Fréttaskýring: Lengsta sumarþing í 90 ár

Alþingi, 137. löggjafarþingið, var sett föstudaginn 15. maí s.l. og hefur því staðið í rúma þrjá mánuði. Mörg brýn mál hafa þar verið til umfjöllunar vegna bankahrunsins síðastliðið haust og ber hæst umfjöllunin um Icesave-samninginn. 31. löggjafarþingið var sett 1. júlí 1919 og því var slitið 27. september um haustið.

Alþingi, þjóðþing Íslendinga, hefur algera sérstöðu í heiminum eins og allir vita. Þingið var háð á Þingvöllum við Öxará frá stofnun, um 930, til ársins 1798. Þingið var haldið í Reykjavík 1799-1800, er það var lagt niður. Það var svo endurreist í Reykjavík 1845 og þá sem ráðgjafarþing. Með stjórnarskrá 5. janúar 1874 fékk Alþingi löggjafarvald í íslenskum sérmálum.

Árin 930-1271 var Alþingi allsherjarþing, sem hafði óskorað löggjafar- og dómsvald um allt Ísland til ársins 1262. Í bók Einars Laxness, Íslandssaga A-Ö, segir að Alþingi á Þingvöllum hafi staðið í tvær vikur en samkomutími hafi verið óviss fyrstu áratugina. Að sögn Ara fróða hófst þinghaldið fimmtudag í tíundu viku sumars til ársins 999. Eftir það hófst þinghaldið á fimmtudegi þegar tíu vikur voru liðnar af sumri (18. til 24. júní) og hélst sú tímasetning til árins 1271. Alþingi var á þjóðveldisöld (930-1262) helsti samkomustaður þjóðarinnar og þangað kom oft fjölmenni. Goðum og lögsögumanni var skylt að sækja Alþingi. Goðar söfnuðu stundum saman miklu liði, ef til átaka dró, eins og fram kemur í fornsögum.

Alþingi var lögþing 1271-1662. Löggjafavald var í höndum Noregskonungs (síðar Danakonungs) og Alþingis sameiginlega. Það hófst á Pétursmessu og Páls (29. júní) og stóð í þrjá til fjóra daga en stundum lengur. Árin 1662-1800 var Alþingi dómstóll og fór þinghaldið fram í júlí. Stóð þingið gjarna í hálfan mánuð.

Þegar Alþingi var endurreist kom þingið saman í Reykjavík 1. júlí 1845. Það var skipað 26 þingmönnum, 20 þjóðkjörnum en Danakonungur skipaði 6 þingmenn. Alþingi skyldi koma saman í byrjun júlí, annað hvert ár, og sitja í fjórar vikur

Endurreisn Alþingis 1845 var merkur áfangi á braut Íslendinga til aukins frelsis, segir Einar Laxness. Þingið var mikilvægur vettvangur umræðna um þjóðmál, aðhald fyrir stjórnvöld og gat komið fram ýmsum umbótum á löggæslu á landsstjórn. Jón Sigurðsson, frelsishetja Íslendinga, varð þegar í stað forystumaður í stjórnskipunarmálinu og öðrum framfaramálum.

Sama skipan hélst þegar Alþingi varð löggjafarþing 1875. Þing skyldi haldið annað hvert ár. Það var sett í júlíbyrjun og stóð venjulega í tvo mánuði.

Árin 1909 og 1911 var þing sett um miðjan febrúar og sami háttur var hafður á frá 1921 fram yfir seinni heimsstyrjöld. Síðan þá hefur þingið jafnan verið sett í októberbyrjun og það staðið fram á vor með löngu hléi yfir jól og áramót. Þetta er það fyrirkomulag sem við nútímamenn þekkjum en eins og sagan sýnir, hefur þingið lengst af sinnar sögu starfað að sumri til.

Ganga í öll störf

Hið langa sumarþing hefur sett margt úr skorðum hjá þingmönnum og starfsfólki Alþingis, sem ekki hefur komist í sumarleyfi eins og það hafði áformað.

Ekki hefur tíðkast að ráða sumarafleysingafólk á Alþingi. Vegna aðhaldsaðgerða var það ekki heldur gert í sumar þrátt fyrir mikið álag, að sögn Helga Bernódussonar skrifstofustjóra. „Fólk gengur hér hvert í annars störf,“ segir Helgi. Nefnir hann sem dæmi að forstöðumaður fasteigna hafi unnið á þingsviði og launafulltrúinn hafi unnið í mötuneytinu. Helgi segir að þeir sem starfi við sjálft þinghaldið, t.d. ritarar þingnefnda, hafi ekkert frí tekið. „Hér hefur verið unnið allar helga og suma daga langt fram á nótt,“ segir Helgi.

Þegar þingið fer loks í frí getur starfsfólkið tekið langþráð sumarfrí. En hjá sumum verður það ekki lengi því þing kemur saman á nýjan leik 1. október.

Nýtt þing þarf að undirbúa vel og ærinn starfi bíður því starfsfólks Alþingis.