoðkerfisraskanir eru algengustu orsakir örorku, að því er kemur fram í grein í nýjasta tölublaði Læknablaðsins. Þar kemur fram að áframhald hefur orðið á þeirri þróun síðustu ára, að öryrkjum fjölgi á Íslandi en mikil tækifæri séu til að draga úr þessari þróun með því að efla starfsendurhæfingu og grípa til annarra úrræða á vinnumarkaði, enda sé minna lagt í slík úrræði hér á landi en á hinum Norðurlöndunum.

Í greininni, fjalla þeir Sigurður Thorlacius, Sigurjón B. Stefánsson og Stefán Ólafsson um rannsókn sem þeir gerðu á örorku á Íslandi í desember árið 2005. Þar kemur fram að þann 1. desember 2005 voru 8,6% kvenna skilgreind sem öryrkjar og 5,5% karla. Hjá konum var örorka algengari á landsbyggðinni en á höfuðborgarsvæðinu, en svo var ekki hjá körlum.

Þegar horft er á einstaka landshluta var örorka hjá konum algengust á Reykjanesi og fátíðust á Vestfjörðum, en hjá körlum var örorka algengust á Norðurlandi og Suðurlandi og fátíðust á Austurlandi. Algengi örorku óx með aldri og í heildina var örorka algengari hjá konum en körlum. Geðraskanir og stoðkerfisraskanir voru algengustu orsakir örorku.

Í leiðara Læknablaðsins, sem Tómas Zoëga skrifar, er einnig fjallað um þessa rannsókn og þá niðurstöðu, að hlutur geðraskana í örorku hafi aukist hlutfallslega meira en aðrir örorkuþættir á síðustu árum og áratugum. Árið 1962 var geðröskun fyrsta sjúkdómsgreining hjá 19,5% kvenna sem fengu metna örorku í fyrsta sinn. Hjá körlum var hlutfallið 17,4%. Á árabilinu 1999-2003 voru samsvarandi tölur fyrir konur 22% og 26,5% fyrir karla.

Árið 1996 var geðröskun fyrsta sjúkdómsgreining hjá 28% kvenna á örorku. Sambærilegt hlutfall fyrir karla árið 1996 var 31%. Árið 2005 var hlutfallið enn hærra, eða 32,8% hjá konum og 42,6% hjá körlum.

Tómas segir að ástæðurnar fyrir þessu séu ekki ljósar en bendir á, að við sameiningu sjúkrahúsa í Reykjavík hafi úrræðum geðdeildar fyrir bráðveika og langveika fækkað og úrræði utan sjúkrahúsa hafi ekki verið byggð upp í takt við niðurskurð innan þeirra. „Er hugsanlegt að sparnaður á einum stað hafi haft í för með sér enn meiri kostnað annars staðar? Allt þetta og sjálfsagt fleira gæti skýrt aukið hlutfall geðraskana af heildarörorku," segir Tómas.

Læknablaðið