Innlent | 24 stundir | 15.3.2008 | 5:30 | Uppfært 8:55

Dýrt skólakerfi en launin lág

Íslenska skólakerfið kostar meira á hvern nemanda en skólakerfi í flestum öðrum OECD-ríkjum. Hérlendis eru laun starfsfólks dýrasti liðurinn, hvort sem um er að ræða grunn-, framhalds- eða háskóla. Almennt er hægt að miða við að laun séu um tveir þriðju af kostnaðinum, skv. upplýsingum frá Sambandi íslenskra sveitarfélaga og menntamálaráðuneytinu.

Þó eru laun íslenskra kennara með því lægra sem gerist innan OECD, sé miðað við landsframleiðslu. Þetta vekur upp spurningu um hvað af peningunum verði.

Of margt starfsfólk í skólum?

Eiríkur Jónsson, formaður Kennarasambands Íslands, dregur í efa að sanngjarnt sé að miða Ísland við önnur OECD-ríki, m.a. vegna dreifbýlisins. „Svona samanburður er oft mjög sérstakur. Varðandi fækkun á kennurum myndi ég gjarnan vilja hitta þann einstakling sem komst að þessari niðurstöðu. Það er mjög einfalt að leggja til að fækka kennurum, eðlilegra væri að skoða skólana sjálfa og benda á hverjir séu ofmannaðir,“ segir Eiríkur.

Kostnaður skólanna aukist

Starfsfólki fjölgað um 45%

„Jafnframt er kennsluskylda íslenskra kennara með því lægsta sem gerist innan OECD,“ segir hann.

Á undanförnum árum hefur kennurum fjölgað talsvert en þeir voru rétt rúmlega þrjú þúsund fyrir um áratug en orðnir tæplega 3800 árið 2006.

Þá hefur það verið stefnan að ráða fleiri sérkennara sem sést á því að fjöldi þeirra hefur meira en tvöfaldast á tímabilinu (úr 185 árið 1998 í 455 árið 2006). Að auki hefur verið ráðið í ýmis ný störf, t.d. voru á þriðja hundrað deildarstjórar starfandi í grunnskólum landsins árið 2006 en enginn sinnti því starfi árið 1998, skv. skólaskýrslu Sambands íslenskra sveitarfélaga (2007). Að lokum hefur starfsfólk verið ráðið í störf félags- og skólaliða svo eitthvað sé nefnt.

Margir fámennir skólar

Árið 2004 var rúmlega helmingur skóla landsins með tvö hundruð eða færri nemendur og einn af hverjum fimm skólum með nemendur undir fimmtíu, skv. stjórnsýsluúttekt Ríkisendurskoðunar á Jöfnunarsjóði sveitarfélagana. Því er kostnaður sveitarfélagana, sem reka grunnskólana, mjög breytilegur en hann nam frá 528 þúsundum upp í 3,4 milljónir á hvern nemanda það ár, skv. Ríkisendurskoðun. Þá skal taka fram að hlutfall kennaramenntaðra kennara á móti ófaglærðum er mjög mismunandi eftir landsvæðum. „Dæmi eru um að nær allir kennarar skóla séu leiðbeinendur og eins að allir hafi kennaramenntun,“ segir í skýrslunni. Þetta getur skipt máli því að kennarar eru á hærri launum en ófaglærðir.

Fjöldi nemenda á hvern kennara hérlendis er undir meðaltali OECD, eða 11,3 á móti 13,8 og bekkirnir eru minni. Þó er vert að hafa í huga að hér draga fámennir bekkir á landsbyggðinni meðaltalið niður, auk þess sem eitthvað er um einstaklingskennslu. Jafnframt er bekkjum skipt upp í ákveðnum greinum.

Hægt að fækka skólum?

„Það er stefnan að halda landinu í byggð og jafnframt að börn geti sótt skólann í sinni heimabyggð. Við því má að mínu viti ekki hrófla. Ég get ekki séð hvar mætti fækka skólunum eins og er en þó gætu forsendur breyst, t.d. með samgönguúrbótum,“ segir Eiríkur.