Fréttaskýring: Lánshlutfallið gæti hugsanlega lækkað

Lánveitanda sem veitir lántaka lán gegn veði í fasteign er ekki heimilt að leita fullnustu fyrir kröfu sinni í öðrum verðmætum lántaka en veðinu. Krafa lánveitanda á hendur lántaka skal því falla niður ef andvirði veðsins sem fæst við nauðungarsölu nægir ekki til greiðslu hennar. Þetta er megininntakið í frumvarpi til laga, sem sex þingmenn úr þremur stjórnmálaflokkum hafa lagt fram á Alþingi.

Fyrsti flutningsmaður frumvarpsins er Lilja Mósesdóttir, þingmaður Vinstri grænna, en meðflutningsmenn hennar eru úr sama flokki og hún, Borgarahreyfingunni og Framsóknarflokknum.

Árni Páll Árnason, félags- og tryggingamálaráðherra, óttast að verði frumvarp þetta samþykkt gæti afleiðingin orðið lægra lánshlutfall við lánveitingar. Þess vegna segir hann að ekki sé víst að það yrði mikið til bóta. Hins vegar verði frumvarpið skoðað vandlega eins og aðrar hugmyndir sem fram komi og ætlað er að bæta stöðu heimilanna í landinu.

Ávinningur ekki borðleggjandi

Í nýgerðum stöðugleikasáttmála ríkisstjórnarinnar, aðila vinnumarkaðarins og sveitarfélaganna er tekið fram að mikilvægt sé að bæta stöðu skuldsettra heimila. Segir Árni Páll að vinnu ráðherranefndar, sem hann á sæti í auk dómsmálaráðherra og viðskiptaráðherra, verði hraðað. Lögð verði áhersla á að tryggja að þau úrræði sem þegar hefur verið komið á gagnist eins og vænst var, auk þess sem tillögur verði lagðar fram um viðbótarúrræði eftir því sem þörf krefur.

„Þar á meðal verður framkomið frumvarp þingmannanna án efa tekið til skoðunar, en ávinningurinn af því er hins vegar ekki borðleggjandi,“ segir Árni Páll. „Verði frumvarpið að lögum, eins og það liggur fyrir, er líklegt að óvissa lánveitenda aukist. Ég óttast því að afleiðingin gæti orðið lægra lánshlutfall við lánveitingar. Ekki er víst að það væri mikið til bóta. En þetta þarf að skoða vel.“

Þá segist Árni Páll ekki sjá í fljótu bragði hvernig hægt væri að láta ákvæði frumvarpsins ná til þegar gerðra skuldbindinga, eins og gert er ráð fyrir í því.

Vill ganga lengra

Marinó G. Njálsson, stjórnarmaður í Hagsmunasamtökum heimilanna, segist telja að fari frumvarpið um samningsveð í gegn á Alþingi og verði að lögum, sé um mjög mikla réttarbót fyrir skuldara að ræða. Því sé ástæða til að fagna frumvarpinu. Hann vill þó ganga lengra og telur nauðsynlegt að þetta nái einnig til bílalána, ekki eingöngu fasteignalána.

Þess má geta að Íbúðalánasjóður hefur alla jafna ekki verið að eltast við fólk sem hefur misst húsnæði sitt á nauðungaruppboði, í þeim tilvikum þar sem sjóðurinn hefur ekki fengið lán sín greidd að fullu. Viðkomandi hafa hins vegar ekki fengið fyrirgreiðslu hjá sjóðnum á ný fyrr en kröfurnar hafa verið greiddar eða þær afskrifaðar.

Á að geta byrjað upp á nýtt

Samkvæmt frumvarpi þingmannanna sex um breytingu á lögum um samningsveð, sem eru númer 75 frá árinu 1997, er gert ráð fyrir að lánveitendur muni ekki geta haldið úti kröfum á fyrrverandi íbúðareiganda vegna þess sem ekki innheimtist við nauðungaruppboð. Því muni fyrrverandi íbúðareigandi, sem hefur misst íbúð sína á uppboði, geta byrjað upp á nýtt og reynt að koma sér á ný þaki yfir höfuðið. Það á hann eða hún að geta gert án þess að eiga á hættu að lánveitendurnir hafi stöðu til að fara fram á að ná því sem þeir fengu ekki á uppboðinu, eins og nú er hægt.

Frumvarpinu er ætlað að gilda um fasteignaveðlánasamninga sem þegar hafa verið gerðir og óháð því hvort lánastofnun lýtur eignarhaldi hins opinbera eða einkaaðila.